میرزا محمد استرآبادی
| عالم و رجالی شیعی | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد بن علی بن ابراهیم اِسْتَرابادی |
| تاریخ وفات | ۱۳ ذی‌القعده ۱۰۲۸ق |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | مقدس اردبیلی • ابراهیم بن علی بن عبدالعالی میسی • محسن بن غیاث‌‌الدین منصور و ... |
| شاگردان | محمدامین استرآبادی • علی بن حجت‌الله شولستانی و ... |
| محل تحصیل | نجف |
| تألیفات | منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال • تلخیص الاقوال • آیات الاحکام و ... |
میرزا محمد بن علی بن ابراهیم اِسْتَرابادی (درگذشت ۱۳ ذی‌القعده ۱۰۲۸ق)، عالم و رجالی شیعی. او از شاگردان مقدس اردبیلی و استاد امین استرابادی، پیشوای جریان اخباریه بود. منهج المقال در علم رجال از اوست.
دوران تحصیل
از جزئیات زندگی محمد بن علی اطلاعی در دست نیست. او در نجف می‌زیست و نزد مقدس اردبیلی و ابراهیم بن علی بن عبدالعالی میسی درس خواند.[۱] پس از مرگ مقدس اردبیلی (۹۹۳ق) به مکه رفت و تا پایان عمر در مکه اقامت گزید. افندی علت ترک نجف را چنین نقل کرده که چون مقدس اردبیلی وی را به عنوان جانشین خویش معرفی نکرد، او آنجا را جای مناسبی برای خویش نیافت و رهسپار مکه شد.[۲] محمد بن علی مدتی را نزد محسن بن غیاث‌‌الدین منصور تحصیل کرد.[۳]
ویژگی‌ها
به گفته محبی، وی به بسیاری فضل و دانش مشهور بوده است.[۴] مجلسی و حر عاملی وی را به فضل، تقوا، تحقیق، عبادت و وثاقت ستوده‌اند.[۵] و امین استرابادی، پیشوای اخباریه، بر دانش و تحقیق وی در حدیث و رجال تأکید کرده است.[۶]
شاگردان
امین استرابادی در مکه نزد وی حدود ۱۰ سال فقه، حدیث و رجال آموخت و از وی اجازه روایت داشت.[۷] گویا امین در تبیین طریقة اخباریه تحت تأثیر تعالیم استاد خود بوده است.[۸] دیگر شاگرد وی محمد بن حسن بن زین‌الدین عاملی، نوه شهید ثانی بوده،[۹] و علی بن حجت‌الله شولستانی(درگذشت:۱۰۶۰ق) نیز از وی روایت حدیث می‌کرده است.[۱۰]
آثار
- منهج المقال فی تحقیق احوال الرجال، که همان رجال کبیر اوست، همراه تعلیقة وحید بهبهانی در تهران (۱۳۰۲ق) به چاپ رسیده است. وی تألیف این کتاب را در ۹۸۶ق در نجف به پایان برده است.[۱۱]
- تلخیص الاقوال، یا رجال وسیط وی به چاپ نرسیده، و نسخه‌های متعدد آن در کتابخانه‌های مرکزی دانشگاه تهران، کتابخانه آستان قدس رضوی مشهد، بانکیپور، موزة لندن و کتابخانة شخصی براون معرفی شده است.[۱۲]
- رجال صغیر وی که گویا توضیح المقال نام داشته،[۱۳] در مکه به سال ۱۰۱۶ق تألیف شده بوده، و بنابر گفته آقابزرگ نسخه‌ای از آن به خط مؤلف در آستان قدس و نسخه‌ای دیگر در تبریز موجود بوده است.[۱۴]
- آیات الاحکام، که نسخ آن در کتابخانه‌های آستان قدس[۱۵]و مدرسه عالی شهید مطهری[۱۶] یافت می‌شود. مجلد اول این کتاب تا پایان بحث زکات به کوشش محمد باقر شریف زاده در ۱۳۹۴ق به چاپ رسیده است. همچنین استرابادی حاشیه‌ای بر تهذیب الاحکام طوسی و نیز رسائلی دیگر داشته است.[۱۷]
پانویس
- ↑ افندی، ص ۲۷۷
- ↑ علی‌خان،ص۴۹۱.
- ↑ آقابزرگ، طبقات...، ص۴۹۷.
- ↑ محبی، خلاصة الاثر، ج۴، ص۴۷.
- ↑ مجلسی، بحار الانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۴۲؛ نیز نک: حرعاملی، امل الامل، تحقيق السيد احمد الحسينى، ج۲، ص۲۸۱؛ تفرشی، ص۱۸.
- ↑ امین استرابادی، ص۱۷.
- ↑ امین استرابادی، ۱۷-۱۸
- ↑ امین استرابادی، ۱۷-۱۸
- ↑ حر عاملی، ۲/۲۸۱
- ↑ آقابزرگ، طبقات...، ص۴۹۷.
- ↑ آقابزرگ، الذریعة، ۲۳/۱۹۸
- ↑ مرکزی، ۸/۴۴۱؛ آستان، ۱۴۵، ۶۲۹؛ بانکیپور، ؛ XII/۷۸ ریو، شم ۶۳۴ ؛ براون، ۱۷
- ↑ آقابزرگ، همان، ۴/۴۹۸
- ↑ مصفی المقال، ۴۲۹
- ↑ آستان، ۱۳
- ↑ ابن یوسف، ۱/۸۵ -۸۶
- ↑ حرعاملی، ۲/۲۸۱
منابع
- آستان قدس ف، فهرست.
- آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالاضواء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
- آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعة، قرن ۱۱، به کوشش علینقی منزوی، تهران، ۱۳۶۹ش.
- آقا بزرگ تهرانی، محمدمحسن، مصفی المقال، به کوشش احمد منزوی، تهران، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۹م.
- ابن یوسف شیرازی، فهرست کتابخانة مدرسة عالی سپهسالار، تهران، ۱۳۱۳-۱۳۱۵ش.
- استرابادی، امین، الفوائد المدنیة، چ سنگی، ۱۳۲۱ق.
- افندی، عبدالله، تعلیقة امل الا¸مل، به کوشش احمد حسینی، قم، ۱۴۱۰ق.
- تفرشی، مصطفی، نقد الرجال، قم، انتشارات الرسول المصطفی(ص).
- حر عاملی، محمد، امل الا¸مل، به کوشش احمد حسینی، بغداد، ۱۳۸۵ق.
- علی‌خان مدنی، سلافة العصر، تهران، کتابخانة مرتضویه.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، ۱۴۰۳ق/ ۱۹۸۳م.
- محبی، محمد امین، خلاصة الاثر، قاهره، ۱۲۸۴ق؛ مرکزی، خطی.
- Bankipore; Browne, E. G., A Descriptive Catalogue of the Oriental Manuscripts..., ed. R. A. Nicholson, Cambridge, ۱۹۳۲.
- Rieu, Ch. Supplement to the Catalogue of the Arabic Manuscripts in the British Museum, London, ۱۸۹۴.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دائره المعارف بزرگ اسلامی