صاحب فخ: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
== فعالیت‌های سیاسی == | == فعالیت‌های سیاسی == | ||
به گفته برخی پژوهشگران فعالیت سیاسی حسین تا پیش از [[سال ۱۶۹ قمری]] چندان روشن نیست.<ref>رازی، اخبار فخ، تحقیق ماهر جرّار، ۱۹۹۵م، ص۴۴؛ گلستانی و میرابوالقاسمی، «صاحب فخ»، ص۱۰۹.</ref> با این حال برای تحرکات سیاسی او پیش واقعه فخ، شواهد ذیل را ذکر کرده‌اند: احضار حسین بن علی به بغداد در دوران حکومت [[مهدی عباسی]] به دلیل نگرانی دستگاه خلافت از فعالیت‌های او، شدت عمل هادی عباسی و کارگزار او در مدینه در مقابل علویان و متهم شدن حسین به در سر داشتن هوای حکومت.<ref>گلستانی و میرابوالقاسمی، «صاحب فخ»، ص۱۰۹ | به گفته برخی پژوهشگران فعالیت سیاسی حسین تا پیش از [[سال ۱۶۹ قمری]] چندان روشن نیست.<ref>رازی، اخبار فخ، تحقیق ماهر جرّار، ۱۹۹۵م، ص۴۴؛ گلستانی و میرابوالقاسمی، «صاحب فخ»، ص۱۰۹.</ref> با این حال برای تحرکات سیاسی او پیش واقعه فخ، شواهد ذیل را ذکر کرده‌اند: احضار حسین بن علی به بغداد در دوران حکومت [[مهدی عباسی]] به دلیل نگرانی دستگاه خلافت از فعالیت‌های او، شدت عمل هادی عباسی و کارگزار او در مدینه در مقابل علویان و متهم شدن حسین به در سر داشتن هوای حکومت.<ref>گلستانی و میرابوالقاسمی، «صاحب فخ»، ص۱۰۹.</ref> | ||
بر اساس برخی گزارش‌ها، مدتی پیش از قیام وی، گروهی از شیعیان [[کوفه]] با او بیعت کرده بودند تا در موسم حج همراه او قیام کرده، مکه را به تصرف خود در آورند.<ref>حسنی، المصابیح، ۱۴۲۳ق، ص۴۶۸.</ref> | طبق گزارش ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطالبیین، صاحب فخ در قیام [[محمد بن عبدالله بن حسن|نفس زکیه]] نیز شرکت داشت، اما نفس زکیه به این امید که صاحب فخ در آینده راه او را ادامه دهد، وی را از همراهی خود نهی کرد.<ref>ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ۱۴۰۸ق، ص۲۴۶.</ref> بر اساس روایت ابن‌تغری حسین یک بار هم پیش از ۱۶۹ق قیام کرده بود.<ref>ابن‌تغری، النجوم الزاهرة، وزارة الثقافة و الارشاد القومی، ج۲، ص۵۹.</ref> بر اساس برخی گزارش‌ها، مدتی پیش از قیام وی، گروهی از شیعیان [[کوفه]] با او بیعت کرده بودند تا در موسم حج همراه او قیام کرده، مکه را به تصرف خود در آورند.<ref>حسنی، المصابیح، ۱۴۲۳ق، ص۴۶۸.</ref> | ||
==واقعه فخ== | ==واقعه فخ== | ||
نسخهٔ ۲۲ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۰۹
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ توسط کاربر:Alikhani برای جلوگیری از تعارض ویرایشی اینجا گذاشته شده است. اگر بیش از پنج روز از آخرین ویرایش مقاله میگذرد میتوانید برچسب را بردارید. در غیر این صورت، شکیبایی کرده و تغییری در مقاله ایجاد نکنید. |
| رهبر قیام فخ | |
%D8%AF%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D9%87.jpg) محله شهداء (محل شهادت و دفن صاحب فخ) در مکه | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | حسین بن علی بن حسن بن حسن بن حسن بن علی(ع) |
| لقب | اباعبدالله |
| خویشاوندان | نفس زکیه • قتیل باخمرا |
| ولادت | حدود سال ۱۲۸ قمری |
| شهادت | ۸ ذیحجه سال ۱۶۹ قمری، فخ (محلی در نزدیکی مکه) |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | اصحاب امام صادق(ع) |
| فعالیت‌ها | قیام علیه حکومت عباسیان |
صاحب فَخّ، لقب حسین بن علی از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) و رهبر قیام فخ است. او در سال ۱۶۹ قمری علیه هادی عباسی قیام کرد و در منطقه فخ به شهادت رسید.
معرفی
حسین بن علی معروف به صاحب فَخّ، از پدر و مادر از نوادگان امام حسن(ع) بود.[۱] با توجه به درگذشت او در سال ۱۶۹ق و در ۴۱ سالگی[۲]، پژوهشگران تولدش را به سال ۱۲۸ق تاریخ‌گذاری کرده‌اند.[۳] با این حال در گزارش دیگری سن ۵۷ سالگی را سن وفات او دانسته‌اند.[۴] پدرش، علی (معروف به علیِ نیکو و بزرگوار) و مادرش، زینب (دختر عبدالله محض) بود که به دلیل عبادت فراوانشان، به زوج صالح شهرت داشتند.[۵] پدر صاحب فخ، یعنی علی، در پی قیام نفس زکیه، همراه با جمع دیگری از علویان، به دستور منصور عباسی، دستگیر شد و اندکی بعد در زندان درگذشت.[۶]
صاحب فخ را فردی شجاع و کریم معرفی کرده[۷]، در سخاوتش روایت‌های مختلفی بیان کرده‌اند.[۸] شیخ طوسی وی را در زمرۀ اصحاب امام صادق(ع) بر‌می‌شمارد.[۹] از او فرزندی به جای نمانده است.[۱۰] بر اساس روایتی که ابوالفرج اصفهانی نقل کرده است، پیامبر(ص) و امام صادق(ع) از کشته شدن حسین بن علی در فخ پیشگویی کرده و از بهشتی بودن او خبر داده‌اند.[۱۱]
فعالیت‌های سیاسی
به گفته برخی پژوهشگران فعالیت سیاسی حسین تا پیش از سال ۱۶۹ قمری چندان روشن نیست.[۱۲] با این حال برای تحرکات سیاسی او پیش واقعه فخ، شواهد ذیل را ذکر کرده‌اند: احضار حسین بن علی به بغداد در دوران حکومت مهدی عباسی به دلیل نگرانی دستگاه خلافت از فعالیت‌های او، شدت عمل هادی عباسی و کارگزار او در مدینه در مقابل علویان و متهم شدن حسین به در سر داشتن هوای حکومت.[۱۳]
طبق گزارش ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطالبیین، صاحب فخ در قیام نفس زکیه نیز شرکت داشت، اما نفس زکیه به این امید که صاحب فخ در آینده راه او را ادامه دهد، وی را از همراهی خود نهی کرد.[۱۴] بر اساس روایت ابن‌تغری حسین یک بار هم پیش از ۱۶۹ق قیام کرده بود.[۱۵] بر اساس برخی گزارش‌ها، مدتی پیش از قیام وی، گروهی از شیعیان کوفه با او بیعت کرده بودند تا در موسم حج همراه او قیام کرده، مکه را به تصرف خود در آورند.[۱۶]
واقعه فخ
حسین فخی در ذی‌القعده سال ۱۶۹ق در مدینه قیام کرد.[۱۷] تلاش عوامل حکومت در مدینه برای مقابله با حسین فخی نتیجه‌ای نداشت و به شکست و کشته شدن تعدادی از آنها انجامید.[۱۸] بنا بر نقل طبری، تسلط قیام‌کنندگان بر مدینه تنها یازده روز طول کشید.[۱۹] صاحب فخ فردی به نام دِنیار خُزاعی را والی مدینه کرد و خود همراه با سیصد نفر از یارانش[۲۰] در ۲۴ ذی‌القعده سمت مکه حرکت کرد.[۲۱]
عباسیان با سپاهی چهار هزار نفری در ۸ ذی‌الحجه (روز ترویه) در محلی به نام «فخ» با سپاه حسین رو در روی هم قرار گرفتند.[۲۲] فرمانده عباسی به حسین امان داد، اما حسین نپذیرفت و در نبردی که درگرفت، حسین و عده زیادی از یارانش به شهادت رسیدند.[۲۳] همچنین گروهی از یاران حسین اسیر شدند و برخی دیگر گریختند.[۲۴] بنی‌العباس تعدادی از اسیرها را کشتند[۲۵] و تعدادی از اسیرها همراه با سرهای شهدا به بغداد نزد هادی عباسی فرستاده شدند.[۲۶]
منطقه فخ
فخ منطقه‌ای در نزدیکی مکه است.[۲۷]این منطقه مقبره بعضی از صحابه بوده است.[۲۸] در سال ۶۰۱ق بر مزار صاحب فخ بقعه‌ای ساخته شد.[۲۹] امروزه این مکان به خیابان شهداء معروف است.[۳۰]
پانویس
منابع
- علی بن بلال آملی، تتمة مصابیح ابی العباس الحسنی، در «احمدبن ابراهیم حسنی، المصابیح»، چاپ عبدالله بن عبدالله حوثی، صنعاء، ۱۴۲۳/ ۲۰۰۲.
- ابن تغری بردی، النجوم الزاهرة فی ملوک مصر والقاهرة، قاهره، ۱۳۴۸ ۱۳۹۲/۱۹۲۹۱۹۷۲.
- ابن خلدون، العبر تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبد المحمد آیتی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چ اول، ۱۳۶۳ش.
- ابن طقطقی، محمد بن علی بن طباطبا(م ۷۰۹)،الفخری فی الآداب السلطانیة و الدول الاسلامیة، تحقیق عبد القادر محمد مایو، بیروت،دار القلم العربی، ط الأولی، ۱۴۱۸/۱۹۹۷.
- ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبین، تحقیق احمد صقر، بیروت، ۱۴۰۸/۱۹۸۷.
- محمدهادی امینی، بطل فخ، بیروت، ۱۹۹۳م.
- ابن اثیر، عز الدین(م ۶۳۰)،أسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت،دار الفکر،۱۴۰۹/۱۹۸۹.
- ابو نصرسهل بن عبدالله بخاری، سرّالسلسلة العلویة، چاپ محمدصادق بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱/ ۱۹۶۲.
- عاتق بن غیث بلادی، معجم معالم الحجاز، مکه، ۱۳۹۸ ۱۴۰۲/ ۱۹۷۸ ۱۹۸۲.
- بلعمی، تاریخنامۀ طبری، چاپ محمد روشن، تهران، ۱۳۶۶ش.
- علی بن زید بیهقی، لباب الانساب والالقاب والاعقاب، چاپ مهدی رجائی، قم.
- احمدبن ابراهیم حسنی، اخبارالحسین بن علی الفخی و یحیی و ادریس ابنَی عبدالله من کتاب المصابیح در «احمدبن سهل رازی، اخبار فخّ»، چاپ ماهر جرّار، بیروت، ۱۹۹۵م.
- احمدبن سهل رازی، اخبار فخ و خبر یحیی بن عبدالله و اخیه ادریس بن عبدالله، چاپ ماهر جرّار، بیروت، ۱۹۹۵م.
- زرکلی، خیر الدین، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت، دار العلم للملایین، ط الثامنة، ۱۹۸۹.
- طبری، تاریخ (بیروت)، محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی، چاپ جواد قیومی اصفهانی، قم، ۱۴۱۵ق.
- علی بن محمد عمری، المجدی فی انساب الطالبین، تحقیق احمد مهدوی دامغانی، قم، ۱۴۰۹ق.
- العیون و الحدائق فی اخبارالحقائق، چاپ دخویه، لیدن، ۱۸۷۱م.
- محمدبن عمر فخررازی، الشجرةالمبارکة فی انساب الطالبیة، چاپ مهدی رجایی، قم، ۱۴۰۹ق.
- محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، چاپ علی اکبر غفاری، بیروت ۱۴۰۱.
- حمیدبن احمد محلی، الحدائق الوردیة فی مناقب ائمة الزیدیة، چاپ مرتضی بن زید محطوری حسنی، صنعاء، ۱۴۲۳/ ۲۰۰۲.
- علی بن حسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، چاپ شارپ پلّا، بیروت ۱۹۶۵ - ۱۹۷۹.
- یحیی بن حسین هارونی، الافاده فی تاریخ الائمةالساده، چاپ محمدکاظم رحمتی، تهران، ۱۳۸۷ش.
- یاقوت حموی، کتاب معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ، ۱۸۶۶ – ۱۸۷۳، چاپ افست تهران۱۹۶۵.
- احمد بن اسحاق یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، بیروت: دارصادر، [بی تا]، چاپ افست قم [بی تا].
پیوند به بیرون
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، دار المعرفه، ص۳۶۴.
- ↑ هارونی، الافادة فی تاریخ الأئمة السادة، ۱۳۸۷ش، ص۲۶-۲۸.
- ↑ رازی، اخبار فخ، تحقیق ماهر جرّار، ۱۹۹۵م، ص۴۴؛ گلستانی و میرابوالقاسمی، «صاحب فخ»، ص۱۰۹.
- ↑ بیهقی، لباب الانساب، ۱۴۲۸ق، ج۱، ص۴۱۲.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ۱۴۰۸ق، ص۳۶۴؛ المُحَلِّی، الحَدائِق الوَرْدیّة، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۱۷
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ۱۴۰۸ق، ص۱۷۶.
- ↑ ابن‌اثیر، الکامل، ۱۳۸۵ق، ج۶، ص۹۴؛ هارونی، الافادة فی تاریخ الأئمة السادة، ۱۳۸۷ش، ص۲۶.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۳۶۸-۳۷۱.
- ↑ طوسی، الرجال، ص۱۸۲.
- ↑ بخاری، سرّ السلسلة العلویة، ۱۹۶۳م، ص۱۵.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ۱۴۰۸ق، ص۳۶۶-۳۶۷.
- ↑ رازی، اخبار فخ، تحقیق ماهر جرّار، ۱۹۹۵م، ص۴۴؛ گلستانی و میرابوالقاسمی، «صاحب فخ»، ص۱۰۹.
- ↑ گلستانی و میرابوالقاسمی، «صاحب فخ»، ص۱۰۹.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبین، ۱۴۰۸ق، ص۲۴۶.
- ↑ ابن‌تغری، النجوم الزاهرة، وزارة الثقافة و الارشاد القومی، ج۲، ص۵۹.
- ↑ حسنی، المصابیح، ۱۴۲۳ق، ص۴۶۸.
- ↑ حسنی، المصابیح، ۱۴۲۳ق، ص۴۶۶؛ هارونی، الافادة فی تاریخ الأئمة السادة، ۱۳۸۷ش، ص۲۶؛ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۹۵.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۹۴.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۹۵.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۳۷۷.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۹۵.
- ↑ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۲۶.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۹۵–۲۰۰؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۳۷۷–۳۷۹.
- ↑ طبری، تاریخ الطبری، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۹۵–۲۰۰؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۳۷۷–۳۷۹.
- ↑ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۲۷.
- ↑ ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۱۹ق، ص۳۸۰.
- ↑ تاریخ ابن خلدون/ترجمه متن،ج۵،ص:۱۴۸
- ↑ ابن اثیر، أسدالغابة، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۳۲۵
- ↑ المُحَلِّی، الحَدائِق الوَرْدیّة، ۱۴۲۳ق، ج۱، ص۳۲۸.
- ↑ الأعلام، ج۲، پاورقی ص۲۴۴