میرزا احمد آشتیانی

از ویکی شیعه
میرزا احمد آشتیانی
فقیه و فیلسوف شیعه
اطلاعات فردی
تاریخ وفاتسه‌شنبه ۳ تیر سال ۱۳۵۴ش
محل دفنآستانه حضرت عبدالعظيم
شهر وفاتتهران
خویشاوندان
سرشناس
محمدحسن آشتیانی(پدر)
اطلاعات علمی
استادانسیدمحمد یزدی • میرزاهاشم رشتی • حکیم کرمانشاهی • حکیم اشْکوَری
اجازه اجتهاد ازمیرزا حسین نائینیشیخ عبدالکریم حائریآقا ضیاء عراقیسیدابوالحسن اصفهانیآقا حسین بروجردی
تألیفاترساله قول ثابت • نامه رهبران • مقالات احمدیه • طرائف ‎الحکم • لوامع ‎الحقایق‎ فی ‎‎‎‎اصول‎‎‎‎ العقاید
سایرمدرس علوم معقول و منقول • متصدی مدرسه علمیه مروی • آشنایی با پزشکی قدیم • ریاضیات و خوشنویسی


میرزا احمد آشْتیانی(۱۳۰۰-۱۳۹۵ق)، فقیه و فیلسوف شیعه، فرزند کوچک محمد حسن آشتیانی است. وی از مراجعی همچون محمدحسین نائینی، عبدالکریم حائری، آقا ضیاء عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی و آقا حسین بروجردی اجازه اجتهاد داشت. او مدرس علوم معقول و منقول بود و از جمله آثار ایشان می‌توان رساله قول ثابت، مقالات احمدیه و نامه رهبران را نام برد. وی از سال ۱۳۴۰ق تا هنگام وفات به مدت ۱۰ سال در تهران به تدریس و ارشاد مردم اشتغال داشت.

تولد و وفات

مرقد میرزا احمد آشتیانی در حرم عبدالعظیم حسنی

میرزا احمد آشتیانی چهارمین و کوچک‌ترین فرزند میرزاحسن مجتهدآشتیانی است که در سال ۱۳۰۰ق متولد شد و در سه‌شنبه ۳ تیر سال ۱۳۵۴ش مطابق با ۱۴ جمادی‌الثانی ۱۳۹۵ق درگذشت. به مناسبت درگذشت او روز ۴ تیر ۱۳۵۴ش بازار تهران تعطیل و پیکر او تشییع شد و در آستانه حضرت عبدالعظيم و در مقبره خانوادگی خودشان به خاک سپرده شد.[۱]

وی هنگام وفات، متصدی مدرسه علمیه مروی، بزرگ‌ترین حوزه علمیه تهران، بود.

فرزند ارشد او به نام میرزا محمدباقر (۱۳۲۳-۱۴۰۴ق) نیز از علمای طراز اول ایران در دوران خود بود.

تحصیلات

او پس از پایان تحصیل مقدمات عربی و ادبیات فارسی، به خواندن سطوح فقه و اصول نزد پدر خود پرداخت و بعد از درگذشت او (۱۳۱۹ق)، تحصیلات خویش را نزد علمای دیگر مانند سیدمحمد یزدی، میرزاهاشم رشتی، حکیم کرمانشاهی و حکیم اشْکوَری دنبال کرد و آنگاه در مدرسه سپهسالار به تدریس علوم معقول و منقول مشغول شد.

تدریس

او در ۱۳۴۰ق رهسپار نجف اشرف شد و علاوه بر کسب فیض از استادانی همچون محمد حسین نائینی و آقا ضیاء عراقی، خود نیز مجلس درس فلسفه دایر نمود.

در ۱۳۵۰ق به ایران برگشت و بقیه عمر را در تهران به تدریس فقه و اصول و علوم عقلی، تألیف کتاب و ارشاد مردم گذراند. سید رضی شیرازی، فیلسوف و فقیه، از شاگردان او است.[۲]

شخصیت علمی

میرزا احمد علاوه بر احاطه بر علوم عقلی و نقلی، در پزشکی قدیم و دانش‌های قدیم و دانش‌های ریاضی نیز دستی داشت. خط را بسیار زیبا می‎نوشت و با تخلص والِه شعر می‎‌سرود.[۳]

اجتهاد

میرزااحمد از ۵ تن از مراجع زمان یعنی میرزا حسین نائینی، عبدالکریم حائری، آقا ضیاء عراقی، سیدابوالحسن اصفهانی و آقا حسین بروجردی، اجازه اجتهاد داشت.

آثار

تصویر روی جلد نامه رهبران و مقالات احمدیه

براساس گزارش رضا استادی، جمعاً ۶۲ کتاب و رساله و حاشیه از میرزا احمد باقی‎‌مانده که بیش از ۲۷ کتاب و رساله آن به چاپ نرسیده است.[۴] از تألیفات چاپ نشده او ۳۲ حاشیه است که میرزا احمد آنها را بر کتاب‌های معتبر فقه، اصول، حکمت، معانی و بیان، عرفان، صرف و نحو عربی، هیأت و منطق نوشته است.

برخی از آثار چاپ شده میرزا، عبارتند از:

  • رساله قول ثابت به فارسی، به کوشش کوشان‎پور شامل ۵ اصل، در اثبات خداوند، اثبات علم خداوندی، اثبات لزوم بعثت نبی، اثبات امامت و برزخ و معاد. این رساله اولین‎ بار در ۱۳۳۵ق چاپ سنگی شده است؛
  • نامه رهبران، آموزش کتاب تکوین به فارسی، تهران، دارالکتب‎ الاسلامیه، ۱۳۷۴ق (چاپ اول، ۱۳۶۰ق)، مشتمل بر فلسفه و اصول عقاید شیعه.
  • مقالات احمدیه به فارسی، تهران، دارالکتب‎‌‎الاسلامیه، ۱۳۷۷ق، شامل ۳ مقاله در بیان فواید خودشناسی (مقاله اول) و اصول اخلاق (مقالات دوم و سوم).
  • طرائف ‎الحکم به عربی. تهران، صدوق، ۱۳۴۰ش، در ۲ جلد، همراه با ترجمه فارسی زیر عنوان اندرزهای ممتاز.
  • مناسک حج به فارسی، تهران، ۱۳۸۶ق.
  • لوامع ‎الحقایق‎ فی ‎‎‎‎اصول‎‎‎‎ العقاید به عربی، تهران، ۱۳۵۳ش، جزء اول این کتاب شامل مبحث توحید و نبوت و جزء دوم آن مشتمل بر مبحث امامت و معاد است.
  • چهارده رساله فارسی، به کوشش رضا استادی، تهران، چهل‎‎‎‎ستون مسجد‎‎‎‎جامع، ۱۴۰۳ق. این مجموعه شامل ۱۴ رساله است: پرسش‌نامه، آداب دعا، اخلاق و توحید، میزان‎‎‎‎ القرائة، توحید و معاد، عیدیه، دلائل ‎‎‎‎التوحید، بیان نافع، یادآور در توحید، تفسیر آیه قُلِ‎‎‎‎ الروُح، سرمایه سعادت، کلمه طیبه، قول ثابت و هدیه احمدیه قبلاً به‎‎‎‎ طور مستقل چاپ شده است.
  • صد و بیست حدیث و چهار رساله عرفانی و فلسفی به عربی، به کوشش رضا استادی، تهران، چهل‎‎‎‎ستون، ۱۴۰۶ق، شامل: الاحادیث‎‎‎‎ المنتخبة، تبیان‎‎‎‎ المسالک‎ ‎‎‎فی ‎‎‎‎باب‎‎‎‎ الوجود‎‎‎ ‎والموجود، الولایة، هدیه احمدیه، علم‎‎‎‎ الباری و قصد ‎‎‎‎السبیل فی‎‎‎‎ رد الجبر‎‎‎‎ والتفویض، به ضمیمه کتاب نور الهدایة ‎‎‎‎فی ‎‎‎‎الامامة، تألیف جلال‎‎‎‎ الدین دوانی.
  • رساله قصدالسبیل قبلاً همراه رساله تبیان‎‎‎‎ المسالک، و هدیه احمدیه با چاپ سنگی منتشر شده است. رساله الولایة نیز یک‎‎‎‎ بار در ۱۳۶۸ق با چاپ سنگی منتشر شده است.

جستارهای وابسته

پانویس

  1. سایت آستان حضرت عبدالعظیم
  2. «مصاحبه با آیت‌الله سید رضی شیرازی»، ص۱۹.
  3. مطهری، خدمات متقابل اسلام و ایران، ص۶۱۹.
  4. چهارده رساله فارسی، مقدمه، ص۲۳-۲۵.

منابع

  • آشتیانی، احمد، چهارده رساله فارسی، به کوشش رضا استادی، تهران، چهل‎‎‎‎ستون، ۱۴۰۳ق، ص۱۸-۲۷.
  • آشتیانی، صدوبیست حدیث و چهار رساله عرفانی و فلسفی، به کوشش رضا استادی، تهران، چهل‎‎‎‎ستون، ۱۴۰۶ق، ص۸-۸.
  • آشتیانی، جلال‎‎‎‎الدین، شرح مقدمه قیصری بر فصوص‎‎‎‎ الحکم، مشهد، باستان، ۱۳۸۵ق، مقدمه، ص۴۸.
  • آقابزرگ، الذریعه، ج۴۲، ص۴؛ ج۹۹، ص۱۷، ۲۰۹، ج۲۳، ص۲۴.
  • ابن‌‎‎‎‎ترکه، صاین‎‎‎‎‌الدین، تمهیدالقواعد، به کوشش جلال‎‎‎‎الدین آشتیانی، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه، ۱۳۶۰ش، مقدمه، ص۳.
  • غفوری، حسن، مختصری از شرح زندگانی آقامیرزااحمد آشتیانی، (چاپ نشده)، ۱۳۵۴ش.
  • غفوری، یادنامه‎‎‎‎‌ای از گل‌های معرفت، تألیف ۱۳۶۳ش (چاپ نشده).
  • «مختصری از شرح احوال و آثار استادمیرزااحمد آشتیانی»، معارف اسلامی، تهران، س۱، ش۱، (شهریور ۱۳۴۵ش).
  • مشار،خانبایا، مؤلفین کتب چاپی فارسی و عربی، ج۱، ص۳۲۵.
  • مطهری، مرتضی، خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران، صدر، ۱۳۶۲ش.

منابع

پیوند به بیرون