احمد بن ابراهیم بن معلی
اَبوبَشْرِ عَمّی، احمدبن ابراهیم بن مُعلّی بن اسد (د بعد از ۳۵۰ق/۹۶۱م)، محدث و مورخ امامی قرن چهارم، که رجال‌نویسان امامی او را ثقه شمرده‌اند. از مشایخ او می‌توان به عبدالعزیز بن یحیی جلودی و محمد بن زکریا غلابی اشاره کرد. التاریخ و مناقب امیرالمؤمنین(ع) عناوین برخی از تالیفات اوست.
نسب
از زندگی وی اطلاع اندکی در دست است. نسبت او به «عمّ» که لقب نیای بزرگش مُرّة بن مالک، از موالی قبیله بنی تمیم بود، باز می‌گردد. مرة بن مالک به همراه طایفه خود به فارس کوچ کرده بود، ولی ابوبشر، پدر و عمش در بصره اقامت داشتند.[۱] شماری از شرح حال نویسان نسب او را احمد بن ابراهیم بن احمد بن معلی آورده‌اند[۲] ولی از آنجا که به تصریح نجاشی[۳] جدش معلی بن اسد و عمش اسد بن معلی از یاران نزدیک صاحب الزنج (مق ۲۷۰ق/۸۸۳م) بوده و ابوبشر اخبار صاحب الزنج را به حکایت آنان روایت کرده است، احتمالاً باید معلی نام نیای وی باشد نه نیای بزرگش.
ثقه بودن ابوبشر
رجال‌نویسان امامی او را ثقه شمرده و تصریح کرده‌اند که وی از محدثان اهل سنت بسیار روایت داشته است.[۴]
مشایخ و راویان
مؤلفان، عبدالعزیز بن یحیی جلودی را استاد برجسته او دانسته و افزوده‌اند که ابوبشر تألیفات وی را روایت کرده است[۵] از مشایخ دیگر او می‌توان محمد بن زکریا غلابی (د۲۹۸ق/۹۱۱م) و زکریا بن یحیی ساجی را نام برد.[۶] از میان راویان او نیز باید از ابوالفرج اصفهانی، محمد بن وهبان دبیلی و حسین بن حُصَین عمی یاد کرد.[۷]
آثار
ابوبشر تالیفاتی در تاریخ و حدیث داشته که نسخه‌های آنها در دست نیست و نجاشی[۸] فهرستی از آنها به دست داده است:
- التاریخ، با دو تحریر مفصل و مختصر؛
- مناقب امیرالمؤمنین(ع)؛
- اخبار صاحب الزنج بالبصره[۹]؛
- الفرق، که نجاشی آن را ستوده است؛
- اخبار السید اسماعیل (الحمیری)؛
- شعر السید؛
- عجائب العالم؛
- مثالب القبائل، که آن را بی‌نظیر خوانده‌اند.
همچنین ابن ندیم[۱۰] محن الانبیاء و الاوصیاء و الاولیاء، و ابن طاووس (الامان، ۹۶) کتاب الابواب الدامغه را به وی نسبت داده‌اند.
پانویس
- ↑ نجاشی، الرجال، ۱۴۰۷ق، ص۹۶.
- ↑ طوسی، الفهرست، ۱۲۷۱ق، ص۲۱؛ ابن شهر آشوب، معالم العلماء، ۱۳۸۰ق، ۱۸؛ قس: ابن ندیم، الفهرست، ص۲۴۷.
- ↑ ابن ندیم، الفهرست، ص۲۴۷.
- ↑ نجاشی، الرجال، ۱۴۰۷ق، ص۹۶؛ طوسی، الفهرست، ۱۲۷۱ق، ص۲۱؛ طوسی، رجال، ص۴۴۶.
- ↑ ابن ندیم، الفهرست، ص۲۴۷؛ نجاشی، الرجال، ۱۴۰۷ق، ص۹۶؛ طوسی، الفهرست، ۱۲۷۱ق، ص ۲۱.
- ↑ شیخ صدوق، ۱۳۹۸ق، ۳۸۲-۳۸۳؛ مفید، الامالی، ۱۴۰۳ق، ص۹۰.
- ↑ مفید، الامالی، ۱۴۰۳ق، ص۸۸؛ نجاشی، الرجال، ۱۴۰۷ق، ص۹۶، ۳۲۵؛ فخار، ایمان ابی‌طالب، ص۱۳۶، ۲۶۷، ۲۷۸.
- ↑ نجاشی، الرجال، ۱۴۰۷ق، ص۹۶.
- ↑ نیز نک : ابن طاووس، فرج المهموم، ۲۱۳
- ↑ ابن ندیم، الفهرست، ص۲۴۷.
منابع
- شیخ صدوق، محمدبن علی، التوحید، به کوشش هاشم حسینی تهرانی، قم، ۱۳۹۸ق.
- ابن شهر آشوب، محمدبن علی، معالم العلماء، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.
- ابن طاووس، علی بن موسی، الامان، قم، ۱۴۰۹ق.
- ابن طاووس، علی بن موسی، فرج المهموم، نجف، ۱۳۶۸ق.
- ابن ندیم، الفهرست.
- طوسی، محمدبن حسن، رجال، نجف، ۱۳۸۰ق/۱۹۶۱م.
- طوسی، محمدبن حسن، الفهرست، به کوشش اپرنگر، کلکته، ۱۲۷۱ق.
- فخار بن معد موسی، ایمان ابی‌طالب، به کوشش محمد بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۴ق/۱۹۶۵م.
- شیخ مفید، محمدبن محمد، الامالی، به کوشش استاد ولی و غفاری، قم، ج‍م‍اع‍ه ال‍م‍درس‍ی‍ن ف‍ی ال‍ح‍وزه ال‍ع‍ل‍م‍ی‍ه، ۱۴۰۳ق.
- نجاشی، احمد بن علی، الرجال، به کوشش موسی شبیری، قم، ج‍م‍اع‍ه ال‍م‍درس‍ی‍ن ف‍ی ال‍ح‍وزه ال‍ع‍ل‍م‍ی‍ه قم، ۱۴۰۷ق.
- احمدبن علی، الرجال، به کوشش موسی سبیری، قم، ۱۴۰۷ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله : دائرة المعارف بزرگ اسلامی