سید جعفر مرتضی عاملی

سید جعفر مرتضی عاملی

شناسنامه
نام کامل	سید جعفر مرتضی عاملی
لقب	علامه
زادروز	۲۵ صفر سال ۱۳۶۴ق
زادگاه	عیتا الجبل، بیروت لبنان
اطلاعات علمی و مذهبی
استادان	زنجانی، حائری و آملی
کتاب‌ها	الصحیح من سیرة النبی الأعظم صلی الله علیه وآله وسلم، مأساة الزهرا علیها السلام، الحیاة السیاسیة للامام الرضا علیه السلام
وبگاه رسمی	http://www.al-ameli.com/edara/index.php

سید جعفر مرتضی عاملی عالم دینی، متخصص تاریخ اسلام و تشیع، سیره‌نگار شیعی و از عالمان حوزه علمیه قم و لبنان. وی کتاب‌هایی در زمینه سیره اهل بیت تالیف کرده است؛ الصحیح من سیرة النبی الاعظم و مأساة الزهراءاز جمله این آثار است.

تولد و نسب

سید جعفر مرتضی عاملی در ۲۵ صفر سال ۱۳۶۴ق در روستای عیتا الجبل، در ۱۱۰ کیلومتری شهر بیروت؛ واقع در جنوب لبنان به دنیا آمد. نسب خاندان پدری‌اش به «الحسین ذوالدمعه »، فرزند زید، فرزند امام سجاد علیه‌السلام می‌رسد.

تحصیلات

وی تحصیلات خود را به صورت غیررسمی نزد پدرش ـ که معلم بود ـ آغاز کرد و در ۱۳۸۲ق برای تحصیل علوم دینی به نجف اشرف سفر کرد. در آنجا مدرسه آیت الله بروجردی و «جامعه النجف الدینیه» را برای اقامت برگزید و به تحصیل علوم دینی مشغول شد. در سال ۱۳۸۸ق به قم مهاجرت نمود. در حوزه علمیه قم، ابتدا باقیمانده دروس سطح را نزد آیت الله میرمحمدی آموخت. سپس در درس اساتیدی چون سید موسی شبیری زنجانی، فانی، مرتضی حائری یزدی و میرزا هاشم آملی حاضر شد و همزمان به تحقیق و پژوهش درباره مسائل تاریخی و عقیدتی شیعه پرداخت.

فعالیت‌های علمی و اجتماعی

* قم: از فعالیت های مهم جعفر مرتضی در سال های اقامت در قم، می‌توان به پژوهش در زمینه‌های مختلف تاریخ و عقاید شیعه، راه اندازی «منتدا» یا «مدرسه علمیه جبل عاملی ها» و تدریس برای دانشجویان دوره کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس اشاره کرد. وی در همین سال‌ها از تدریس، ارائه مشاوره‌های تحقیقاتی و ایجاد شرایط مناسب برای تحصیل طلاب لبنانی نیز غافل نبود. مرتضی طی ۲۵ سال سکونت در شهر قم ضمن حمایت و تربیت طلاب لبنانی در صورت ضرورت به حمایت ایدئولوژی انقلاب اسلامی پرداخت و مباحثی در حکومت از سیره اهل بیت تدوین نمود.

* لبنان: وی اواخر سال ۱۹۹۳م پس از ۲۵ سال اقامت در قم، به سوی وطن خود رهسپار شد و تلاش‌های علمی، پژوهشی و تربیتی خود را در جنوب لبنان ـ که آن زمان در اشغال اسرائیل بودـ ادامه داد. وی در این سال‌ها علاوه بر پژوهش در زمینه تاریخ و تأسیس مرکزی تحقیقاتی در بیروت، به برگزاری جلسات مختلف برای جوانان شیعه لبنانی همت گماشت و از این راه، نسلی از فعالان مذهبی در میان شیعیان لبنان به وجود آورد. یکی از مهمترین اقدامات او در مسیر آموزش مبانی اعتقادی، تأسیس حوزه علمیه‌ای ـ در سال ۱۳۷۷ش ـ در شهر بیروت است. دفاع از امامت و ولایت و تلاش مستمر در پاسخگویی به شبهات اعتقادی، از اقدامات وی در سال های اقامت در لبنان است.

شیوه سیره نگاری و نگارش کتاب

کتاب مأساة الزهرا

سید جعفر مرتضی یکی از مورخان شیعی در گرایش تاریخ صدر اسلام است که می‌توان از شخصیت او به عنوان یکی از عوامل اصلی احیای تاریخ در حوزه‌های علمیه یاد کرد. آثار تاریخی او چندین ویژگی دارد:

• رویکرد اجتهادی در تحقیق تاریخ؛
• استفاده از تاریخ برای دفاع از مبانی کلامی شیعه و نقد مبانی کلامی اهل سنت؛
• تتبع گسترده
• ارزیابی دقیق
• ریشه‌یابی هوشمندانه از حوادث
• مشخص کردن صریح جعل و تحریف
• افشای چهره‌های فریبکار در نگارش متون تاریخی
• آشنایی گسترده و عمیق با منابع تاریخی
• روانی قلم و سبک دسته‌بندی مطالب در کتاب‌هایش
• نوشته‌های او، توسط ویراستاران ویرایش نشده و قلم کتاب، قلم خود وی است.

آثار

وی چندین کتاب در تاریخ اسلام و عقائد شیعه دارد که عبارتند از:

نوشتار اصلی: الصحیح من سیرة النبی الاعظم (کتاب)

• الصحیح من سیرة النبی الاعظم (کتاب)|الصحیح من سیرة النبی الأعظم صلی الله علیه وآله وسلم: این کتاب که مهم‌ترین اثر جعفر مرتضی است، با موضوع سیره پیامبر اکرم(ص) و تاریخ اسلام است. این کتاب به لحاظ نقادی اخبار و روایاتی که در سیره پیامبر نقل شده‌اند، قابل توجه است.

نویسنده در این اثر کوشیده است سیره مکتوب پیامبر اکرم(ص) را از اخبار ضعیف رها کند و با نقد و بررسی اخبار منابع پیشین، تاریخی مبتنی بر اخبار صحیح بنویسد. جعفر مرتضی عاملی با نگاه خاص و شیعی خود به سیره و تاریخ پیامبر(ص) و با بهره گیری از منابع فراوانی از فریقین (۱۶۸۳ کتاب) به بازسازی سیره نبوی پرداخته است.

این اثر ابتدا به تدریج و به شکل تک جلدهایی تا یازده جلد تدوین و عرضه شد و اکنون مجموع آن در ۳۵ جلد تکمیل شده است. مجلدات اولیه این کتاب، ابتدا در سال ۱۳۶۱ش توسط انتشارات اسلامی منتشر شد و انتشار آن در سال‌های بعد ادامه یافت. این کتاب یک بار نیز عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را به دست آورد.

نوشتار اصلی: مأساة الزهراء (کتاب)

• مأساة الزهرا علیها السلام: این کتاب درباره حوادث دوره پایانی زندگی حضرت فاطمه (س) دختر پیامبر اکرم (ص). نویسنده در این کتاب تلاش کرده به شبهاتی که در سال‌های اخیر درباره حوادث اواخر زندگی حضرت فاطمه زهرا(س) و شهادت آن حضرت مطرح گشته، پاسخ دهد. آن گونه که در ترجمۀ فارسی کتاب آمده، این کتاب در پاسخ به شبهات سید محمد حسین فضل الله نوشته شده است کتاب با عنوان رنج‌های حضرت زهرا سلام الله علیها به فارسی ترجمه شده است.

کتاب الصحیح من سیرة النبی الاعظم

• الصحیح من سیره الامام علی(ع)
• ابوذر لا اشتراکیه... ولا مزدکیه... ؛
• احیوا أمرنا؛
• افلا تذکرون! (حوارات فی الدین والعقیدة)؛
• الإمام علی والنبی یوشع (تاریخ یعید نفسه)؛
• الجزیرة الخضراء و مثلث برمودا؛
• الحیاة السیاسیة للإمام الجواد علیه‌السلام ؛
• الحیاة السیاسیة للإمام الحسن علیه‌السلام ؛
• الحیاة السیاسیة للامام الرضا علیه السلام ؛
• الزواج الموقت فی الإسلام «المتعة» (دراسة وتحلیل)؛
• الشهادة الثالثة فی الأذان والإقامة (شبهات و ردود)؛
• المواسم والمراسم؛
• الولایة التشریعیة؛
• اهل البیت فی آیة التطهیر (دراسة وتحلیل)؛
• حدیث الإفک؛
• ردّ الشمس لعلی علیه‌السلام ؛
• ظلامة أبی طالب علیه‌السلام (تاریخ و نقد)؛
• ظلامة أم کلثوم (تحقیق و دراسة)؛
• علی علیه‌السلام والخوارج (تاریخ و دراسة)؛
• الغدیر والمعارضون أو عواصف علی ضفاف الغدیر؛
• کربلا فوق الشبهات (حدیث عن التشکیک والمشککین)؛
• لست بفوق ان اخطئ من کلام علی علیه‌السلام ؛
• مختصر و مفید (أسئلة و أجوبة فی الدین و العقیدة)؛
• مراسم عاشوراء (شبهات و ردود)؛
• موقف علی فی الحدیبیة ؛
• سیرة الحسین علیه السلام في الحدیث و التاریخ؛
• میزان الحق.
• تفسیر سوره هل اتی در دو جلد.

منابع

• برگرفته از : جعفریان، رسول، «استاد سید جعفر مرتضی، آنگونه که من شناختم»، رویکرد «الصحیح» به سیره رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم .
• مقاله معرفی و نقد کتاب الصحیح من سیره الامام علی علیه السلام، پایگاه سخن تاریخ.