حجار بن ابجر عجلی
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | حجار بن ابجر بن جابر بن بجیر بن عائذ بن شریط بن عمرو بن مالک بن ربیعه بن عجل |
| محل زندگی | کوفه |
| نسب/قبیله | قبیله بکر بن وائل |
| نقش در واقعه کربلا | |
| اقدامات | اقدام خاصی از وی در کربلا گزارش نشده است. |
| نقش‌های برجسته | از فرماندهان لشکر عمر بن سعد |
| دیگر فعالیت‌ها | پراکنده کردن کوفیان از اطراف مسلم • از مخالفان قیام مختار |
حَجّار بْن اَبْجَر عِجْلی، از اشراف کوفه و از فرماندهان لشکر عمر بن سعد در واقعه کربلا، از کسانی بود که به امام حسین(ع) نامه نوشت و او را به کوفه دعوت کرد، اما با تسلط ابن زیاد بر کوفه در پراکنده کردن مردم از اطراف مسلم بن عقیل نقش داشت. حجار در واقعه کربلا از فرماندهان سپاه عمر بن سعد بود و پس از واقعه در زمره مخالفان قیام مختار قرار داشت و به مصعب بن زبیر پیوست. مصعب او را به مقابله با عبیدالله بن حر جعفی فرستاد و سپس در جنگ مصعب با عبدالملک بن مروان به عبدالملک محلق شد.
اسلام و نسب
«ای شبث بن ربعی!،ای حجار بن ابجر!،ای قیس بن اشعث،... مگر شما برایم ننوشته بودید: میوه‌ها رسیده، باغ‌ها سرسبز شده و نهرها لبریز گردیده، [اگر بیایی] بر سپاهی که برایت آماده شده، وارد خواهی شد، بیا؟!»
طبری، تاریخ، ج۵، ص۴۲۵؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۳، ص۱۸۸.
حجار بن ابجر بن جابر بن بجیر بن عائذ بن شریط بن عمرو بن مالک بن ربیعه بن عجل[۱] بزرگ قبیله بکر بن وائل بوده است.[۲]
حجار، زمان پیامبر اکرم(ص) را درک کرده است. او به همراه پدرش، ابجر نزد عمر بن خطاب رفتند، حجار شهادتین را گفت و اسلام آورد؛ ولی پدرش اسلام را نپذیرفت. پدرش اندکی پیش از شهادت حضرت علی(ع) در سال ۴۰ق بر دین مسیحیت از دنیا رفت.[۳] ابن ملجم که برای به شهادت رساندن امام علی(ع) وارد کوفه شده بود، دید عده‌ای همراه کشیش‌های کوفه ابجر را تشییع می‌کنند، گفت به خدا سوگند که برای انجام مقصود بزرگتری می‌خواهم زنده بمانم (کنایه از قصد داشتن شهادت حضرت علی) و الا همه‌شان را با شمشیر می‌زدم.[۴]
حجار، از شورش مستورد بن علفه خارجی علیه مغیرة بن شعبه در سال ۴۳ق باخبر بود و آن را پنهان نگه داشت.[۵] و علیه حجر بن عدی نیز شهادت داد.[۶]
واقعه کربلا
حجار، از کسانی بود که به امام حسین (ع) نامه نوشت و آن حضرت را به کوفه دعوت کرد.[۷] ولی پس از تسلط ابن زیاد بر کوفه به دستور او در پراکنده کردن مردم از اطراف مسلم بن عقیل نقش داشت.[۸] در واقعه عاشورا، ابن زیاد او را همراه هزار نفر به کمک عمر بن سعد فرستاد.[۹] امام حسین(ع) در روز عاشورا او را به عنوان یکی از نویسندگان نامه‌ها مورد خطاب قرار داد.[۱۰]
پس از عاشورا
او از فرماندهان ابن مطیع در مقابله با لشکر مختار بود.[۱۱] مختار، احمر بن شمیط را به مقابله با او فرستاد.[۱۲] او سپس به مصعب بن زبیر پیوست و مصعب او را به مقابله با عبیدالله بن حر جعفی فرستاد، ولی شکست خورد.[۱۳] در جنگ مصعب با عبدالملک بن مروان، عبدالملک به مروانیان عراق نامه نوشت، آنان به شرط ولایتداری اصفهان دعوت او را پذیرفتند. حجار بن ابجر، غضبان بن قبعثری، عتاب بن ورقا، قطن بن عبدالله حارثی، محمد بن عبدالرحمن بن سعید، زحر بن قیس و محمد بن عمیر تمیمی از جمله کسانی بودند که عبدالملک در سال ۷۱ قمری، اصفهان را به آنان داد.[۱۴]
پانویس
- ↑ طبری، تاریخ، ج۱۱، ص۶۶۶.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۱۴.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۱۰۳؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۱۴۶.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۱۴؛ انساب‌الاشراف، ج۲، ص۴۹۴؛ طبری، ج۵، ص۱۴۶.
- ↑ طبری، تاریخ، ج۵، ص۱۸۲.
- ↑ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۵، ص۲۵۵؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۲۷۰.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۲۹؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۳، ص۱۵۸؛ ابن مسکویه، تجارب‌الامم، ج۲، ص۴۰؛ ابن اعثم، الفتوح، ج۲، ۳۰؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۳۴؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۳۸.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۳۹؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۵۲؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۴، ص۳۴۹؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۳۱؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۳۶۹.
- ↑ بلاذری، ج۳، ص۱۷۸؛ نک، دینوری، اخبارالطوال، ص۲۵۴.
- ↑ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۳، ص۱۸۸؛ مفید، الارشاد، ج۲، ص۹۸؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۷؛ طبرسی، اعلام‌الوری، ص۲۴۲.
- ↑ ابن اعثم، الفتوح، ج۶، ص۲۳۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۳۶۸.
- ↑ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۶، ص۳۹۱؛ ابن اثیر، الکامل، ج۴، ص۲۱۹؛ طبری، تاریخ، ج۶، ص۲۲.
- ↑ طبری، تاریخ، ج۶، ص۱۳۴.
- ↑ طبری، تاریخ، ج۶، ص۱۵۶.
منابع
- ابن اثیر، علی محمد، الکامل فی التاریخ، دارصادر، بیروت، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
- ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، تحقیق: علی شیری، دارالأضواء، بیروت، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق: عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
- ابن مسکویه رازی، تجارب‌الأمم، تحقیق: ابوالقاسم امامی، تهران، سروش، ۱۳۷۹ش.
- بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌الأشراف(ج۳)، البلاذری، تحقیق: محمد باقر المحمودی، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت، ۱۹۷۷ق/۱۳۹۷م.
- بلاذری، احمد بن یحیی، کتاب جمل من انساب‌الأشراف، تحقیق: سهیل زکار و ریاض زرکلی، دارالفکر، بیروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.
- دینوری، احمد بن داود، الأخبارالطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر مراجعه جمال‌الدین شیال، منشورات الرضی، قم، ۱۳۶۸ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری،دار الکتب الإسلامیة، تهران.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمدأبوالفضل ابراهیم، دارالتراث، بیروت، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
- مجلسی، بحارالأنوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ق.
- مفید، الإرشاد، انتشارات کنگره جهانی شیخ مفید، قم، ۱۴۱۳ق.