ضباعه دختر زبیر بن عبدالمطلب

از ویکی شیعه
ضُباعَه بنت زبیر بن عبدالمطلب
مشخصات فردی
نام کاملضُباعَه بنت زبیر بن عبدالمطلب
مهاجر/انصارمهاجر
نسب/قبیلهبنی هاشم
خویشاوندانپیامبر اسلام (ص)، مقداد بن عمرو
مشخصات دینی
آثارراوی حدیث از پیامبر (ص)


ضُباعَه بنت زبیر بن عبدالمطلب همسر مقداد بن عمرو و دختر عموی پیامبر(ص). ضباعه از راویان پیامبر(ص) به شمار می‎رود که برخی صحابه و تابعین مانند ابن عباس از وی روایت نقل کرده‎اند.

نسب

پدر ضباعه، زبیر بن عبدالمطلب، برادر ابوطالب و عبدالله بن عبدالمطلب[۱] و مادرش عاتکه بنت ابووهب بن عمرو بن عائذ بن عمران بن مخزوم بود.[۲]

همسر و فرزندان

ضباعه همسر مقداد بن عمرو از صحابه پیامبر(ص) بود.[۳] پیامبر با اینکه ضباعه را از نظر حسب و نسب بسیار با شخصیت می‌دانست به ازدواج مقداد درآورد و فرمود: «من دخترعموی خود ضباعة را همسر مقداد نکردم مگر آنکه مردم موضوع ازدواج را سهل و آسان بگیرند، به هر مؤمنی دختر دهند و حَسَب و نَسَب را در ازدواج به نظر نیاورند».[۴] پیامبر(ص) همچنین به آنان سفارش نمود که در زندگی زناشویی به آن حضرت تأسی جویند.[۵]

ضباعه دو فرزند به نام‎های عبدالله و کریمه داشت که عبدالله در جنگ جمل از یاران عایشه بود که در مقابل حضرت علی(ع) قرار گرفت و کشته شد. وقتی حضرت علی (ع) در پایان جنگ نظرش بر جنازه عبدالله افتاد، خطاب به عبدالله فرمود: «چه بد پسر خواهری بودی.»[۶] البته برخی به جای عبدالله نام پسر وی را معبد گفته ‎اند که در جنگ جمل کشته شد.[۷]

ضباعه پس از وفات مقداد با برادرخوانده مقداد، عبدالرحمن بن اسود بن عبدیغوث زهری ازدواج کرد.[۸]

روایت

ضباعه از جمله زنان روایت‎گر از پیامبر(ص) به شمار می‎آید که کسانی مانند عروة بن زبیر، اعرج، عبدالله بن عباس، عایشه، جابر بن عبدالله انصاری و انس بن مالک از وی روایت نقل کرده‎اند که از جمله روایات مهم وی، سؤال از پیامبر(ص) درباره اشتراط در حج است:

ضباعه می‎گوید:

«نزد رسول الله(ص) رفتم در حالی که شکایت می‎کردم، حج را متذکر شدم. فرمود: حج به جای آور و شرط کن بارخدایا تاجایی که برایم مقرر کرده‎ای و توان دارم بروم.»[۹]

همچنین نقل است که پس از غزوه بدر ضباعه به همراه خواهرش ام حکم نزد حضرت زهرا(س) رفتند و پس از آن هر سه نزد پیامبر(ص) آمدند و از سختی کارها شکایت کردند و درخواست سهمی از غنایم بدر کردند. پیامبر(ص) به ایشان فرمود: شما را به چیزی بهتر از آن هدایت می‎کنم و آن سی و سه مرتبه تکبیر، سی و سه مرتبه تسبیح، سی و سه مرتبه تحمید است و پس از آن بگو: «لا إله إلا الله وحده لا شریک له، له الملک و له الحمد، و هو علی کل شی‏ء قدیر».[۱۰]

واقدی ضباعه را از جمله زنان بنی‌هاشم ذکر کرده است که با پیامبر(ص) بیعت کرده‎اند.[۱۱]

پانویس

  1. کلینی، کافی، ج۵، ص۳۴۴
  2. الاصابه، ج۸، ص۲۲۰
  3. بلاذری، انساب الاشراف، ۱۹۵۹م، ج۱، ص۲۰۵.
  4. مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۲۲، ص۲۶۵.
  5. کلینی، کافی، ج۵، ص۳۴۴
  6. الاصابه، ج۵، ص۲۲.
  7. انساب الاشراف، ج۲، ص۲۶۴ و ۲۶۵
  8. المحبر، ص۶۴
  9. اسد الغابه، ج۶، ص۱۷۸
  10. اسد الغابه، ج۶، ص۳۱۹
  11. المحبر، ص۴۰۶

منابع

  • ابن اثیر جزری، ابوالحسن عزالدین، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۹/۱۹۸۹
  • این حجر عسقلانی، احمد بن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، الطبعة الأولی، ۱۴۱۵/۱۹۹۵
  • ابن عبدالبر، أبو عمر یوسف بن عبد الله بن محمد، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، الطبعة الأولی، ۱۹۹۲م / ۱۴۱۲ه‍.ق
  • بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، جمل من انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، الطبعه الأولی، ۱۴۱۷/۱۹۹۶
  • حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، خلاصه الاقوال (معروف به رجال علامه)، منشورات المکتبه الحیدریه، نجف، چاپ دوم، ۱۳۸۱ ه‍.ق
  • زرکلی، خیرالدین، الاعلام قاموس تراجم لاشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت، دار العلم للملایین، الطبعة الثامنة، ۱۹۸۹ م
  • کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، محقق و مصحح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ه‍.ق
  • هاشمی بغدادی، ابوجعفر محمد بن حبیب بن امیه، المحبر، تحقیق ایلزة لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیدة، بی‌تا