سال ۲۴۰ هجری قمری
 سال ۲۴۱ هجری قمری سال ۲۳۹ هجری قمری  | |
| امامت | |
|---|---|
| امام هادی(ع) (دوره امامت: ۳۴ سال (۲۲۰ تا ۲۵۴ق) | |
| حکومت‌های سرزمین‌های اسلامی | |
| خلیفه عباسی | متوکل |
| وقایع مهم | |
| شورش مردم حمص علیه کارگزار خلافت عباسی در آنجا | |
| شورش مردم طلیطله علیه خلافت امویان اندلس | |
| به قدرت رسیدن ابوالیقظان بن افلح در خاندان رستمیان | |
| تولدها و وفات‌ها | |
| وفات جعفر اسماعیلی، دومین امام مخفی اسماعیلیه | |
| وفات افلح اباضی، سومین حاکم رستمیان | |
| وفات ابن ابی دؤاد، از عالمان معتزله و طراح امتحان مردم به خلق قرآن | |
| وفات ابوثور کلبی، موسس مذهب فقهی جدید در میان گروهی از اهل سنت | |
سال ۲۴۰ هجری قمری دویست و چهلمین سال، از سال‌شمار هجری قمری است. از مهمترین رخدادهای این سال، شورش مردم حمص، شورش مردم طلیطله، وفات جعفر اسماعیلی(دومین امام مخفی اسماعیلیه)، وفات افلح اباضی(سومین حاکم رستمیان) و به قدرت رسیدن پسرش به جای او است.
روز نخست این سال یعنی ۱ محرم مصادف است با شنبه ۱۶ خرداد سال ۲۳۳ شمسی و ۶ ژوئن سال ۸۵۴ میلادی. روز پایانی سال یعنی ۳۰ ذی‌الحجه، مصادف است با سه‌شنبه ۴ خرداد سال ۲۳۴ شمسی و ۲۵ مِه سال ۸۵۵ میلادی.[۱]
رویدادها
- در پی درگذشت افلح بن عبدالوهاب، فرمانروایی حکومت رستمیان[یادداشت ۱] به پسرش ابوالیقظان بن افلح می‌رسد.
- متوکل عباسی یحیی بن اکثم را از پست قضاوت عزل و اموال او را مصادره می‌کند و به جای او، جعفر بن عبدالواحد را در منصب قاضی‌القضات می‌گمارد.
- انجام اصلاحات و تعدیل خراج شام و اردن، به دستور متوکل عباسی، به منظور آرام کردن کسانی که علیه خلافت عباسی شوریده بودند.
- مردم حمص علیه کارگزار آنجا شورش کردند. متوکل کارگزار جدیدی به نام محمد بن عبدون که از کارگزار قبلی بی‌رحم‌تر بود، به آن دیار می‌فرستد و او شورش را سرکوب می‌کند.
- مردم طلیطله علیه حاکم آنجا شورش می‌کنند. محمد اول، پنجمین خلیفه امویان در اندلس، برای سرکوب شورش به آن منطقه رفته و بعد از جنگی عظیم، به پیروزی می‌رسد.[۲]
وفات‌ها
- جعفر اسماعیلی. به اعتقاد اسماعیلیه، وی دومین امام مخفی به حساب می‌آید. به منظور خطری که از سوی عباسیان متوجهش بود، او را با نام مستعار «مصدق» می‌خواندند. حکّام فاطمی مصر و مغرب به او منسوبند.[۳]
- افلح بن عبدالوهاب اباضی. وی سومین حاکم رستمیان اباضی در «تاهرت» الجزایر بود و به امویان اندلس گرایش داشت. افلح فردی فقیه و ادیب بود و آثاری در شعر و نثر دارد.[۴]
- ابوثور کلبی. وی از فقیهان و محدثان بغداد بود. او در ابتدا، از پیروان مذهب عراقی و طرفدار قیاس بود ولی با ورود امام شافعی به بغداد، ابوثور از قیاس منصرف شد و به حدیث روی آورد. سپس به جهات متعدد از تعالیم شافعی نیز روی گرداند و مذهب فقهی جدیدی را عرضه کرد. این مذهب در ارمنستان و آذربایجان گسترش یافت و تا قرن چهارم هجری قمری پابرجا بود. از آثار او چیزی به دست ما نرسیده است.[۵]
- ابن ابی دؤاد. وی کسی بود که مساله خلق قرآن را طرح کرد و مأمون، معتصم و واثق را بر آن داشت تا مردم را درمورد این مساله بیازمایند. او بود که اعتزال را مذهب رسمی دولتی در تمام دوران حکومت مأمون، معتصم و واثق قرار داد. هنگامی که متوکل به خلافت رسید، او را از این مقام عزل و اموالش را مصادره نمود.[۶]
پانویس
- ↑ باحساب
- ↑ ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه حجتی و شفیعی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۵۱۹.
- ↑ به نقل از ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه حجتی و شفیعی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۵۲۰: الاعلام زرکلی، ج ۲، ص ۱۲۱؛ اتعاظ الحنفا، ص ۱۸.
- ↑ به نقل از ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه حجتی و شفیعی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۵۲۰: تاریخ الجزائر العام، ج ۱، ص ۱۹۸؛ فرّوخ، تاریخ الأدب العربی، ج ۴، ص ۱۰۸.
- ↑ به نقل از ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه حجتی و شفیعی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۵۱۹-۵۲۰: طبقات فقهاء الشافعی، ص ۲۲؛ وفیات الاعیان، ج ۱، ص ۷؛ طبقات السبکی، ج ۱، ص ۲۲۷؛ شذرات الذهب، ج ۲، ص ۹۳.
- ↑ به نقل از ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه حجتی و شفیعی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۵۱۹: الاعلام زرکلی، ج ۱، ص ۱۲۰؛ وفیات الاعیان، ج ۱، ص ۸۱-۹۱، ۳۹۷ و ۴۴۸؛ تاریخ بغداد، ج ۱، ص ۲۹۷؛ همان، ج ۳، ص ۱۴۱؛ العبر، ج ۱، ص ۴۳۱؛ تاریخ ابن اثیر، ج ۷، ص ۷۵؛ تکملة الفهرست، ص ۳؛ البدایة والنهایه، ج ۱۰، ص ۳۱۶ و ۳۱۹؛ دائرة المعارف الاسلامیه، ماده «ابن ابی دؤاد».
یادداشت
- ↑ رستمیان، سلسله ايرانى‌نژاد داراى تفكر خوارج اباضى، از سال ۱۶۰ هجری قمری تا سال ۲۹۶ هجرى قمری، حاكم بر مغرب ميانه و بخش‌هايى از مغرب ادنى بودند.(فرهمند، «رستمیان»، دانشنامه جهان اسلام)