الزهراء شهری با اکثریت شیعه در سوریه در شمال غربی حلب که بمدت سه سال در محاصره و حملات مداوم تروریست‌های مسلح قرار داشت. الزهرا در فاصله ۲۰ کیلومتری شمال‌غربی حلب است. این شهر و نبل در مجاور آن که اکثریت اهالی آن شیعه هستند، در غرب جاده بین‌المللی منتهی به غازی عنتاب در ترکیه قرار دارد. الزهراء به‌دلیل داشتن مکان‌های تاریخی متعدد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. شهر الزهراء به‌همراه شهر نبل از سال ۲۰۱۲م در محاصره گروه‌های مسلح قرار گرفت که با حملات بی‌هدف به خانه‌های شهروندان، بیشتر غیرنظامیان را هدف قرار می‌دادند. تروریست‌ها ده‌ها بار سعی کردند به این دو شهر نفوذ کنند، اما تمامی این تلاش‌ها به‌دلیل مقاومت مردم و کمیته‌های مردمی ناکام ماند. این مقاومت باعث شد که مهاجمان در هر حمله تلفات سنگینی از نظر نیروی انسانی و تجهیزات متحمل شوند. سرانجام ارتش سوریه و نیروهای متحد در ۴ فوریه ۲۰۱۶م، موفق شدند محاصره این دو شهر را بشکنند.
 موقعیت جغرافیایی شهر الزهراء در سوریه | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور | سوریه |
| استان | حلب |
| جمعیت کل | ۳۰۰۰۰ نفر |
| زبان | عربی |
| ادیان | اسلام |
| مذهب | شیعه دوازده‌امامی |
| جمیعت شیعه | اکثریت شیعه |
| اطلاعات تاریخی | |
| قدمت | پیش از اسلام |
| پیشینه تشیع | حکومت حمدانیان |
| وقایع مهم | محاصره نبل و الزهرا |
| اماکن | |
| حوزه علمیه | حوزة الزهراء (س) |
| مساجد | مسجد کبیر، مسجد ابوالحسن، مسجد امام رضا (ع) |
جغرافیا و جمعیت
الزهراء در شمال غربی حلب در شمال سوریه و در فاصله ۲۵ کیلومتری حلب واقع شده است. الزهراء در غرب جاده بین‌المللی حلب-ترکیه و در فاصله ۵ کیلومتری نُبُّل قرار دارد. از نظر تقسیمات، هر دو شهر الزهراء و نبل وابسته به منطقه اَعزاز هستند.[۱] الزهراء یکی از مناطق ناحیه جَبَل سَمعان است که از نظر تاریخی بسیار معروف می‌باشد.[۲] این منطقه سرشار از آثار باستانی رومی، کَلدانی و آشوری است.[۳] به این منطقه لقب "شهرهای فراموش شده باستانی" داده‌اند، زیرا این شهر در میان حلقه‌ای از شهرهای باستانی و تاریخی مهم واقع شده است. این حلقه از طرف شمال، غرب و جنوب شهر امتداد یافته است.[۴]
جمعیت الزهراء حدود ۳۰ هزار نفر است که بیشتر آنها شیعیان دوازده‌امامی هستند. اکثر مردم این منطقه به کشاورزی و تجارت مشغول هستند. این منطقه به دلیل حاصلخیزی خاک و فراوانی محصولات کشاورزی از جمله انجیر، زیتون، انار، مرکبات و سایر محصولات دیگر معروف است.[۵]
پیشینه اسلام و تشیع
قبل از ظهور اسلام، حلب تحت سلطه امپراتوری روم شرقی (بیزانس) بود، تا اینکه در سال ۱۵ هجری قمری به دست مسلمانان فتح شد.[۶][۷] بنا بر آنچه در کتب تاریخی ذکر شده، تشیع از زمان حکومت حمدانیان در حلب و اطراف آن گسترش یافت.[۸] به‌گفته مورخان، تشیع برای اولین بار در اواخر حکومت سیف‌الدوله حمدانی (۳۰۳-۳۵۶ق) در این منطقه پدیدار شد و ابوابراهیم محمد بن احمد حرانی حجازی معروف به «محمد الممدوح» عامل اصلی ترویج تشیع بوده است. بر اساس کتب تاریخی، او جدِّ اول خاندان بنی الزهراء، معروف به بنی‌زهرة بود.[۹] با سقوط حَمدانیان و قدرت گرفتن اَیوبیان در حلب، فشار بر شیعیان افزایش یافت و آنها به تدریج به حومه شهر مهاجرت کردند.[۱۰] از جمله روستاهایی که شیعیان در حومه حلب در آن ساکن شدند، نبل و الزهراء (که در گذشته نغاولة نامیده می‌شد) و همچنین فوعه و کفریا در حومه اِدْلِب بودند.[۱۱]
وضعیت تشیع در اوایل قرن ۲۱ میلادی
در الزهراء حدود ۳۰ هزار نفر زندگی می‌کنند که بیشتر آنها از شیعیان دوازده‌امامی هستند. در این شهر چندین مسجد و حسینیه وجود دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به مسجد امام مهدی یا مسجد بزرگ که در سال ۱۴۲۵م تأسیس شده است، مسجد امام رضا(ع) و مسجد ابوالحسن که به یکی از نوادگان ائمه (ع) نسبت داده می‌شود، اشاره کرد. به گفته مورخان، ابوالحسن از یکی از کشتارهای عراق به همراه خواهرش ام‌المحاسن فرار کرده و به این منطقه پناه آورده است. برای او در داخل مسجد، هنگام بازسازی آن، مزاری ساخته شده است.[۱۲]
در این شهر، شعبه‌ای از جامعة المصطفی العالمیة وجود دارد که در سال ۲۰۱۵م تأسیس شده است. این دانشگاه، شامل یک حوزه علمیه برای آقایان و دیگری برای بانوان است که به تدریس علوم دینی می‌پردازد. این مرکز در کنار مسجد ابوالحسن و در مرکز شهر واقع شده است.[۱۳]
همچنین، گروهی به نام "لجان جوانان" و "پیروان امام مهدی" وجود دارد که عمدتاً مسئولیت نظارت بر کودکان، نوجوانان و جوانان بین ۶ تا ۱۵ سال را برعهده دارند و توجه به آنها از نظر آموزشی، فرهنگی، تربیتی و تفریحی است. علاوه بر این، در شهر الزهراء مؤسسات اجتماعی متعدد دیگری مانند مؤسسه عقيله، انجمن مودت و مؤسسه ام‌البنین وجود دارد که همه آنها در زمینه‌های مختلف آموزشی، فرهنگی و تربیتی برای تمام اقشار جامعه در شهر فعالیت می‌کنند.
محاصره شهر
در هشتم آوریل ۲۰۱۲م، چند جوان از دو شهر نبل و الزهراء توسط گروه افراطی به نام "جناح نور الشهداء" ربوده شدند. در پاسخ به این اقدام، برخی از ساکنان این دو شهر، تعدادی از اعضای این گروه را با هدف تبادل اسرا ربودند. حدود دو ماه بعد از این حادثه، در ۱۷ ماه مه، گروه‌های وابسته به القاعده و جبهه النصره، این دو شهر را به‌طور کامل محاصره کرده و از ارسال هرگونه کمک‌های غذایی و پزشکی به آنها جلوگیری کردند.[۱۴]
در طول محاصره، ساکنان به‌دلیل کمبود نیازهای اولیه زندگی، شرایط بسیار سختی را متحمل شدند. نیروهای سوری تلاش کردند تا برخی از مواد امدادی را از طریق بالگرد به این مناطق برسانند، اما گروه‌های تندرو به آنها حمله می‌کردند. همچنین، این گروه‌ها با هدف وادار کردن ساکنان به تسلیم، این دو شهر را به طور مداوم با خمپاره و انواع دیگر سلاح‌ها مورد حمله قرار دادند. این محاصره به‌مدت سه سال ادامه داشت.[۱۵] گروه‌های تکفیری نیز چندین بار تلاش کردند تا به این دو شهر حمله کرده و بر آنها مسلط شوند، اما با مقاومت نیروهای مردمی که از این شهرها دفاع می‌کردند، ناکام ماندند.[۱۶]
سرانجام، محاصره این دو شهر (نبل و الزهراء) با عملیات غافلگیرانه ارتش سوریه و نیروهای متحد در سوم فوریه ۲۰۱۶م شکسته شد.[۱۷]
نگارخانه
-
مزار سید ابوالحسن واقع در مسجد ابوالحسن در شهر الزهراء.
-
فعالیت‌های موسسه امام مهدي.
-
فعالیت‌های موسسه امام مهدی برای کودکان و نوجوانان.
-
برگزاری مراسم عید سعید فطر.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ منطقة اعزاز، الموقع الرسمی لمحافظة الحلب.
- ↑ البالي الحلبي، نهر الذهب في تاريخ حلب، ۱۴۱۹ق،۱۹۹۹م، ج۱، ص۱۵۶.
- ↑ بلدة الزهراء، الموقع الرسمي لمحافظة حلب
- ↑ مدينة "نبل".. أيقونة الريف الشمالي، سوريا مدونة وطن.
- ↑ بلدة الزهراء، الموقع الرسمي لمحافظة حلب
- ↑ ابن الأثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۳۲۵.
- ↑ ابن اثیر، الکامل، ج۲، ۱۳۸۵ق، ۱۹۶۵م،ص۴۹۴.
- ↑ محمد راغب، أعلام النبلاء، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۳۷۳.
- ↑ البالی الحلبی، نهر الذهب، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۱۵۴.
- ↑ سبحانی، تذکرة الأعیان، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۱۵۶.
- ↑ امین، الشیعة فی مسارهم التاریخی، ۱۴۲۶ق، ۲۰۰۵م، ج۱، ص۷۰۳.
- ↑ الصفحة الرسمية لمسجد أبي الحسن على الفيسبوك.
- ↑ الصفحة الرسمية لمسجد أبي الحسن على الفيسبوك.
- ↑ تسلسل زمني-معركة حلب السورية، وكالة رويترز للأنباء؛ «شکست محاصرة نبل والزهرا بعداز1277 روز»، وكالة إيرنا للأنباء.
- ↑ إرهابيو حلب يقصفون بلدتي "نبل والزهراء" بصواريخ الغراد، وكالة تسنيم للأنباء؛ فك الحصار عن قريتي نبل والزهراء، وكالة مهر للأنباء.
- ↑ "جبهة النصرة" تفشل في اقتحام نبل والزهراء، روسيا اليوم.
- ↑ الجيش السوري واللجان يكسرون حصاراً ارهابياً ظالماً عن بلدتي "نبل" و"الزهراء" دام 4 سنوات، وكالة تسنيم للأنباء.
منابع
- ابن‌الأثیر، عز الدین أبو الحسن، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۱۷ق.
- إرهابيو حلب يقصفون بلدتي "نبل والزهراء" بصواريخ الغراد، وكالة تسنيم للأنباء، تاريخ درج مطلب: ۴\۱۲\۲۰۱۶م، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
- امین، سید محسن، الشیعة فی مسارهم التاریخی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
- أهالي بلدتي "نبل والزهراء" المحاصرتان بريف حلب يحيون ذكرى عاشوراء رغم الحصار وتهديدات التكفيريين، وكالة تسنيم للأنباء، تاريخ درج مطلب ۲۳\۱۰\۲۰۱۵م، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
- البالی الحلبی، کامل، نهر الذهب فی تاریخ حلب، حلب، دار القلم، ۱۴۱۹ق.
- بلدة الزهراء، موقع محافظة حلب، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
- تسلسل زمني-معركة حلب السورية، وكالة رويترز للأنباء، تاريخ درج مطلب: ۱۳\۱۲\۲۰۱۶م، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
- "جبهة النصرة" تفشل في اقتحام نبل والزهراء، روسيا اليوم، تاريخ درج مطلب: ۹\۱\۲۰۱۵م، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
- الجيش السوري واللجان يكسرون حصاراً ارهابياً ظالماً عن بلدتي "نبل" و"الزهراء" دام ۴ سنوات، وكالة تسنيم للأنباء، تاريخ درج مطلب: ۳\۲\۲۰۱۵م، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
- راغب، محمد، أعلام النبلاء بتاریخ حلب الشهباء، حلب، ۱۳۴۲ق.
- السبحانی، الشیخ جعفر، تذکرة الأعیان، مؤسسة الإمام الصادق (علیه‌السلام)، قم، بی‌تا.
- «شکست محاصرة نبل والزهراء بعداز۱۲۷۷ روز»، وكالة إيرنا للأنباء، تاريخ درج مطلب: ۵\۲\۲۰۱۶م، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
- عشاق الإمام الحسين (ع) في العالم الاسلامي يحيون ذكرى عاشوراء، موقع العهد الأخباري، تاريخ درج مطلب: ۱۲\۱۰\۲۰۱۶م، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
- فك الحصار عن قريتي نبل والزهراء، وكالة مهر للأنباء، تاريخ درج مطلب: ۱۳ اسفندماه ۱۳۹۴ش، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
- مدينة نبل، موقع محافظة حلب، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
- مدينة "نبل".. أيقونة الريف الشمالي، سوريا مدونة وطن، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
- مناطق ريف حلب تحت الحصار منذ عامين، روسيا اليوم، تاريخ درج مطلب: ۴\۱۱\۲۰۲۳م، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.
- منطقة أعزاز، موقع محافظة حلب، تاریخ بازدید: ۲۴ شهریور ۱۴۰۳ش.