قیس بن اشعث کندی
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | قیس بن اشعث بن قیس کندی |
| لقب | قیس قَطیفه |
| زادروز/زادگاه | کوفه |
| محل زندگی | کوفه |
| نسب/قبیله | قبیله کنده |
| خویشاوندان سرشناس | اشعث بن قیس • محمد بن اشعث • جعده بنت اشعث |
| نحوه درگذشت | توسط ابوعمره از یاران مختار |
| نقش در واقعه کربلا | |
| اقدامات | از نویسندگان نامه‌ها به امام حسین(ع) • غارت خمیه‌ها و روپوش امام حسین(ع) • از حاملان سرهای شهدا نزد ابن زیاد |
قیس بن اشعث بن قیس کِنْدی، معروف به قیس قَطیفه از سپاهیان عمر بن سعد در واقعه کربلا.
قیس، از کسانی است که قبل از واقعه کربلا به امام حسین(ع) نامه نوشت و از آن حضرت خواست تا به کوفه بیاید، اما با تسلط ابن زیاد بر کوفه تغییر موضع داد. او در روز عاشورا در سپاه عمر بن سعد بود و در غارت خیمه‌ها نقش داشت و روپوش امام حسین (ع) را به غارت برد. وی از کسانی است که سرهای شهدای کربلا را نزد ابن زیاد بردند.
نسب و خاندان
پدرش، اشعث بن قیس کندی رئیس قبیله کنده و کارگزار امام علی(ع) در آذربایجان بود. هر چند او در جنگ صفین در لشکر آن حضرت حضور داشت، در تحریک خوارج بر علیه امام نقش داشت.[۱] قیس پس از پدرش رئیس قبیله کنده شد و هنگامی که سرهای شهدای کربلا را نزد ابن زیاد آوردند او رئیس این قبیله بود. گفته‌اند که او ۱۳ سر را با خود آورده است.[۲]
مادرش ام‌فروه دختر ابوقحافه بود و از این‌رو خواهرزاده خلیفه اول است.[۳] برادرش محمد بن اشعث نیز در واقعه کربلا از سپاه عمر بن سعد بود که به دلیل انکار انتساب امام به پیامبر اکرم(ص) مورد نفرین آن حضرت قرار گرفت. خواهرش جعده، همسر امام حسن مجتبی(ع) بود و آن حضرت را به شهادت رساند.[۴]
امام صادق(ع) اشعث بن قیس را در شهادت امام علی(ع) و پسرش محمد را در شهادت امام حسین(ع) شریک دانسته و به نقش دخترش جعده، در شهادت امام حسن(ع) اشاره کرده است.[۵]
هنگامی که امام علی (ع) ضربت خورد، اشعث بن قیس، فرزندش قیس را فرستاد تا چگونگی حال امام را به او گزارش کند.[۶]
واقعه عاشورا
«ای شبث بن ربعی!،ای حجّار بن أبجر!،ای قیس بن اشعث،... مگر شما برایم ننوشته بودید: میوه‌ها رسیده، باغ‌ها سرسبز شده و نهرها لبریز گردیده، [اگر بیایی] بر سپاهی که برایت آماده شده، وارد خواهی شد، بیا؟!»
ابوالفرج اصفهانی، مقاتل‌الطالبیین، ص۹۹؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۲۵؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۳، ص۱۸۸.
قیس بن اشعث، از کسانی بود که پیش از واقعه کربلا به امام حسین(ع) نامه نوشت و از آن حضرت خواست که به کوفه بیاید.[۷] امام حسین(ع) در روز عاشورا در سخنان خود خطاب به سپاه عمر بن سعد او را به عنوان یکی از نویسندگان نامه‌های کوفیان خطاب قرار داد.[۸]
به نقل منابع، قیس بن اشعث، در واقعه کربلا روپوش امام را ربود و از این رو به قیس قطیفه مشهور شد[۹] ابن جوزی گفته است که عمامه امام را ربوده است.[۱۰] وی همچنین از کسانی بود که سرهای شهدای کربلا را نزد ابن زیاد بردند.[۱۱]
هنگامی که امام حسین (ع)، عباس بن علی(ع) را نزد عمر بن سعد فرستاد تا شب عاشورا را مهلت بگیرد، وی از کسانی بود که از عمر بن سعد خواست تا با درخواست مهلت موافقت کند.[۱۲]
پس از واقعه کربلا
پس از واقعه عاشورا، قیس، از ترس اینکه بصریان او را شماتت کنند از رفتن به بصره خودداری کرد و در کوفه به عبدالله بن کامل از فرماندهان مختار پناهنده شد؛ اما مختار ابوعمره را به مخفیگاهش فرستاد و او را کشت.[۱۳]
پانویس
- ↑ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۲۹۶؛ طبری، تاریخ، ج۴، ص۵۶۱.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۵۹؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۳، ص۲۰۷؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۶۸.
- ↑ ابن‌عبدالبر، استیعاب، ج۴، ص۱۹۵۰.
- ↑ مسعودی، مروج‌الذهب، ج۲، ص۴۲۷.
- ↑ کلینی، کافی، ج۸، ص۱۶۷.
- ↑ ابن‌سعد، طبقات، ج۳، ص۲۷؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۲، ص۴۹۶.
- ↑ ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۰، ۳۱؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۳، ص۱۵۸؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۳۵۳.
- ↑ ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۶۲؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۲۵؛ ابن‌جوزی، المنتظم، ج۵، ص۳۳۹.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص۳۰۲؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۳، ص۲۰۴؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۵۳؛ ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۷۸.
- ↑ ابن جوزی، المنتظم، ج۵، ص۳۴۱.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۵۹؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۳، ص۲۰۷؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۶۸؛ ابن‌جوزی، المنتظم، ج۵، ص۳۴۱.
- ↑ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۳، ص۱۸۵؛ ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۶۲؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۱۷.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص۳۰۲.
منابع
- ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، دارصادر، بیروت، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
- ابن جوزی(ابوالفرج)، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
- ابن سعد، الطبقات الکبری، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۱۰ق/۱۹۹۰م.
- ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق: علی محمد البجاوی، دارالجیل، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
- بلاذری، احمد بن یحیی، جمل من انساب الأشراف، تحقیق: سهیل زکار و ریاض زرکلی، درالفکر، بیروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
- دینوری، احمد بن داود، الأخبار الطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، منشورات الرضی، قم، ۱۳۶۸ش.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمد أبوالفضل ابراهیم، دارالتراث، بیروت، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالکتب الإسلامیة، تهران، ۱۳۶۵ق.
- مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق: اسعد داغر، دارالهجرة، قم، ۱۴۰۹ق.