هادی المضلین (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | ملا هادی سبزواری |
| موضوع | کلام |
| سبک | استدلالی |
| زبان | فارسی |
| مجموعه | یک جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی |
| تاریخ نشر | ۱۳۸۳ ش |
هادِی الْمُضِلّین فی اُصولِ الدّین (راهنمای گمراهان در اصول دین) رساله‌ای فارسی در علم کلام منسوب به عالم شیعه قرن سیزدهم، ملا هادی سبزواری (درگذشت:۱۲۸۹ق). برخی معتقدند چون نام این رساله در هیچ یک از فهرست آثار محقق سبزواری یافت نمی‌شود، متعلق به او نیست. این اثر در یک مقدمه و پنج باب تدوین شده است.
درباره مؤلف
ملاهادی سبزواری (۱۲۱۲-۱۲۸۹ق) متخلص به «اسرار»، حکیم، شاعر و عارف شیعی عصر قاجار و بزرگترین فیلسوف قرن سیزدهم است که در سبزوار متولد شد و در همان‌جا بدرود حیات گفت. حاجی سبزواری به‌لحاظ زمانی متعلق به نسل پنجم بعد از ملاصدرا است.
انتساب اثر
درباره مؤلّف هادی المضلّین، نمی‌توان حکم قطعی داد و دو احتمال وجود دارد:
- در برخی از منابع کتاب‌شناسی مانند الذریعه و فهرست نسخه‌های خطّی فارسی، این اثر به عنوان یکی از نوشته‌های حاج ملاهادی سبزواری معرفی شده است. آقابزرگ تهرانی، از این اثر با عنوان «هادی المضلین فی اصول الدین» نام می‌برد.[۱]
- در هیچ‌یک از فهرست‌هایی که از آثار وی ارائه شده، نامی از هادی المضلّین نیست. بنابراین احتمال داده‌اند هادی المضلّین اثر حاج ملاّهادی سبزواری نیست، بلکه محصول اندیشه یکی از شاگردان و یا متکلّمان متأثر معاصر اوست.[۲] [۳]
محتوا
کتاب از پنج بخشی اساسی تشکیل شده است:
- توحید (شامل اثبات توحید واجب الوجود، اثبات وحدت ذات الوهیت، اثبات توحید خدای تعالی)
- عدل (در باب شعب عدیده عدل)
- نبوّت و امامت (شامل نبوت و ولایت محمد و آل محمد(ص)، در بطلان معاندین)
- معاد (اقسام و مراتب معاد)
- آنچه به تجربه ثابت شده است.
سبزواری برخلاف روش متداول، مبحث امامت و نبوّت را در هم می‌آمیزد، زیرا بر این باور است که همان گونه که در خارج، امامتْ دنباله نبوّت و امام پیرو نبی است، در عالم اثبات نیز نمی‌توان این دو بحث را از هم جدا کرد.[۴] [۵] آغاز کتاب درباره توحید است و این که الله همان موثر در وجود است و معنای نفی(نیست الهی) و اثبات(مگر الله) در کلمه لا اله الا الله به این معنی است که موثری در وجود نیست مگر همان وجودی که موجودت از اشعه نور اوست.[۶]پایان بخش کتاب درباره ارزشمندی مطالب ثابت شده با عقل و تجربه است و این که در ایران اعتنایی به این گونه امور نمی‌شود و ذکر پاره ای از مطالبی است که به ادعای نویسنده کتاب به تجربه ثابت شده است مانند: رابطه ابرها و کوه‌ها با بارش باران در فصول و مناطق مختلف، رابطه زنده ماندن مولود با رعایت جهات طبیعی هنگام انعقاد نطفه، رابطه حکم جواز ازدواج مرد با چهار زن و این که جمعیت مردان همیشه یک پنجم جمعیت زنان است.[۷]
نسخه‌ها
پنج نسخه خطی از کتاب موجود است:
- نسخه کتابخانه آستان قدس رضوی که در سال ۱۲۸۹ق به‌خط نستعلیق شکسته و به قلم کاتبی ناشناس کتابت شده است.
- نسخه‌ای دیگر در کتابخانه آستان قدس رضوی که در سال ۱۲۹۰ق به‌خط نسعلیق نوشته شده است.
- نسخه کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران که در سال ۱۲۸۹ق به‌خط شکسته نستعلیق آشتیانی نوشته شده است.
- نسخه کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی که در سال ۱۲۹۱ق به‌خط نسخ کتابت شده است.
- نسخه کتابخانه امیرالمؤمنین نجف که در سال ۱۲۹۱ق به‌خط نستعلیق زیبا کتابت شده است.[۸] [۹]
چاپ
چاپ اول «هادی المضلین» در تهران با همت انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به سال ۱۳۸۳ش چاپ و منتشر شد.[۱۰]
پانویس
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ج۲۵، ص۱۸۳.
- ↑ سبزواری، هادی المضلین، ۱۳۸۳ش، ص۲۹.
- ↑ اوجبی، هادی المضلین اثری منسوب به حاج ملا هادی سبزواری، ۱۳۸۴ش.
- ↑ سبزواری، هادی المضلین، ۱۳۸۳ش، ص۲۸.
- ↑ اوجبی، هادی المضلین اثری منسوب به حاج ملا هادی سبزواری، ۱۳۸۴ش.
- ↑ سبزواری، هادی المضلین، ۱۳۸۳ش،ص ۷.
- ↑ سبزواری، هادی المضلین، ۱۳۸۳ش،ص ۳۰۱.
- ↑ سبزواری، هادی المضلین، ۱۳۸۳ش، ص۳۰.
- ↑ اوجبی، هادی المضلین اثری منسوب به حاج ملا هادی سبزواری، ۱۳۸۴ش.
- ↑ «کلام، معرفی و نقد»، ص۲۴۳.
منابع
- آقابزرگ تهرانی، الذریعه، بیروت، دارالاضواء.
- اوجبی، علی، در آستانه تحقیق: هادی المضلین اثری منسوب به حاج ملا هادی سبزواری، آینه میراث، دوره جدید، تابستان ۱۳۸۴، شماره ۲۹.
- سبزواری، ملاهادی، هادی المضلین، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، ۱۳۸۳ش.
- «کلام، معرفی و نقد»، در مجله کتاب‌های اسلامی، شماره ۲۴ و ۲۵، بهار و تابستان ۱۳۸۵ش.
- هادی المضلین، سایت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تاریخ بازدید: ۱ دی ۱۳۹۹ش.