محمدمهدی فولادوند

محمدمهدی فولادوند

پرونده:فولادوند (2).jpg
اطلاعات
زمینه فعالیت	ترجمه، تألیف
ملیت	ایران
مذهب	شیعه
پیشه	شاعر، نویسنده، مترجم، مدرس دانشگاه تهران
کتاب‌ها	ترجمه قرآن و نهج‌البلاغه، ترجمه رساله حدود ابن‌سینا
دیوان اشعار	نقش روشنائی
تخلص	مهدا
علت شهرت	ترجمه قرآن

محمدمهدی فولادوند (۱۲۹۹ش- ۱۳۸۷ش)، مترجم برجسته قرآن کریم، شاعر و نویسنده ایرانی. ترجمه قرآن و ترجمه نهج البلاغه از مهمترین آثار اوست. منتقدان ترجمه قرآن، ترجمه او را از بهترین و مهم‌ترین ترجمه‌های قرآن می‌دانند که نثری روان و خوانا دارد.

فولادوند در اراک متولد شد. تحصیلاتش را در تهران ادامه داد و به فرانسه رفت و در آنجا به تحصیل در دروس فلسفه، هنر و زبان‌شناسی عرب روی آورد. وی به فارسی و فرانسه شعر گفته است و ترجمه‌هایی از زبان فرانسه به فارسی دارد. او در سال ۱۳۴۴ش به عنوان عضو دائمی انجمن نویسندگان فرانسه‌زبان و عضو وابسته انجمن شعرای فرانسه برگزیده شد.

از او تألیفات و ترجمه‌هایی در زمینه‌های قرآن، ادبیات و فلسفه برجای مانده است. ترجمه رساله حدود ابن‌سینا، مجموعه رسائل عرفانی ابن عربی، قرآن‌شناسی از جمله آثار اوست.

زندگی‌نامه

محمدمهدی فولادوند، نویسنده، شاعر، ادیب، قرآن‌پژوه و مترجم برجسته قرآن کریم است. او بیش از دو سوم حیات خود را به مطالعه و بررسی در فلسفه و احکام و پیام‌های خاص قرآن سپری کرده‌ است.

فولادوند، نوه آیت‌الله حاجی آقا محسن اراکی (درگذشت ۱۳۲۵ق)، در اول دی ماه ۱۲۹۹ش در اراک متولد شد. وی در سال ۱۳۱۸ش در مدرسه دارالفنون تهران موفق به اخذ دیپلم ادبی آن زمان شد و به دانشکده حقوق تهران راه یافت و در سال ۱۳۲۹ش عازم فرانسه شد. او مدت ۱۴ سال در دانشگاه سوربن پاریس به تحصیل در رشته‌های ادبیات، هنر، فلسفه و زبان‌شناسی عرب روی آورد. در سال ۱۳۴۴هـ. ش به عنوان عضو دائمی انجمن نویسندگان فرانسه زبان و عضو وابسته انجمن شعرای فرانسه برگزیده شد. پس از سال‌ها تدریس و پژوهش به تهران بازگشت و در دانشگاه‌ها به تدریس دروس فلسفه، زیباشناسی، ادبیات، زبان فرانسه، تاریخ مذاهب و فرهنگ و تمدن پرداخت. فولادوند ضمن آشنایی عمیق و تسلط کامل بر زبان‌های فرانسه و عربی و آشنایی با انگلیسی و مقدمات چند زبان دیگر اروپایی دارای مجموعه آثاری بیش از سی مجلد است.

فولادوند، استاد بازنشسته دانشگاه تهران از فرانسه‌دانان برجسته ایران و صاحب آثاری اعم از نظم و نثر به زبان فرانسه است. وی آموختن زبان عربی را در ایران نزد شیخ علی خوانساری آغاز کرد و در اقامتی که در فرانسه داشت با رژی بلاشر و استادانی از مصر چون انور لوقا کار کرد و از آکادمی اسلامی پاریس دیپلم عالی زبان‌شناسی عربی گرفت.

درگذشت

فولادوند در روز پانزدهم مرداد ۱۳۸۷ش، در منزل خود در ۸۸ سالگی درگذشت. وی در قبرستان ابن‌بابویه در آرامگاه خانوادگی‌اش و در جوار آرامگاه علامه دهخدا دفن شده است. آیت‌الله خامنه‌ای در پیام خود به مناسبت درگذشت او، محمدمهدی فولادوند را مترجم برجسته و نامدار قرآن کریم نامید.

ترجمه قرآن

مقالهٔ اصلی: ترجمه قرآن (فولادوند)

منتقدان ترجمه قرآن کریم درباره ترجمه محمد مهدی فولادوند گفته‌اند این اثر یکی از مهم‌ترین و موفق‌ترین ترجمه‌های فارسی قرآن است که به دور از گرایش‌های خاص و افراطی، به فارسی روان و امروزی نگاشته شده‌ است. مترجم در این ترجمه اصل را بر روانی و خوشخوانی نهاده و ترجمه‌ای خوانا و شایسته ارائه داده‌ است. مهم‌ترین اثر علمی فولادوند را ترجمه قرآن کریم به زبان فارسی می‌دانند که به زبان متعارف و معیار امروز است. این ترجمه را یکی از ارزشمندترین و دقیق‌ترین ترجمه‌های پس از انقلاب اسلامی می‌دانند که نثری شیوا و روان دارد.

آثار

تألیف:

• قرآن‌شناسی، بیشتر حجم این کتاب، ترجمه چند اثر عربی است و بخش‌های پایانی آن به مقالات و سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های مؤلف پیرامون موضوعات گوناگون قرآنی اختصاص دارد.

• مثنوی عصر ما، اشعار محمدمهدی فولادوند، مهدا، به کوشش سینا فولادوند.

• خیام‌شناسی، مطالب و مآخذ جدید دربارهٔ خیام (نقد تاریخی)، تهران، الست فردا، ۱۳۴۷ش.

• نخستین درس زیباشناسی، تهران، الست فردا، ۱۳۶۸ش.

• نقش روشنائی، اشعار و نوشته‌های محمدمهدی فولادوند، تهران، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، ۱۳۵۰ش.

ترجمه:

• رساله حدود، ابن‌سینا، ترجمه محمدمهدی فولادوند، انتشارات سروش، چاپ دوم، ۱۳۶۶ش.

• آفرینش هنری در قرآن، سید قطب، ترجمه محمدمهدی فولادوند، بنیاد قرآن، ۱۳۵۹ش.

• سفری از شک به ایمان، مصطفی محمود، ترجمه محمدمهدی فولادوند، نشر البرز، ۱۳۵۹ش.

• مجموعه رسائل عرفانی ابن عربی، نشر جامی، ۱۳۹۶ش.

• خدا را دیدم، مصطفی محمود، ترجمه فولادوند، تهران، مؤسسه فرهنگی هنری الست، ۱۳۸۷.

• قرآن و نسل امروز، مصطفی محمود، ترجمه فولادوند.

• المُنْقِذ مِنَ الضّلال (زندگینامه خودنوشت فکری و فرهنگی غزالی)، عنوان ترجمه فارسی‌: راهنمای گمراهان، ترجمه فولادوند، نشریات محمدی، ۱۳۷۲ش.

• مادام بواری، گوستاو فلوبر، ترجمه فولادوند، نشر جامی.

• امام محمد غزالی متفکر بزرگ مسلمان به همراه ترجمه المنقذ من الضلال، مونتگمری وات، جامی.

• انسان مسئول و تاریخ‌ساز از دیدگاه قرآن، سید محمدباقر صدر، ترجمه فولادوند، بنیاد قرآن، ۱۳۵۹ش.

• نظری به داوینچی، پاسکال، و بلندل، ترجمه فولادوند. علمی فرهنگی، چاپ دوم، ۱۳۹۵ش.

ترجمه نهج البلاغه اثر محمدمهدی فولادوند

ترجمه نهج البلاغه

• نهج البلاغه، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، نشر صائب، ۱۳۸۰ش.

این کتاب، ترجمه‌ای روان و ادیبانه از نهج البلاغه است که بر اساس ساختار و ترتیب نهج البلاغه، یعنی خطبه‌ها، نامه‌ها و سخنان کوتاه برگزیده امام علی(ع) صورت گرفته و متن عربی آن در یک صفحه و ترجمه آن در صفحه رو به رو آمده است. مترجم این اثر، در ترجمه خود سعی کرده است تا از چارچوب متن خارج نشود و توضیحات زیاده بر متن بر آن نیفزوده و تلاش کرده تا ترجمه‌ای روان و استوار از نهج البلاغه ارائه دهد.

آثار به زبان فرانسه

فولادوند کتاب‌هایی به زبان فرانسه دارد: ترجمه رباعیات خیام، کتاب سبز: نام مجموعه منتخب اشعار او، سمفونی‌ها یا صلح بر فراز جهان، زن در اندیشه خدا، زیباترین اشعار فرانسه، اُپرای آفرینش، تاریخ تئاتر در ایران از جمله این کتاب‌ها است. ترجمه فرانسوی او از رباعیات خیام از سوی یک ناشر معتبر فرانسوی به چاپ رسید.

منابع

• احمدزاده، سید مصطفی، «نقد و معرفی کتاب قرآن‌شناسی اثر دکتر فولادوند»، در پژوهش‌های قرآنی، شماره ۳۶، ۱۳۸۸ش.
• «پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب اسلامی در پی درگذشت آقای محمدمهدی فولادوند»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری، تاریخ درج مطلب: ۲۰ مرداد ۱۳۸۷، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۲.

• جمعی از قرآن‌پژوهان، «زنده یاد استاد محمد مهدی فولادوند مترجم سخت کوش قرآن کریم»، در رشد آموزش قرآن، شماره ۲۴، بهار ۱۳۸۸ش.
• رستمی‌زاده، رضا، «نگاهی به ترجمه محمدمهدی فولادوند از قرآن مجید»، در مجله تحقیقات علوم قرآن و حدیث، بهار و تابستان ۱۳۸۳ش.
• «زندگی با قرآن، مصاحبه با استاد محمدمهدی فولادوند»، در صحیفه مبین، شماره ۶ و ۷، ۱۳۷۵ش.
• «چون بمیرم قدر من روشن شود / به یاد مترجم بزرگ کتاب آسمانی»، سایت خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مرداد ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۲ش.
• خرمشاهی، بهاء‌الدین، «قرآن‌پژوه وارسته محمدمهدی فولادوند»، در ترجمان وحی، شماره ۲۳، ۱۳۸۷ش.
• «شناخت محمدمهدی فولادوند از میان آثارش»، خبرگزاری کتاب ایران، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مرداد ۱۳۹۳، تاریخ بازدید: ۱۴ تیر ۱۴۰۲.
• فلاح‌پور، مجید، «نگاهی دیگر به ترجمه قرآن استاد فولادوند»، در مشكوه النور، شماره ۴۳، ۱۳۹۱ش.
• «فولادوند»، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان و ناهید ۱۳۷۷ش.
• قرآن کریم، «گفتار مترجم»، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان، ۱۳۹۰ش.
• «نهج البلاغه (ترجمه فولادوند)»، مرکز جهانی اطلاع‌رسانی آل‌البیت، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۲ش.
• «ویژه‌نامه درگذشت دکتر محمد مهدی فولادوند ( مهدا )»، سایت خبرآنلاین، تاریخ درج مطلب: ۱۵ مرداد ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۲۱ تیر ۱۴۰۲ش.