نقد الرجال (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | مصطفی بن حسین تفرشی |
| موضوع | رجال |
| زبان | عربی |
| قطع | وزيرى |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | مؤسسه آل‌بیت |
| تاریخ نشر | ۱۴۱۸ق |
| نسخه الکترونیکی | https://lib.eshia.ir/27185 |
نَقدُالرّجال کتابی در علم رجال نوشته مصطفی تَفْرِشی، از عالمان شیعه در قرن دهم و یازدهم قمری. این کتاب به زبان عربی نوشته شده و آن را کتابی جامع در دانش رجال دانسته‌اند که در آن دیدگاه‌های مختلف با رویکردی انتقادی بررسی شده است.
بهگفته رجال‌شناسان، نقدالرجال از دقت علمی بالایی برخوردار است و از بهترین آثار رجالی است. محمدتقی مجلسی و سید نعمت الله جزایری و برخی دیگر از عالمان شیعه، شرح‌ها و حاشیه‌هایی بر این کتاب نوشته‌اند.
نویسنده
مصطفی بن حسین تفرشی از عالمان علم رجال در قرن‌های دهم و یازدهم قمری است.[۱] او شاگرد ملا عبدالله شوشتری بود.[۲] تفرشی از او و محقق کَرَکی اجازه روایت داشته است.[۳] سیره‌شناسان مهارت تفرشی را در علم رجال ستوده‌اند.[۴] ملا عبدالله شوشتری استاد وی هم بر مهارتش در علوم حدیث تأکید کرده است.[۵]
محتوا
در کتاب نقدالرجال، نام ۶۶۰۴ نفر از راویان حدیث به‌ترتیب حروف الفبا مطرح شده است.[۶] این کتاب در زمینه هر شخصیت، سخنان علمای رجال درباره او و مدح یا ذم و یا مُهمَل‌بودن وی را بیان کرده است.[۷]
در بخش پایانی کتاب، با عنوان خاتمه، شش مسئلهٔ رجالی مطرح شده است که عبارت‌اند از:
- القاب امامان شیعه نزد رجالیان
- اسامی چهارده معصوم و القاب و تاریخ ولادت و وفات و مدت عمر آنان
- منظور از «عِدّة» در کتاب الکافی
- راویانی که شیخ طوسی و شیخ صدوق از آنان روایت نقل کرده‌اند.
- اعتبار احادیث اصول حدیثی
- طریق مصنف به روایات محمد بن یعقوب کلینی، شیخ طوسی، شیخ صدوق و مفید.[۸]
ویژگی‌ها
بهگفته آقابزرگ تهرانی، کتاب نقدالرجال در سال ۱۰۱۵ق نوشته شده است.[۹] از دیدگاه رجالیان، نقدالرجال کتابی دقیق و از بهترین آثار رجالی است.[۱۰] می‌گویند این کتاب دیدگاه‌های مختلف را به‌صورت منظم، جامع و مختصر مطرح کرده و آنها را با رویکردی انتقادی بررسی کرده است.[۱۱]
برخی دیگر از ویژگی‌های کتاب عبارت‌اند از: نقل دقیق دیدگاه‌های علما، نقد مستندات رجالیان در توثیق و تضعیف افراد، ذکر مشایخ (استادان) و شاگردان هر راوی، دقت در اختلاف نُسَخ و کوشش در ثبت صحیح اسامی.[۱۱]
شرح‌ها و حاشیه‌ها
می‌گویند نقدالرجال خیلی زود موردتوجه علمای حدیث قرار گرفته است؛ به‌گونه‌ای که در زمان حیات نویسنده‌اش بر آن حاشیه نوشته شد. پس از آن هم، حاشیه‌ها، شرح‌ها و تکمله‌هایی بر آن نوشته شد که این را نشان از رواج این کتاب در دوره‌های مختلف می‌دانند.[۱۲]
آقابزرگ تهرانی، در الذریعه هفت حاشیه برای نقد الرجال نام برده است که برخی از آنها عبارت‌اند از:
- حاشیه محمدتقی مجلسی (۱۰۷۰ق)
- حاشیه عنایت‌الله قهپایی (بعد از ۱۰۲۶ق)
- حاشیه سیدنعمت الله جزایری (۱۱۱۲ق)
- حاشیه سیدعبدالله جزایری شوشتری (۱۱۷۳ق).[۱۳]
چاپ
بهگفته آقابزرگ تهرانی نسخه‌ای از نقدالرجال در سال ۱۳۱۸ق در تهران چاپ شده است.[۱۴] مؤسسه آل البیت این کتاب را در سال ۱۴۱۸ق برابر با ۱۳۷۷ش، در پنج جلد منتشر کرده است.
پانویس
- ↑ رهایی، «تفرشی، مصطفی بن حسین»، ص۶۱۳.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۲۴، ص۲۷۴.
- ↑ رهایی، «تفرشی، مصطفی بن حسین»، ص۶۱۳.
- ↑ رهایی، «تفرشی، مصطفی بن حسین»، ص۶۱۴.
- ↑ مهروش، «تفرشی»، ص۶۷۸.
- ↑ نگاه کنید به تفرشی، نقدالرجال، ۱۴۱۸ق.
- ↑ برای نمونه نگاه کنید به تفرشی، نقدالرجال، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۳۱۶.
- ↑ نگاه کنید به تفرشی، نقدالرجال، ۱۴۱۸ق، ج۵، ص۳۱۷تا۴۶۰.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۱۰، ص۱۰۱ و ج۲۴، ص۲۷۵.
- ↑ رهایی، «تفرشی، مصطفی بن حسین»، ص۶۱۴.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ مهروش، «تفرشی»، ص۶۷۸.
- ↑ مهروش، «تفرشی»، ص۶۷۹.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۲۲۷و۲۲۸.
- ↑ آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ص۱۰۱.
یادداشت
منابع
- آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، دارالاضواء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- امین، محسن، اعیان‌الشیعه، تحقیق و تعلیق حسن امین، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۲۰ق.
- تفرشی، سیدمصطفی بن حسین، نقدالرجال، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۱۸ق.
- رهایی، یحیی، «تفرشی، مصطفی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام، ج۷، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
- مهروش، فرهنگ، «تفرشی»، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج۱۵، تهران، مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.]