Automoderated users، confirmed، movedable، protected، مدیران، templateeditor
۶٬۷۸۵
ویرایش
مهدی بازرگان: تفاوت میان نسخه‌ها
←زندگی‌نامه
(←منابع) |
|||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
مهدی بازرگان در سال [[سال ۱۲۸۶ هجری شمسی|۱۲۸۶ش]]، (یک سال پس از [[مشروطیت|اعلان مشروطیت]])، در [[تهران]] متولد شد.<ref>[http://yousefieshkevari.com/?p=7586 اشکوری، «زندگی و آموزه‌های مهندس مهدی بازرگان»]، سایت حسن یوسفی اشکوری.</ref> پدر او فردی بازاری، ثروتمند و مذهبی بود.<ref>برزین، زندگی‌نامه سیاسی مهندس مهدی بازرگان، ۱۳۷۸ش، ص۱۳.</ref> | مهدی بازرگان در سال [[سال ۱۲۸۶ هجری شمسی|۱۲۸۶ش]]، (یک سال پس از [[مشروطیت|اعلان مشروطیت]])، در [[تهران]] متولد شد.<ref>[http://yousefieshkevari.com/?p=7586 اشکوری، «زندگی و آموزه‌های مهندس مهدی بازرگان»]، سایت حسن یوسفی اشکوری.</ref> پدر او فردی بازاری، ثروتمند و مذهبی بود.<ref>برزین، زندگی‌نامه سیاسی مهندس مهدی بازرگان، ۱۳۷۸ش، ص۱۳.</ref> | ||
بازرگان برای تحصیل به مکتب‌خانه سنتی نرفت<ref name=":1">برزین، زندگی‌نامه سیاسی مهندس مهدی بازرگان، ۱۳۷۸ش، ص۱۵-۱۶.</ref> و در یکی از مدارس جدید به نام دبستان سلطانی درس خواند.<ref name=":1" /> سپس به مدرسه دارالمعلمین تهران رفت که رئیس آن ابوالحسن فروغی{{یادداشت|[[ ابوالحسن فروغی]] ابوالحسن فروغی (۱۲۷۰ -۱۳۳۸ش. در تهران، ادیب، فیلسوف و سیاستمدار و پدر روشن‌فکری دینی در ایران است. او فرزند محمدحسین فروغی و برادر محمدعلی فروغی است. فروغی از مؤسسان مدرسه عالی دارالمعلمین بود. آرین پور، یحیی، از نیما تا روزگار ما، تهران، انتشارات زوار، ۱۳۷۶ش }} بود و نقش تعیین‌کننده‌ای در افکار بازرگان داشت.<ref name=":1" /> | بازرگان برای تحصیل به مکتب‌خانه سنتی نرفت<ref name=":1">برزین، زندگی‌نامه سیاسی مهندس مهدی بازرگان، ۱۳۷۸ش، ص۱۵-۱۶.</ref> و در یکی از مدارس جدید به نام دبستان سلطانی درس خواند.<ref name=":1" /> سپس به مدرسه دارالمعلمین تهران رفت که رئیس آن ابوالحسن فروغی{{یادداشت|[[ ابوالحسن فروغی]] ابوالحسن فروغی (۱۲۷۰ -۱۳۳۸ش. در تهران، ادیب، فیلسوف و سیاستمدار و پدر روشن‌فکری دینی در ایران است. او فرزند محمدحسین فروغی و برادر محمدعلی فروغی است. فروغی از مؤسسان مدرسه عالی دارالمعلمین بود. آرین پور، یحیی، از نیما تا روزگار ما، تهران، انتشارات زوار، ۱۳۷۶ش }} بود و نقش تعیین‌کننده‌ای در افکار بازرگان داشت.<ref name=":1" /> | ||
[[پرونده:Bazargan javan.jpg|بندانگشتی | [[پرونده:Bazargan javan.jpg|بندانگشتی|بازرگان در دوران جوانی|پیوند=Special:FilePath/Bazargan_javan.jpg|237x237پیکسل]] | ||
بازرگان در سال [[سال ۱۳۰۶ هجری شمسی|۱۳۰۶ش]] جزء اولین گروه ممتاز کشور، برای تحصیل به [[فرانسه]] اعزام شد.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/calendar/53/۳۰-دی-۱۳۷۳-مهدی-بازرگان-درگذشت ۳۰ دی ۱۳۷۳|«مهدی بازرگان درگذشت»]، سایت تاریخ ایرانی.</ref> او در فرانسه در رشته ترمودینامیک و نساجی تحصیل کرد<ref name=":2">[https://www.bbc.com/persian/iran-47077277 «مهدی بازرگان»]، سایت بی‌بی‌سی فارسی.</ref> و در سال [[سال ۱۳۱۳ هجری شمسی|۱۳۱۳ش]] پس از هفت سال تحصیل، به [[ایران]] بازگشت.<ref name=":4">[http://tarikhirani.ir/fa/calendar/53/۳۰-دی-۱۳۷۳-مهدی-بازرگان-درگذشت ۳۰ دی ۱۳۷۳|«مهدی بازرگان درگذشت»]، سایت تاریخ ایرانی.</ref> بازرگان در سال ۱۳۱۵ش در دانشکده فنی [[دانشگاه تهران]] مشغول به تدریس شد.<ref name=":4" /> | بازرگان در سال [[سال ۱۳۰۶ هجری شمسی|۱۳۰۶ش]] جزء اولین گروه ممتاز کشور، برای تحصیل به [[فرانسه]] اعزام شد.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/calendar/53/۳۰-دی-۱۳۷۳-مهدی-بازرگان-درگذشت ۳۰ دی ۱۳۷۳|«مهدی بازرگان درگذشت»]، سایت تاریخ ایرانی.</ref> او در فرانسه در رشته ترمودینامیک و نساجی تحصیل کرد<ref name=":2">[https://www.bbc.com/persian/iran-47077277 «مهدی بازرگان»]، سایت بی‌بی‌سی فارسی.</ref> و در سال [[سال ۱۳۱۳ هجری شمسی|۱۳۱۳ش]] پس از هفت سال تحصیل، به [[ایران]] بازگشت.<ref name=":4">[http://tarikhirani.ir/fa/calendar/53/۳۰-دی-۱۳۷۳-مهدی-بازرگان-درگذشت ۳۰ دی ۱۳۷۳|«مهدی بازرگان درگذشت»]، سایت تاریخ ایرانی.</ref> بازرگان در سال ۱۳۱۵ش در دانشکده فنی [[دانشگاه تهران]] مشغول به تدریس شد.<ref name=":4" /> | ||
بازرگان، نخستین دانشیار دانشکده فنی دانشگاه تهران شد.<ref name=":2" /> او شش سال ریاست آن دانشکده را برعهده داشت.<ref name=":16" /> در زمان ریاست دانشگاه، به اصلاح نظام‌های اداری و آموزشی و تکمیل و تجهیز آزمایشگاه‌ها پرداخت.<ref name=":16">عادل، «بازرگان»، ج۱، ص۴۴۶.</ref> بازرگان در دانشگاه، فعالیت‌های مذهبی نیز داشت.<ref name=":3">برزین، زندگی‌نامه سیاسی مهندس مهدی بازرگان، ۱۳۷۸ش، ص۲۲.</ref> مهدی چمران، بازرگان در آن دوره را سمبل یک استاد مسلمان در دانشگاه معرفی می‌کند که نزد گروه‌های مختلف، مقبولیت داشت.<ref>[https://www.ana.press/news/342074/مهندس-بازرگان-می-گفت-مناره-مساجد-مثل-موشک-است-اینگونه-نسازیم «چمران در گفتگو با آنا»]، سایت آنا.</ref> | بازرگان، نخستین دانشیار دانشکده فنی دانشگاه تهران شد.<ref name=":2" /> او شش سال ریاست آن دانشکده را برعهده داشت.<ref name=":16" /> در زمان ریاست دانشگاه، به اصلاح نظام‌های اداری و آموزشی و تکمیل و تجهیز آزمایشگاه‌ها پرداخت.<ref name=":16">عادل، «بازرگان»، ج۱، ص۴۴۶.</ref> بازرگان در دانشگاه، فعالیت‌های مذهبی نیز داشت.<ref name=":3">برزین، زندگی‌نامه سیاسی مهندس مهدی بازرگان، ۱۳۷۸ش، ص۲۲.</ref> مهدی چمران، بازرگان در آن دوره را سمبل یک استاد مسلمان در دانشگاه معرفی می‌کند که نزد گروه‌های مختلف، مقبولیت داشت.<ref>[https://www.ana.press/news/342074/مهندس-بازرگان-می-گفت-مناره-مساجد-مثل-موشک-است-اینگونه-نسازیم «چمران در گفتگو با آنا»]، سایت آنا.</ref> | ||
[[پرونده:Bazargan.jpg|بندانگشتی | [[پرونده:Bazargan.jpg|بندانگشتی|بازرگان در میان‌سالی|پیوند=Special:FilePath/Bazargan.jpg|203x203پیکسل]] | ||
بازرگان در سال ۱۳۱۸ش ازدواج کرد.<ref name=":17" /> حاصل این ازدواج، پنج فرزند به نام‌های زهرا، عبدالعلی، فرشته، فتانه و محمدنوید بود.<ref name=":17">[http://tarikhirani.ir/fa/news/7424/همسر-مهدی-بازرگان-در-گفت-وگو-با-تاریخ-ایرانی-ناسزاگویان-ابراز-ندامت-کردند «همسر مهدی بازرگان در گفت‌وگو با تاریخ ایرانی: ناسزاگویان ابراز ندامت کردند»]، سایت تاریخ ایرانی.</ref> او در سال ۱۳۱۹ش با [[آیت الله طالقانی]] آشنا شد و این آشنایی بعدها به دوستی و همکاری صمیمانه‌ای بدل گردید.<ref>عادل، «بازرگان»، ج۱، ص۴۴۶.</ref> | بازرگان در سال ۱۳۱۸ش ازدواج کرد.<ref name=":17" /> حاصل این ازدواج، پنج فرزند به نام‌های زهرا، عبدالعلی، فرشته، فتانه و محمدنوید بود.<ref name=":17">[http://tarikhirani.ir/fa/news/7424/همسر-مهدی-بازرگان-در-گفت-وگو-با-تاریخ-ایرانی-ناسزاگویان-ابراز-ندامت-کردند «همسر مهدی بازرگان در گفت‌وگو با تاریخ ایرانی: ناسزاگویان ابراز ندامت کردند»]، سایت تاریخ ایرانی.</ref> او در سال ۱۳۱۹ش با [[آیت الله طالقانی]] آشنا شد و این آشنایی بعدها به دوستی و همکاری صمیمانه‌ای بدل گردید.<ref>عادل، «بازرگان»، ج۱، ص۴۴۶.</ref> | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
===وفات=== | ===وفات=== | ||
بازرگان [[۳۰ دی]] [[سال ۱۳۷۳ هجری شمسی|۱۳۷۳ش]]، پس از یک دوره بیماری، در جریان سفر درمانی در زوریخ [[سوئیس]] درگذشت.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/calendar/53/۳۰-دی-۱۳۷۳-مهدی-بازرگان-درگذشت ۳۰ دی ۱۳۷۳|«مهدی بازرگان درگذشت»]، سایت تاریخ ایرانی.</ref> پیکر او به [[تهران]] منتقل شد و مقابل [[حسینیه ارشاد]]، [[تشییع]] شد<ref name=":19" /> و به [[وصیت]] خودش، در مقبره بیات روبروی [[حرم حضرت معصومه(س)]] در [[قم]]، [[دفن]] گردید.<ref name=":19">[http://tarikhirani.ir/fa/news/6175/آرامگاه-مهندس-بازرگان «آرامگاه مهندس بازرگان»]، سایت تاریخ ایرانی.</ref> | بازرگان [[۳۰ دی]] [[سال ۱۳۷۳ هجری شمسی|۱۳۷۳ش]]، پس از یک دوره بیماری، در جریان سفر درمانی در زوریخ [[سوئیس]] درگذشت.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/calendar/53/۳۰-دی-۱۳۷۳-مهدی-بازرگان-درگذشت ۳۰ دی ۱۳۷۳|«مهدی بازرگان درگذشت»]، سایت تاریخ ایرانی.</ref> پیکر او به [[تهران]] منتقل شد و مقابل [[حسینیه ارشاد]]، [[تشییع]] شد<ref name=":19" /> و به [[وصیت]] خودش، در مقبره بیات روبروی [[حرم حضرت معصومه(س)]] در [[قم]]، [[دفن]] گردید.<ref name=":19">[http://tarikhirani.ir/fa/news/6175/آرامگاه-مهندس-بازرگان «آرامگاه مهندس بازرگان»]، سایت تاریخ ایرانی.</ref> | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول =فرازهایی از وصیت مهندس بازرگان:{{سخ}} | |||
وصيت من اين است كه نه آخرت و [[قیامت|قيامت]] را نفی و فراموش كنيد و نه روزی رسان و آفريننده خودتان را كه برای جهان غير او صاحب و گردانندهای قابل تصور نبوده، اگر خودمان و جهان، دروغ و خيال نباشيم، او هم دروغ و خيال نمیتواند باشد.|تاریخ بایگانی| منبع =[https://www.bonyadbazargan.com/مهدی-بازرگان/وصیت-نامه-مهندس-بازرگان.htm وصیت‌نامه مهندس بازرگان]| تراز = چپ| عرض = ۲۵۰px|رنگ حاشیه= #۶۶۷۷۸۸|رنگ پس‌زمینه =#F4FFF4| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
| خط ۹۳: | خط ۹۶: | ||
مهندس بازرگان در اولین انتخابات [[مجلس شورای اسلامی]]، به عنوان نماینده [[تهران]]، به مجلس راه یافت و در فراکسیون اقلیت مجلس قرار گرفت.<ref name=":10" /> براساس اسنادی که در سال ۱۴۰۲ش منتشر شده، [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] در دوره اول مجلس شورای اسلامی به مهدی بازرگان رای داده است.<ref>«[http://tarikhirani.ir/fa/news/8865/%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA- رای امام خمینی در انتخابات‌ها به چه کسانی بوده است؟]»،سایت تاریخ ایرانی.</ref> بازرگان در مجلس، نطق‌های پر تنشی داشت.<ref>[https://www.baharnews.ir/report/65988/حمله-نمایندگان-مجلس-بازرگان-مطهری «حمله به نمایندگان مجلس از بازرگان تا مطهری»]، سایت بهار.</ref> او در چهارمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری به عنوان کاندیدا ثبت نام کرد، اما ردّ صلاحیت شد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/875/دلایل-ردصلاحیت-بازرگان-در-انتخابات-ریاست-جمهوری-چهارم «دلایل ردصلاحیت بازرگان در انتخابات ریاست جمهوری چهارم»]، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.</ref> | مهندس بازرگان در اولین انتخابات [[مجلس شورای اسلامی]]، به عنوان نماینده [[تهران]]، به مجلس راه یافت و در فراکسیون اقلیت مجلس قرار گرفت.<ref name=":10" /> براساس اسنادی که در سال ۱۴۰۲ش منتشر شده، [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] در دوره اول مجلس شورای اسلامی به مهدی بازرگان رای داده است.<ref>«[http://tarikhirani.ir/fa/news/8865/%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D9%87%D8%A7-%D8%A8%D9%87-%DA%86%D9%87-%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%AA- رای امام خمینی در انتخابات‌ها به چه کسانی بوده است؟]»،سایت تاریخ ایرانی.</ref> بازرگان در مجلس، نطق‌های پر تنشی داشت.<ref>[https://www.baharnews.ir/report/65988/حمله-نمایندگان-مجلس-بازرگان-مطهری «حمله به نمایندگان مجلس از بازرگان تا مطهری»]، سایت بهار.</ref> او در چهارمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری به عنوان کاندیدا ثبت نام کرد، اما ردّ صلاحیت شد.<ref>[https://www.irdc.ir/fa/news/875/دلایل-ردصلاحیت-بازرگان-در-انتخابات-ریاست-جمهوری-چهارم «دلایل ردصلاحیت بازرگان در انتخابات ریاست جمهوری چهارم»]، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.</ref> | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان = | نقل‌قول = مهدی بازرگان در سخنرانی افتتاحیه حزب نهضت آزادی، مشی خود را در سه کلمه ابراز نمود: «ما مسلمانیم، ایرانی هستیم و [[محمد مصدق|مصدق]]ی».<ref>[https://www.aparat.com/v/0brha/نسخه_کامل_مستند_راه_طی_شده «مستند راه طی‌شده»]، سایت آپارات.</ref>|تاریخ بایگانی| منبع = | تراز = چپ| عرض = 20%| اندازه خط = 10px| رنگ پس‌زمینه =#FFF9E7| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | |||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] پس از انتخاب بازرگان به عنوان نخست وزیر [[دولت موقت ایران|دولت موقت]]{{سخ}}جناب آقاى مهندس مهدى بازرگان را سالهاى طولانى است از نزدیک مى‌شناسیم و یک مردى است صالح، متدین، عقیده‌مند به دیانت و امین و ملى و بدون گرایش به یک شیئى که بر خلاف مقررات شرعى است.|تاریخ بایگانی| منبع =* منبع: امام خمینی، صحیفه نور، ج۵، ص۳۰| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#FFF9E7| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[سید روح‌الله موسوی خمینی|امام خمینی]] پس از انتخاب بازرگان به عنوان نخست وزیر [[دولت موقت ایران|دولت موقت]]{{سخ}}جناب آقاى مهندس مهدى بازرگان را سالهاى طولانى است از نزدیک مى‌شناسیم و یک مردى است صالح، متدین، عقیده‌مند به دیانت و امین و ملى و بدون گرایش به یک شیئى که بر خلاف مقررات شرعى است.|تاریخ بایگانی| منبع =* منبع: امام خمینی، صحیفه نور، ج۵، ص۳۰| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#FFF9E7| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}} | ||
===تأسیس نهضت آزادی ایران=== | ===تأسیس نهضت آزادی ایران=== | ||
نهضت آزادی ایران در بهار [[سال ۱۳۴۰ش]] توسط شخصیت‌هایی مانند بازرگان، [[یدالله سحابی]] و [[آیت‌الله طالقانی]] تشکیل شد.<ref name=":6">[http://yousefieshkevari.com/?p=7586 اشکوری، «زندگی و آموزه‌های مهندس مهدی بازرگان»]، سایت حسن یوسفی اشکوری.</ref> این نهضت در اعتراض به جبهه ملی و برای تقویت و گسترش مؤلفه مذهبی مقاومت به‌وجود آمد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/5296/مهندس-بازرگان-شرح-حال،-آثار-و-اندیشه-ها «مهندس بازرگان; شرح حال، آثار و اندیشه ها»]، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.</ref> | نهضت آزادی ایران در بهار [[سال ۱۳۴۰ش]] توسط شخصیت‌هایی مانند بازرگان، [[یدالله سحابی]] و [[آیت‌الله طالقانی]] تشکیل شد.<ref name=":6">[http://yousefieshkevari.com/?p=7586 اشکوری، «زندگی و آموزه‌های مهندس مهدی بازرگان»]، سایت حسن یوسفی اشکوری.</ref> این نهضت در اعتراض به جبهه ملی و برای تقویت و گسترش مؤلفه مذهبی مقاومت به‌وجود آمد.<ref>[https://hawzah.net/fa/Article/View/5296/مهندس-بازرگان-شرح-حال،-آثار-و-اندیشه-ها «مهندس بازرگان; شرح حال، آثار و اندیشه ها»]، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.</ref> | ||
| خط ۱۰۶: | خط ۱۱۰: | ||
استعفای بازرگان از نخست‌وزیری دولت موقت را از مسائل بحث‌برانگیز دانسته‌اند.<ref name=":14">عادل، «بازرگان»، ص۴۴۸.</ref> او و طرفدارانش، تعدد مراکز قدرت و تصمیم‌گیری و مداخله افراد غیرمسئول را سبب استعفا و شکست دولت موقت دانسته‌اند؛<ref name=":14" /> اما دیگران تفاوت میان بینش و نگرش او و رهبری انقلاب نسبت به اسلام، مفاهیم انقلابی و گرایش‌های سیاسی را علت ناپایداری حکومت بازرگان دانسته‌اند.<ref name=":14" /> | استعفای بازرگان از نخست‌وزیری دولت موقت را از مسائل بحث‌برانگیز دانسته‌اند.<ref name=":14">عادل، «بازرگان»، ص۴۴۸.</ref> او و طرفدارانش، تعدد مراکز قدرت و تصمیم‌گیری و مداخله افراد غیرمسئول را سبب استعفا و شکست دولت موقت دانسته‌اند؛<ref name=":14" /> اما دیگران تفاوت میان بینش و نگرش او و رهبری انقلاب نسبت به اسلام، مفاهیم انقلابی و گرایش‌های سیاسی را علت ناپایداری حکومت بازرگان دانسته‌اند.<ref name=":14" /> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانوشت}} | {{پانوشت}} | ||