فرحة الغری فی تعیین قبر امیرالمؤمنین (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | عبدالکریم بن احمد حلی |
| موضوع | امیر مؤمنان |
| سبک | روایی |
| زبان | عربی |
| مجموعه | یک جلد |
| اطلاعات نشر | |
| ناشر | رضی |
فَرْحَةُ الغَریّ فی تَعْیینِ قَبْر أمیرِالمُؤمنین عَلیّ بْن أبی‌طالب فِی النَّجَف کتابی به زبان عربی نوشته عبدالکریم بن احمد حلی (متوفای۶۹۳ق) از خاندان ابن طاووس. مؤلف در این اثر با استفاده از روایات پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) به تثبيت و تأیید وجود مدفن اميرالمؤمنين(ع) در نجف اشرف پرداخته است. نام كتاب را «فَرحَةُ الغَری بِصَرحَةِ الغُری» نيز گفته‌اند. این اثر را علامه مجلسی به فارسی ترجمه کرده است.
درباره مؤلف
سید غیاث الدین، عبدالکریم بن احمد بن موسی بن طاووس حلی برادرزاده سید بن طاووس در ۶۴۸ق در شهر کربلا متولد شد. او پس از مدتی عازم حله شد و دوران نوجوانی خود را در آنجا سپری کرد. سید پس از چند سال برای کسب علم و استفاده از بزرگان عراق رو به بغداد نمود و تا اواخر عمر خویش در بغداد به تحصیل و تدریس پرداخت. سید عبدالکریم در ۶۹۳ق در کاظمین وفات یافت. بدن او را به نجف منتقل نموده و در کنار بارگاه امام اول شیعیان امیر المؤمنین علی(ع) به خاک سپردند.[۱]
نام کتاب
آقا بزرگ تهرانی از این کتاب با عنوان «فرحة الغری بصرحة الغری» یاد می‌کند.[۲] «غَری» نام موضعی است در یک فرسنگی کوفه که اکنون شهر نجف، مدفن امیرالمومنین علی(ع) در آن‌جاست.[۳]
انگیزه تألیف
مؤلف در مقدمه کوتاه و به عبارتی خطبه کتاب، انگیزه و علت تألیف این کتاب را بیان نکرده ولی با توجه به اینکه مکان قبر حضرت علی(ع) قریب به یک قرن (۴۰-۱۳۲ق) مخفی بود و پس از زوال امویان آشکار شد و مشهور گردید، تصمیم گرفت با جمع‌آوری روایات و براهین تاریخی و با بحث و تحلیل، مکان کنونی قبر در نجف را تعیین و تثبیت سازد.[۴]
روش تألیف
ابن طاووس تمام روایات را با ذکر سلسله سند آورده و طریق خودش را به راویان حدیث ذکر کرده است. این روایات در واقع گزارش‌هایی تاریخی است که نشان‌دهنده پیشگویی رسول خدا(ص) یا تأیید یا زیارت ائمه نسبت به مرقد امیرالمؤمنین در محل کنونی است که به «غَری» مشهور بوده است.[۵]
محتوای کتاب
کتاب شامل دو مقدمه و پانزده فصل است. مقدمه اول در دلایل عقلی بر وجود مرقد امام در نجف و مقدمه دوم در مورد علت مخفی شدن قبر آن حضرت است. مؤلف برای احادیث نبوی و روایات هر یک از ائمه، بابی مستقل قرار داده و در آن روایات دال بر وجود مرقد در نجف را نقل نموده است. پس از آن در سه باب، سخنان زید بن علی، هارون الرشید و منصور عباسی و عده‌ای از بنی‌هاشم و علما را در این موضوع آورده است. باب پانزدهم به معجزات و کرامات مرقد آن امام اختصاص دارد.[۶]
نخستین مطلب کتاب در باره اتفاق پیروان ولایت امیرالمؤمنین (ع) از گذشته تا امروز بر مدفون بودن حضرت در نجف است و این به صورت تواتری یقین‌آور نقل و با روایات اهل بیت(ع) تأیید شده است. نویسنده از ابوعمر زاهد در کتاب یواقیت نقل کرده که اگر کسی ا برسر قبر ناشناخته‌ای بایستد و ادعا کند که قبر پدر اوست از او می‌پذیرند پس چگونه است که در گفتار فرزندان امام علی(ع) که معصوم هستند و قبر پدرشان را در همین محل خاص در نجف می‌دانند تردید و شبهه می‌کنند. علاوه بر این که همان کسانی که قبر امیرالمؤمنین (ع) را در قصرالاماره یا وسط صحنِ مسجد کوفه و یا بقیع و غیر آن دانسته‌اند قبر او را در نجف زیارت می‌کنند و اعتنایی به دیگر مکان‌ها ندارند. [۷]
تلخیص و ترجمه
تلخیصی از این کتاب توسط علامه حلی (متوفای ۷۲۶ق) با نام «الدّلائلُ البُرهانیة فی تَصحیح الحضرَة الغَرَویة» منتشر شده و تلخیص دیگری با نام «حد الغری» وجود دارد.[۸]
ترجمه فارسی فرحة الغری نیز به قلم علامه مجلسی انجام و منتشر شده است.[۹]
نسخ و چاپ
- نسخه خطی کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی
- نسخه خطی دیگری در کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی
- نسخه چاپی در نجف اشرف در سال ۱۳۶۸ق.[۱۰]
به گفته آقا بزرگ در الذریعة در چاپ سال ۱۳۱۱ق این کتاب، یک باب به عنوان نوادر معجزات به کتاب افزوده شده که متن آن را ملا باقر شوشتری از خرائج قطب راوندی آورده ولی در چاپ کنونی موجود نیست.[۱۱] این کتاب طی سال‌های اخیر در چاپ‌های متعددی منتشر شده است.
پانویس
- ↑ حلی، ترجمه فرحة الغری، ۱۳۷۹ش، ص۱۲.
- ↑ تهرانی، الذّریعة، ج۱۶، ص۱۵۹.
- ↑ حسینی، معارف و معاریف، ۱۳۷۹ش، ج۷، ص۵۹۶، ۵۹۷.
- ↑ من أنباء التراث، ۱۴۲۰ق، ص۲۴۲.
- ↑ فرحة الغری فی تعیین قبر امیرالمؤمنین، کتابخانه دیجیتال نور.
- ↑ حلی، فرحة الغری، ۱۴۱۹ق، ص۳۶.
- ↑ سید عبدالکریم بن سید احمد حلی، فرحة الغري في تعيين قبر أميرالمؤمنين علي بن أبي‌طالب(ع) في النجف، قم منشورات رضی، ج۱، ص۱۳-۱۵
- ↑ تهرانی، الذریعة، ج۴، ص۱۲۲. ج۲۶، ص۲۶۹.
- ↑ تهرانی، الذریعة، ج۴، ص۱۲۲.
- ↑ حلی، فرحة الغری، ۱۴۱۹ق، ص۲۶.
- ↑ تهرانی، الذریعة، ج۱۶، ص۱۵۹.
یادداشت
منابع
- تهرانی، آقابزرگ، الذریعه، بیروت، دارالاضواء.
- حلی، عبدالکریم بن طاووس، فرحة الغری، مرکز الغدیر للدراسات الإسلامیة، ۱۴۱۹ق.
- حلی، عبدالکریم بن طاووس، فرحة الغری، ترجمه علامه مجلسی، تهران، میراث مکتوب، ۱۳۷۹ش.
- حسینی، سید مصطفی، معارف و معاریف، تهران، موسسه فرهنگی آرایه، ۱۳۷۹ش.
- من أنباء التراث، تراثنا، ربیع الثانی - جمادی الثانیة ۱۴۲۰ق، السنة الخامسة عشرة - العدد ۲.