ویکی شیعه:شیوه‌نامه
 | این صفحه یکی از سیاست‌ها و رهنمودهای ویکی‌شیعه است. کاربران بر محتوای این صفحه تفاهم دارند و همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن هستند. قبل از انجام هرگونه تغییری در این صفحه باید بر روی آن اجماع شده باشد. |
هدف شیوه‌نامه‌های ویکی شیعه، یکدست‌سازی روش نگارش مقاله‌ها در ویکی شیعه است. اگر همگان از شیوهٔ یکسانی پیروی کنند استفاده از ویکی شیعه چه هنگام یافتن مقاله‌ها، چه هنگام ویرایش آنها و چه هنگام خواندن مقاله‌ها آسان می‌شود.
نکته: رعایت شیوه‌نامه‌ها در ویکی شیعه الزامی است؛ لذا در زمان اختلاف‌ها، شیوه‌نامه راه حل مناسبی برای رفع اختلاف هستند.
نویسه فارسی
همهٔ حروف و علائم باید با استفاده از نویسه‌های فارسی در نوشته آورده شوند. کد نویسه‌های صحیح فارسی در استاندارد ملی ۶۲۱۹ ایران آمده‌است. درست «بی‌باک». غلط: «بي باك».
نکته: توصیه می‌شود برای درج نویسه‌های فارسی از کیبورد استاندارد فارسی استفاده نمایید.
آوردن عبارتهای عربی
باید به خاطر داشت که نویسهٔ بعضی حروف فارسی با معادل عربی آنها متفاوت است. این نویسه‌ها بعضاً متفاوت هم نمایش داده می‌شوند. برای نمونه، «ك» و «ي» عربی (با دو نقطه زیر آن) و «ک» و «ی» فارسی (که در حالت آخر بدون نقطه است) مشخص می‌شود. این دو نویسه از اساس متفاوت بوده و به‌هیچ‌وجه نباید به جای یکدیگر به کار روند. ازاین‌رو هنگام آوردن متنی به عربی (که قاعدتاً در آن نویسه‌های عربی به کار رفته‌است) باید تمهید ویژه‌ای اندیشید.
توجه داشته باشید که در متن عربی باید از نویسه‌های عربی استفاده کرد. برای آوردن عبارت عربی همانند نقل قول‌های عربی (روایات و آیات) می‌توان از الگوهای {{عربی|متن العربي}} و {{حدیث|متن حدیث}} و ... استفاده کرد.
دستور خط
رعایت مفاد دستور خط فارسی طبق آخرین مصوبات فرهنگستان زبان و ادب فارسی در متن‌ها الزامی است. از جملهٔ مهمترین قواعد این دستور خط می‌توان موارد زیر را ذکر کرد:
- برای ترکیب‌های اضافی و وصفی منتهی به «ه» ناملفوظ، مثل «خانهٔ بزرگ»، از نویسهٔ «ء روی ه» استفاده می‌شود. درست: «خانهٔ بزرگ». غلط: «خانه بزرگ»، «خانه ی بزرگ»، «خانه‌ی بزرگ»[۱]
- لطفاً برای همزه روی ه از تک‌نویسهٔ ۀ استفاده نکنید. این نویسه استاندارد نیست و کاربرد آن در زبان‌هایی مثل اردوست. در بعضی از نسخه‌های قدیمی‌تر قلم‌ها این حرف به حرف پیشین نمی‌چسبد. (برای این کار از کلید میانبر shift + n استفاده کنید) درست: خانهٔ = خانه + ٔ . غلط: خانۀ = خان + ۀ
- علامت جمع «ها» هم به صورت بی‌فاصله و هم با فاصلهٔ مجازی به کلمهٔ جمع‌شونده می‌چسبد و هر دو صورت از نظر فرهنگستان، صحیح است[۲]؛ اما در ویکی شیعه تنها از حالت نیم‌فاصله آن استفاده می‌شود: کتابها و کتابها که در ویکی شیعه تنها کتابها صحیح است.
- عموماً پیشوند جدا (با فاصلهٔ مجازی) نوشته می‌شود مثال: «هم‌شکل» مگر اینکه به صورت سرهم معنایی بسیط از کلمه استنباط شود مثال: «همسایه».
- پسوند چسبیده نوشته می‌شود مثل دانشمند مگر اینکه حرف آخر جزء اول و حرف اول پسوند هم‌مخرج باشند یا حرف آخر جزء اول ه باشد: نظام‌مند و علاقه‌مند.
- کلماتی که ترکیب دو یا چند کلمه‌اند در صورتی که معنای کلمهٔ جدید بسیط گونه باشد، سر هم (مگر اینکه جزء دوم با «آ» آغاز شود) و در غیر این صورت با فاصلهٔ مجازی نوشته می‌شوند: «نیشکر» برای مورد اول (دانش‌آموز به عنوان استثناء) و «آب‌میوه» برای مورد دوم.[۳]
- کرسی همزه با توجه به حرکت حرف پیشین تعیین می‌شود:
- اگر حرکت پیش از همزه ساکن یا زیر باشد همزه به صورت ئ نوشته می‌شود. مثال: هیئت و مسئله. در صفحه‌کلید استاندارد همزه با کرسی ی با shift + s وارد می‌شود.
- اگر حرکت پیش از همزه زبر باشد همزه به صورت أ نوشته می‌شود. مثال: تأثیر. در صفحه‌کلید استاندارد همزه با کرسی ا با shift + G وارد می‌شود.
- اگر حرکت پیش از همزه پیش باشد. همزه به صورت ؤ نوشته می‌شود. مثال: مؤسسه. در صفحه‌کلید استاندارد همزه با کرسی و با shift + A وارد می‌شود.
- استثنا: اگر حرکت قبل از همزه ضمه باشد و حرف بعد از همزه و باشد همزه به صورت ئ نوشته می‌شود. مثال: شئون و مسئولیت.
دستور زبان و سبک نگارش
سبک متن مقاله‌های ویکی شیعه باید رسمی باشد، همچنان که در دانشنامه‌های معتبر است. رسمی‌نوشتن لزوماً به‌معنای به کارگیری کلمه‌های ثقیل نیست. از مصداق‌های سبک رسمی این است که معمولاً از صیغه‌های سوم شخص و مجهول استفاده می‌شود؛ مثلاً به جای این که گفته شود: «در بند سوم به این موضوع اشاره می‌کنیم» گفته می‌شود: «در بند سوم به این موضوع اشاره می‌شود.»
در سبک رسمی از شکسته‌نویسی خاص زبان گفتاری پرهیز می‌شود: درست: «می‌رود» نادرست: «می‌ره». از جمله خطاهای فصاحتی که در زبان گفتاری شیوع می‌دارد و بعضاً در نثر رسمی هم نفوذ کرده‌است، خطای حذف افعال بی قرینهٔ لفظی و گاه حتی معنوی‌است. مثلاً به جای اینکه گفته شود «فلانی این کار را کرده‌است»، گفته می‌شود: «فلانی این کار را کرده.»
در بحث‌ها می‌شود از متن غیررسمی استفاده کرد، ولی بهتر است که در بحث‌ها هم از متن رسمی استفاده شود. ولی ساده‌نویسی هم در صورتی که امکان داشته باشد معنی از بین برود یا متن بیش از حد طولانی شود مضر است.
در ویکی شیعهٔ فارسی حتی‌المقدور از مضارع اخباری باشیدن استفاده نمی‌شود. پیشنهاد می‌شود: «است»، «هستند» یا «اند» و «نیست» پیشنهاد نمی‌شود: «می‌باشد»، «می‌باشند»، «نمی‌باشد».
- نشانهٔ مفعولی «را» را باید هر چه نزدیکتر به خود مفعول نوشت. استعمال «را» پس از فعل به خلاف سنت هزار و دویست سالهٔ زبان فارسی است و در همه حال باید از آن پرهیز کرد. درست: «کتابی را که آورده بود، برد.» غلط: «کتابی که آورده بود را برد».
- باید تا جای ممکن کوشید که قوانین ادبیات عربی در نوشتار فارسی به کار نرود: غلط «مقالات مربوطه» درست «مقالات مربوط» یا «مقاله‌های مربوط».
نقطه‌گذاری
علامت‌های نقطه‌گذاری به دو گروه کلی تقسیم می‌شوند: منفرد و مزدوج
علامت‌های نقطه‌گذاری منفرد
علامت‌های نقطه‌گذاری منفرد علامت‌هایی هستند که به‌تنهایی ظاهر می‌شوند و لزوماً با علامت دیگری به کار نمی‌روند. نمونه: نقطه (.) و ویرگول (،).
هنگام استفاده از آنها باید نکته‌های زیر را رعایت کرد:
- بدون فاصله با نویسهٔ پیشین وارد می‌شوند.
- میان آنها و حرف (الفبای) بعدی یک فاصله وجود دارد.
- درست
«دارا انار دارد. سارا انار ندارد.»
- نادرست
- «دارا انار دارد.سارا انار ندارد.»
- «دارا انار دارد .سارا انار ندارد.»
- «دارا انار دارد . سارا انار ندارد.»
علامت‌های نقطه‌گذاری مزدوج
علامت‌های نقطه‌گذاری مزدوج علامت‌هایی هستند که با علامتی دیگر به صورت مزدوج به کار می‌روند. نمونه: پرانتز به صورت زوجِ پرانتز باز «(» و پرانتز بسته «)» به کار می‌رود.
هنگام استفاده از آنها باید نکته‌های زیر را رعایت کرد:
- نویسهٔ باز با حرف پیشین فاصله دارد و حرف بعدی بدون فاصله با آن نوشته می‌شود.
- نویسهٔ بسته بدون فاصله با حرف پیشین نوشته می‌شود. حرف بعدی با آن فاصله دارد.
- درست
«دارا (شخصیت محبوب ما) انار دارد.»
- نادرست
- «دارا(شخصیت محبوب ما) انار دارد.»
- «دارا ( شخصیت محبوب ما) انار دارد.»
- «دارا (شخصیت محبوب ما)انار دارد.»
- «دارا (شخصیت محبوب ما )انار دارد.»
- «دارا ( شخصیت محبوب ما ) انار دارد.»
- سایر موارد مشابه
نقل قول (گفتاورد)
- برای نقل قول و موارد مشابه، از «گیومهٔ فارسی» استفاده می‌شود، نه از علامت نقل قول تکی یا دوتایی انگلیسی. درست: «نقل قول». غلط: "نقل قول" و 'نقل قول'.
- برای آوردن نقل قول بزرگ (بیش از ۲۵ کلمه) از قالب {{جعبه نقل قول}} یا از حالت نمایشی «نقل قول (دونقطه)» استفاده می‌شود. دقت کنید که در این صورت دیگر نباید از گیومه استفاده کرد.
نکته: باید توجه داشت که کارکرد ویکی شیعه جمع‌آوری نقل قول نیست و در این موارد به حداقل‌ها اکتفا می‌شود. نقل قول‌ها در ویکی شیعه باید معمولاً بخشی از یک پیکرهٔ متنی بزرگ‌تر باشند. استفادهٔ زیاد از نقل قول حتی با وجود یادکرد منبع، نوعی سرقت ادبی است.
خط تیره
در ویکی شیعه در برخی موارد از خط تیره استفاده می‌شود. این خط تیره، همان نیم‌خط «-» است. موارد استفاده:
- بین تاریخ تولد و وفات مثل: ۱۳۵۷-۱۳۹۹ش
- بین شماره صفحات در پانویس‌ها برای اشاره به صفحات پیوسته، مثل: ص۱۰-۱۳
علائم اختصاری
به حذف برخی از حروف یک واژه یا گروهی از واژه‌ها به‌منظور کوتاهی و آسانی در گفتن و به یاد سپردن، مختصرنویسی گویند. بر اساس شیوه نگارش ویکی شیعه، در مقالات ویکی شیعه باید از کوته نوشت‌های استاندارد زیر استفاده کرد:
| اختصار | واژه کامل | توضیحات |
|---|---|---|
| ش | هجری شمسی | بدون هیچگونه فاصله و نقطه‌ای بین آن و تاریخ مثل: ۱۳۹۳ش |
| ق | هجری قمری | بدون هیچگونه فاصله و نقطه‌ای بین آن و تاریخ مثل: ۱۴۰۹ق |
| م | میلادی | بدون هیچگونه فاصله و نقطه‌ای بین آن و تاریخ مثل: ۲۰۰۲م |
| (ع) | علیهم‌السلام | بدون فاصله از عبارت قبلی، مثل امام علی(ع) |
| (ص) | صلوات الله علیه و آله | بدون فاصله از عبارت قبلی مثل حضرت محمد(ص) |
| (س) | سلام‌الله‌علیها | بدون فاصله از عبارت قبلی، مثل حضرت فاطمه(س) |
نکته: غیر از موارد مندرج در جدول، استفاده از هیچ کوته‌نوشت دیگری در ویکی شیعه مجاز نیست.
نکته: در ویکی شیعه به جای «ر.ک» از عبارت «رجوع کنید» و به جای «ن.ک» از عبارت «نگاه کنید» استفاده می‌شود.
نکته: در درج تاریخ وفات و ولادت افراد از علائم اختصاری استفاده نمی‌شود. بلکه از کلماتی مانند متولد و درگذشت استفاده می‌شود.
استفاده از برچسب‌های اچ‌تی‌ام‌ال
تا آنجا که ممکن است از برچسب‌های نشانه‌گذاری اچ‌تی‌ام‌ال در متن مقاله‌ها استفاده نکنید و به جای آن از برچسب‌های نشانه‌گذاری ویکی استفاده کنید. نمونه‌های نادرست استفاده از برچسب اچ‌تی‌ام‌ال:
- استفاده از
<br />(یا {{سخ}}) برای ایجاد بند تازه. - استفاده از
<i>برای کج نوشتن متن
درج تاریخ‌ها
- برای نوشتن تاریخ روز را با عدد، ماه را با حروف و سال را با عدد وارد کنید. برای مثال:
- «۲۲ خرداد ۱۳۸۸ش» درست
- «بیست‌ودوم خرداد ۱۳۸۸ش» غلط
- «۱۳۸۸/۳/۲۲ش» غلط
- «۲۳-۰۱-۲۰۱۱» غلط
- در ویکی شیعه به تاریخ‌ها پیوند داده می‌شود. در پیوند دادن‌ها، فقط روز در کنار ماه و سال به تنهایی پیوند داده می‌شوند. بنابراین ۲۷ بهمن و همینطور ۱۳۹۴ش دو لینک درست هستند؛ اما ۲۷ بهمن ۱۳۹۴ش یک پیوند غلط است.
- حتما پس از سال، از مخفف برای مشخص کردن نوع گاهشمار استفاده کنید. ش معادل شمسی، ق معادل قمری و م معادل میلادی است. بین این مخفف و عدد سال، فاصله‌ای قرار ندهید.
- برای اشاره به یک بازهٔ زمانی خاص، دو تاریخ موردنظر را با حداقل تکرار با حرف اضافهٔ «تا» از هم جدا کنید. برای مثال: «۵ تا ۷ شهریور ۱۳۴۷ش» و «۵ شهریور تا ۹ مهر ۱۳۴۷ش».
- استفاده از تاریخ‌ها بدون ذکر سال ممنوع است؛ مثل «۲ مرداد»؛ مگر آن‌که سال موردنظر در متن کاملاً آشکار باشد.
- برای درج همزمان تاریخ میلادی و شمسی یا قمری از «/» استفاده می‌شود. مثل: ۱۴۰۳ش/۱۴۴۶ق/۲۰۲۴م
- دهه‌ها با عدد نوشته می‌شوند: «دههٔ ۱۹۸۰م».
- سده‌ها و هزاره‌ها معمولاً با حروف نوشته می‌شوند: «قرن هفتم هجری قمری»، «هزارهٔ اول هجری شمسی» و «
سدهٔ ۱۹ میلادی». - نکته: ماه‌های شمسی به‌صورت استانداردشدهٔ زیر نوشته می‌شوند:
- فروردین، اردیبهشت (
اردیبهشت)، خرداد، تیر، مرداد (امرداد)، شهریور، مهر، آبان، آذر، دی، بهمن، و اسفند.
- فروردین، اردیبهشت (
- نکته: در مقاله‌های مرتبط با افغانستان از اسامی بروج فلکی (تاریخ رسمی افغانستان) استفاده می‌شود.
- نکته: ماه‌های قمری به‌صورت استانداردشدهٔ زیر نوشته می‌شوند:
- محرم، صفر، ربیع‌الاول، ربیع‌الثانی، جمادی‌الاول، جمادی‌الثانی، رجب، شعبان، رمضان، شوال، ذیقعده، و ذیحجه.
- نکته: برای ذکر نام ماه‌های میلادی، از لفظ فرانسوی آنها استفاده می‌شود:
- ژانویه، فوریه، مارس (
مارچ)، آوریل (آپریل)، مه (می)، ژوئن (جون)، ژوئیه (جولای)، اوت (آگوست)، سپتامبر، اکتبر، نوامبر و دسامبر.
- نکته: زبان‌های ویکی شیعه باید تاریخ‌ها را بر اساس منطقه جغرافیایی خود معادل‌سازی نمایند. مثل زبان فرانسه و آفریقا که باید از تاریخ‌ها و ادبیات رسمی کشورهای فرانسه و آفریقا استفاده کنند.
عددها
برای نوشتن عددها از رقم‌های فارسی استفاده می‌شود: ۱۲۳۴۵۶۷۸۹۰. توجه شود که ارقام عربی با ارقام فارسی متفاوت هستند. برای نوشتن ممیز از نویسهٔ «٫» استفاده می‌شود. در صفحه‌کلید استاندارد این نویسه با shift+3 وارد می‌شود. برای جداکردن هزارگان از نویسهٔ «٬» استفاده می‌شود. توجه شود که در بعضی مرورگرها خصوصاً در سیستم‌عامل ویندوز و هنگامی که نسخهٔ صحیح قلم استفاده نشده باشد این نویسه هم‌شکل با ویرگول (،) نشان داده می‌شود. دو نویسهٔ ویرگول و جداکنندهٔ هزارگان نباید به جای یکدیگر به کار روند. در صفحه‌کلید استاندارد جداکنندهٔ هزارگان با shift+2 و ویرگول با shift+7 وارد می‌شود.
نوشتن عددها به حروف
- در ویکی‌شیعه باید اعداد تک‌رقمی به صورت حروف نوشته شود؛ بجز تاریخ‌ها.
- معمولاً اعدادی که در املای حروفی آنها واو عطف به‌کار نرفته باشد با حروف نوشته می‌شوند، مانند: «ده، یازده، ... نوزده؛ بیست، سی، ... نود، صد، دویست، ... نهصد؛ هزار، دو هزار»
- اعدادی که در املای حروفی آنها واو عطف به‌کار رفته باشد ترجیحاً با رقم نوشته می‌شوند. مثل بیست و پنج به شکل: «۲۵» نوشته می‌شود.
- برای به حروف نوشتن اعدادی که در املاء آنها واوِ عطف به کار رفته، ترجیحاً از فاصله کامل استفاده می‌شود و از فاصله مجازی پرهیز می‌گردد:
- «بیست و پنج» درست
- «
بیست‌وپنج» نادرست - «هشت و نیم» درست
- «
هشت‌ونیم» نادرست
- برای نوشتن اعداد ترتیبی از حروف استفاده می‌شود؛ استفاده از ترکیب عدد و «مین» یا «ام» اشتباه فاحش است:
- «هشتم» درست
- «
۸ام» نادرست - «
۸-ام» نادرست - «هشتمین» درست
- «
۸مین» نادرست - «
۸-امین» نادرست
عنوان‌بندی مقاله‌ها
عنوان اصلی مقاله نامی است که مقالهٔ با آن نام در ویکی شیعه ذخیره می‌شود. به عنوان مثال، «امام علی علیه‌السلام» عنوان یک مقاله در ویکی‌شیعه است. با استفاده از این عنوان و با واردکردن نشانی زیر می‌توان به این مقاله دست یافت:
https://fa.wikishia.net/view/امام علی علیه‌السلام
بنابراین می‌توانید از چنین پیوندی برای ساختن مقالاتی که وجود ندارند استفاده کنید. یعنی ابتدا عبارت زیر را در نوار نشانی مرورگر تایپ کنید:
https://fa.wikishia.net/view/
سپس صفحه‌کلید را فارسی نمایید و عنوان مقالهٔ دلخواه را تایپ کنید:
https://fa.wikishia.net/view/عنوان مقاله
نکته: می‌توانید از صفحهٔ ویژه‌ای که برای این کار ساخته شده‌است نیز استفاده کنید.
مواردی که باید دربارهٔ عنوان اصلی مقالات به آن توجه کنید:
- عنوان مقاله باید با نویسه‌های فارسی نوشته شود. از عناوین دارای نویسه‌های غیرفارسی تا حد امکان پرهیز کنید. عناوین با نویسه‌های غیر فارسی (مثل Who is Hussain یا آیه 43 سوره اعراف) تنها برای صفحهٔ تغییرمسیر بکار برده شده‌اند.
- استفاده از تای گرد (ة) در عنوان مقالات بلامانع است.
- نباید اسامی خاص به زبان فارسی ترجمه گردند. مثلاً نباید عنوان مقاله بحارالانوار «دریاهای روشنایی» باشد، نمونه دیگر را می‌توان در اسامی خاص عربی ذکر کرد. به طور مثال همان‌طوری که در کتب تاریخی آمده‌است باید عنوان مقاله ابن سینا آورده شود نه پسر سینا.
- برای ساختن مقالهٔ جدید با استفاده از روش یادشده مطمئن شوید که صفحه‌کلید شما ی و ک را عربی (به شکل ي و ك) نمی‌زند.
- در عنوان مقاله نباید از نویسه‌های خاص (#، $، &، * و...) استفاده کرد.
- در عنوان اصلی مقاله نباید از اعراب (زیر و زبر و پیش و تشدید) استفاده شود.
- در عنوان مقاله کلمه جمع بسته نمی‌شود و صورت جمع آنها به صورت تغییرمسیر ایجاد می‌شود.*[۱] درست: مسلمان، غلط: مسلمانان
- در صورتی که کلمه‌ای به‌ناچار در عنوان با «ها» جمع بسته شده باشد (مثلاً عنوان کتابی به صورت جمع است)، «ها» با فاصلهٔ مجازی نوشته می‌شود؛ درست: دولتها و خاندانهای شیعه ، غلط: دولتها و خاندانهای شیعه، دولت ها و خاندان های شیعه.
- سرهم‌نویسی و جدانویسی و استفاده از فاصلهٔ مجازی بر طبق دستور خط که در ابتدای این مقاله درباره‌شان صحبت شد، در برگزیدن عنوان مقاله هم باید رعایت شود.
- در صورتی که با یک عنوان واحد چند مقالهٔ با موضوعات متفاوت وجود دارد که همگی شیوهٔ نوشتار عنوانشان یکی است (مانند شعار به نام «محمد رسول الله» و فیلمی به نام محمد رسول الله) باید کاربرد اصلی را (در صورت وجود) در عنوان اصلی (بدون پرانتز) بگذارید و بقیهٔ عنوان‌ها را توسط پرانتز ابهام‌زدایی کنید:
در صورتی که عنوان مورد نظر فاقد کاربرد اصلی‌ست، عنوان اصلی (بدون پرانتز) به صفحهٔ ابهام‌زدایی تعلق می‌گیرد و عنوان همهٔ نوشتارها با پرانتز ابهام‌زدایی می‌شود. در استفاده از این روش باید بین عنوان و پرانتز توضیحات یک فاصله در نظر بگیرید *[۲]؛ درست: محمد رسول الله (فیلم)، غلط: محمد رسول الله(فیلم)
تغییر مسیر
اگر احتمال داشته باشد کاربران دیگر برای دسترسی به مقاله شما، عنوان دیگری را جستجو کنند، حتماً آن عنوان را به صورت تغییرمسیر ایجاد کنید.
ایتالیک و گیومه
ویکی شیعهٔ فارسی امکان استفاده از متن ایرانیک (خوابیده به چپ) را ندارد، ولی می‌توان از نشانگذاری '' برای ایتالیک (خوابیده به راست) استفاده کرد. مثال:
''این متن ایتالیک است.''
که خروجی زیر را ایجاد می‌کند:
- این متن ایتالیک است.
از ایتالیک معمولاً برای تأکید روی کلمات خاص استفاده می‌شود. در موارد زیر نیز از ایتالیک استفاده می‌شود.
عنوان‌ها
برای عنوان موارد زیر باید از ایتالیک استفاده شود:
- آثار هنری بصری (فیلم، مجموعه تلویزیونی و ...)
- جراید (روزنامه‌ها، مجله‌ها، و مانند آنها)
- کتابها
- کلمات به زبان‌های غیرفارسی که به خط فارسی/عربی نوشته می‌شوند
در صورتیکه عنوان خاصی از میان دسته‌بندی یادشده دارای مقالهٔ مستقل است، ایجاد پیوند لازم است.
کلمات به عنوان کلمه
وقتی دربارهٔ کلمه‌ای به عنوان یک کلمه یا دربارهٔ حرفی به عنوان یک حرف می‌نویسید، از ایتالیک یا گیومه استفاده کنید. مثلاً:
- واژهٔ لعن در قرآن ۷۰ مرتبه به کار رفته است.
- واژهٔ «لعن» در قرآن ۷۰ مرتبه به کار رفته است.
- حرف الف پرکاربردترین حرف در زبان فارسی است.
- حرف «الف» پرکاربردترین حرف در زبان فارسی است.
ساختار و روش نوشتن مقاله
هر مقاله با توضیحی آغازین (که در اصطلاح ویکی شیعه، شناسه نامیده می‌شود) در یک یا چند بند (بسته به طول کل مقاله) شروع می‌شود. در مقاله‌های بلندتر مقاله به زیرعنوان‌هایی/بخش‌هایی کوچکتر تقسیم می‌شود. چیدمان یک مقالهٔ عادی به صورت زیر است.
{{برچسب‌ها}}
{{الگوی جعبه اطلاعات}}
شناسه مقاله
== بخش نخست == /
=== زیربخش نخست === |
. |
. | متن اصلی
. |
== بخش چندم == |
=== زیربخش چندم === \
== جستارهای وابسته ==
== پانویس ==
{{پانوشت}}
== یادداشت ==
{{یادداشت‌ها}}
== منابع ==
{{انبار ویکی‌شیعه}}
{{شیعه تراث}}
== پیوند به بیرون ==
{{الگوهای ناوبری}}
رده‌ها
توجه شود که اصلی‌ترین عنوان‌های مربوط به بخش‌های مختلف مقاله به صورت == عنوان بخش == (با دو ==) هستند. استفاده از = عنوان بخش = در مقاله‌ها به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.
در زیر پیرامون بخش‌های مختلف مقاله توضیحی آورده می‌شود.
شناسه
ابتدای هر مقاله، چکیده‌ای از تمام مقاله می‌آید. این بخش می‌تواند به تناسب حجم مقاله اصلی، بیشتر یا کمتر باشد و حتی می‌تواند از چند پاراگراف تشکیل شود. این بخش باید ضوابط زیر را رعایت کند:
- عنوان مقاله در ابتدای شناسه به صورت پررنگ می‌آید.
- عنوان های تغییر مسیر شده به مقاله که از اهمیت بالایی برخوردار هستند نیز برای اولین بار در مقاله در بخش شناسه به صورت پررنگ می‌آیند.
- شناسه باید نمایندگی کاملی از تمام متن را داشته باشد و در آن خلاصه‌نویسی به طور ویژه رعایت شود.
- نباید هیچ منبعی در آن استفاده شود. شناسه گزارش مطالب منبع‌دار مقاله خواهد بود و آوردن منبع در این بخش، توجیهی ندارد.
متن اصلی مقاله
قسمت‌های مختلفی با عنوان مناسب برای بخش‌های مختلف مقاله می‌آیند. هر کدام از این عنوان‌ها می‌توانند به زیرعنوان‌هایی شکسته شوند.
پانویس
پانویس مربوط به ارجاعات مقالات است. در پانویس از نوشتن توضیحات اضافی بپرهیزید و آن را به بخش یادداشت منتقل کنید. ارجاع‌دهی در ویکی‌شیعه بر اساس شیوه‌نامه ارجاع‌دهی است. برای چگونگی ارجاع‌دهی به صفحه راهنما مراجعه کنید.
یادداشت
در این قسمت توضیحات اضافه ذکر می‌شود. برای ایجاد پاورقی، در قسمت مورد نظر در متن اصلی مقاله دستور {{یاد|متن یادداشت (منبع)}} را وارد می‌کنید. و در عناوین بخش یادداشت را افزوده و الگوی {{یادداشت}} را باید افزود.
جستارهای وابسته
این قسمت دربردارندهٔ پیوندهایی به مقاله‌های مرتبط در خود ویکی شیعه است. جستارهای وابسته باید از سیاست‌های زیر پیروی کند:
- عنوان جستارهای وابسته نباید در متن مقاله، با استفاده از الگوی
{{نوشتار اصلی}}و{{همچنین ببنید}}، لینک داده شده باشد. - عنوان جستارهای وابسته نباید بخش مستقلی یا محتوای قابل توجهی از یک مقاله را شکل داده باشند.
- ارتباط وثیقی با عنوان مقاله داشته باشد به گونه‌ای که فهم یکی به دیگری مرتبط باشد همچون ثقل اکبر و ثقل اصغر.
- تعداد لینک‌های جستارهای وابسته نباید بیشتر از ۶ لینک باشد.
- در انتخاب جستارهای وابسته، عناوین لینک داده نشده در مقاله از اولویت بالاتری برخوردارند.
منابع
منابع مقاله در بخشی جداگانه با نام «منابع» ذکر می‌شوند. لطفاً توجه کنید که بر اساس دو سیاست بنیادی اثبات‌پذیری و ممنوع بودن تحقیق دست‌اول، هر مطلبی باید منبع داشته باشد، تحقیقات شخصی در ویکی شیعه نمی‌آیند. برای اطلاع از روش درست ارجاع به منابع، به صفحهٔ ویکی شیعه:شیوه ارجاع به منابع مراجعه کنید. همچنین به راهنمای منبع‌دهی مراجعه کنید.
پیوند به بیرون
در صورت نیاز به ارجاع به وب‌گاه‌های دیگر (مثلاً در صورتی که مقاله‌ای اطلاعات مربوط به موضوعی را به شکل جامع منتقل نکرده باشد، یا صفحهٔ وب یا وب‌گاهی که کامل‌کنندهٔ مقاله باشد وجود داشته باشد)، پیوند به آنها در بخشی به نام «پیوند به بیرون» می‌آید. سیاست کلی در پیوند به بیرون، ارزش افزوده داشتن آن پیوند است.
- در صورتی که یک صفحهٔ اینترنتی در مقاله به عنوان یک منبع استفاده شده باشد، نباید در پیوند به بیرون مجدد ذکر شود.
- اگر صفحهٔ مقصد پیوند به زبانی غیر از فارسی است، باید از عناوین اصلی همان صفحه برای متن پیوند استفاده شود.
پروژه‌های خواهر
اگر مطلب مرتبطی با مقاله در پروژه‌های خواهر نظیر انبار ویکی‌شیعه یافت می‌شود در همین بخش پیوند به بیرون، به آنها پیوند داده می‌شود. برای پیونددهی از الگوی {{نام پروژه}} استفاده می‌شود. نمونه: {{انبار ویکی‌شیعه}}.
الگوهای دیگر پروژه‌های خویشاوند عبارتند از:
- {{ویکی تراث}}
پیونددهی
پیونددهی یکی از مهمترین ویژگی‌های ویکی شیعه است که می‌تواند شبکه‌ای بین مقالات را ایجاد کند. این قابلیت، مقاله‌های گوناگون را به هم وصل کرده و یک کل به هم پیوسته ایجاد می‌کند، و مسیرهای فوری به صفحاتی در درون یا بیرون پروژه فراهم آورد که به فهم خوانندگان از موضوع مورد بحث کمک می‌کند. وقتی مقاله‌ای می‌نویسیم، تنها این مهم نیست که در خود مقاله چه اطلاعاتی قرار دهیم، بلکه این را هم باید در نظر داشت که پیوندهایی در آن قرار دهیم تا خوانندگان بتوانند اطلاعات مرتبط را بیابند و اینکه چه صفحه‌های دیگری باید به این صفحه پیوند داشته باشند.
نکته: یکی از رسالت‌هایی ویکی‌شیعه، تبلیغ آموزه‌های مذهبی برای شیعیان مناطق مختلف دنیا است؛ یعنی مدیران آن قصد دارند که مخاطب از این سایت آموزه‌های شیعی مانند اخلاق و فقه هم بیاموزد. ازاین‌رو، با لینک‌کردن به مخاطب یادآور می‌شویم که ما درباره فلان موضوع اخلاقی یا فقهی نیز سخنی داریم.
اصول کلی زیر دربارهٔ پیوندهای داخلی صدق می‌کند:
- پیونددهی بین مقاله‌ها هنگامی انجام می‌شود که احتمال دارد این کار، اطلاعات خواننده را دربارۀ موضوع مورد بحث به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش دهد.
- پیوند را در عنوان بخشی از مقاله جای ندهید. (به جای آن استفاده از {{همچنین ببینید}} و {{اصلی}} بلافاصله بعد از عنوان سودمند است.)
- پیوند را در سرشناسه (کلمه یا عبارت پررنگ‌شدهٔ جمله ابتدای مقاله که عنوان مقاله را تصریح می‌کند) قرار ندهید.
- واژه‌هایی را که چند بار در یک مقاله تکرار می‌شوند، برای نخستین کاربرد آنها پیوند می‌شوند. کلماتی که قرار است لینک شوند، در مقالات کوتاه یک بار و در مقالات طولانی، متناسب با حجم مقاله، چندین‌بار لینک‌دهی صورت می‌گیرد؛ یعنی یک کلمه با فاصله‌هایی مناسب لینک شود. توضیحات تصاویر، جعبه‌اطلاعات، الگوها و جداول از این قاعده مستثنی است. هر سطر از جدول باید به خود متکی باشد.
- از تراکم پیونددهی در یک بخش مقاله و خالی گذاشتن بخش دیگر مقاله از پیوندها، بپرهیزید.
- در پیوند دادن، به رسالت ویکی شیعه توجه داشته باشید. در ویکی‌شیعه کلمات مربوط به شیعه لینک می‌شوند؛ از این رو است که مفاهیم عام مثل میز و یا رودخانه و یا موضوعات غیرمربوط به تشیع مانند فیزیک لینک نمی‌شوند مگر موارد خاص؛ چراکه لینک کردن یک کلمه به مخاطب نشان می‌دهد که این واژه در دایره شیعه هست؛ مثلاً لینک کردن نام رودخانه فرات نشان می‌دهد که شیعه درباره این رودخانه سخنی دارد.
- پیونددهی می‌تواند به‌طور مستقیم انجام شود مثل: «[[تهران]]» که نتیجه می‌دهد «تهران»، یا از طریق پایپ‌لاین (جداکنندهٔ عمودی) مثل: «[[تهران|این شهر]]» که نتیجه می‌دهد «این شهر» و به مقاله تهران پیوند دارد.
- از دادن پیوند به صفحات تغییرمسیر، اجتناب ورزید. در برخی موارد پیوند به تغییرمسیرها توجیه پذیر است؛ مثل: پیوند به فتوای تحریم تنباکو که در حال حاضر تغییرمسیری به نهضت تنباکو است و ممکن است در آینده به عنوان مقاله مستقلی درآید.
- به‌طور کلی از گنجاندن پیوند در نقل قول‌ها اجتناب ورزید و به جای آن پیوند را در بخشی از متن پیش یا پس از آن نقل قول قرار دهید.
- تا جایی که امکان دارد از قرار دادن دو پیوند در کنار هم در متن بپرهیزید؛ زیرا در این صورت آنها شبیه به یک پیوند یکپارچه به نظر می‌رسند. مثل: امام علی ذوالفقار. تلاش کنید تا جمله‌ای دیگر بیاورید و کلمه‌ای را که پیوند نکرده‌اید در آن پیوند کنید یا به جای آن از یک پیوند خاص‌تر استفاده کنید.
- تلاش کنید که در مقالات مادر، اگر مقاله‌ای با موضوع ویژه‌تر وجود دارد، به آن پیوند دهید. مانند پیوند به مقاله عصمت حضرت زهرا(س) در مقاله حضرت زهرا(س).
- اگر بخشی از مقاله ارتباط ویژهٔ بیشتری با موضوعی دارد که خواننده به دنبال آن است، مستقیم به همان بخش از مقاله پیوند دهید. از این قابلیت در مواردی که احتمال مدخل مستقل شدن آن بخش می‌رود، اجتناب شود.
- سعی کنید اگر مقاله‌ای با موضوع اخص وجود دارد به آن پیوند دهید. مثلا به جای «فتوای شلتوت در جواز عمل به فقه شیعه» از «فتوای شلتوت در جواز عمل به فقه شیعه» استفاده کنید.
- از این که به مقاله‌هایی که هنوز ایجاد نشده‌اند پیوند دهید، نهراسید.
- اگر احساس می‌کنید که پیوند ویژه‌ای در بدنه اصلی مقاله وجود ندارد، آن را به بخش جستارهای وابسته در پایین مقاله بیفزایید. (به یاد داشته باشید که نهادن این پیوندها باید بجا نیز باشند و وقتی پیوندها به این صفحه را در صفحه مقصد کلیک می‌کنیم، مفید به نظر برسند.)
- عبارتهای دو یا چند کلمه‌ای که جمع‌شان یک معنای خاص دارد (مانند صفت و موصوف و مضاف و مضاف‌الیه) همواره با هم لینک می‌شوند؛
- مثال برای صفت و موصوف: حرم امام رضا که گاهی به غلط حرم جدا لینک می‌شود و امام رضا جدا.
- مثال برای مضاف و مضاف‌الیه: سوره بقره را اینگونه لینک می‌دهیم: صحیح: سوره بقره. غلط: سوره بقره
- در ویکی شیعه، پیوند به صفحات ابهام‌زدایی در مقالات، ممنوع است. در این موارد باید به مورد دقیق آن مقاله لینک داده شود.
- لینک کردن کلمه‌ای که به همان صفحه‌ای که کلمه در آن قرار دارد یا تغییرمسیر آن، اشتباه است؛ مثل لینک کردن عبارت «امام حسین» در مدخل «امام حسین» یا لینک «امام سوم شیعیان» در مدخل امام حسین
- کلمات معرب را لینک نکنید. در صورتی که قصد دارید کلمه‌ای را لینک کنید و اعراب آن هم نمایش داده شود از پایپ‌لاین یا «|» استفاده کنید. برای نمونه:
[[قم|قُم]]
نکته: همانطور که قبلا گذشت، در ویکی شیعه به تاریخ‌ها پیوند داده می‌شود. در پیوند دادن‌ها، فقط روز در کنار ماه و سال به تنهایی پیوند داده می‌شوند. بنابراین ۲۷ بهمن و همینطور ۱۳۹۴ش دو لینک درست هستند؛ اما ۲۷ بهمن ۱۳۹۴ش یک پیوند غلط است.
نکته: پیوندهای قرمز در مقالات، کمک به مدیران برای تشخیص موضوعات جدید در ویکی‌شیعه است.
تصویر
تصاویر در ویکی‌شیعه در راستای جذابیت برای مخاطب و انتقال محتوای رسانه‌ای به خوانندگان استفاده می‌شود. در افزودن تصاویر باید قواعد زیر رعایت شود:
- براى افزودن تصویر به مقاله‌ها از قاب استفاده می‌شود.
- به طور معمول آوردن تصویر در سمت چپ بر آوردن آن در سمت راست برتری دارد؛ اما در صورتی که در یک مقاله از چندین تصویر استفاده می‌شود، برای پرهیز از یکنواختی می‌توان تعدادی از آنها را در سمت راست و تعدادی دیگر را در سمت چپ آورد.
- منبع تصویر باید به شکل نشانی اینترنتی (URL) دقیق یا هر روش دقیق دیگری (مثلاً ذکر کتاب‌شناسی دقیق به همراه شمارهٔ صفحه) در توضیحات پروندهٔ تصویر ذکر شود.
- در صورتی که حق تکثیر تصویر متعلق به شماست (مثلاً عکسی را خودتان گرفته‌اید) در توضیحات پروندهٔ تصویر با ذکر عبارت {{گنو}} قالب مربوط به انتشار اثر تحت مجوز مستندات آزاد گنو به پروندهٔ فرستاده شده اعمال می‌شود. توجه داشته باشید که انتشار اثرتان تحت این اجازه‌نامه بعضی حقوق را از شما سلب خواهد کرد.
- توجه کنید که اسکن/دیجیتالی‌کردن عکس شما را صاحب حقوق آن نمی‌کند. بنابراین برای تصاویر دارای حق نشری که به دست شما دیجیتالی شده‌اند از برچسب
{{گنو}}استفاده نکنید.
- توجه کنید که اسکن/دیجیتالی‌کردن عکس شما را صاحب حقوق آن نمی‌کند. بنابراین برای تصاویر دارای حق نشری که به دست شما دیجیتالی شده‌اند از برچسب
نکته: برای کسب اطلاع از چگونگی کار با تصویرها به ویکی شیعه:خودآموز (تصاویر) رجوع کنید.
نکته: برای اطلاعات بیشتر درباره سیاست‌های تصاویر در ویکی شیعه، به سیاست‌های تصاویر در ویکی‌شیعه مراجعه کنید.
تمیزکاری
هر مقاله‌ای که از استانداردهای بالا تخطی کرده باشد؛ نیازمند تمیزکاری است. تمیزکاری می‌تواند شامل ویکی‌سازی، گرفتن اشتباهات املایی، دستوری، تایپی، لحن نامناسب و منابع باشد. از کمک همهٔ کاربران در ویرایش یا اصلاح هر صفحه‌ای در این فهرست استقبال می‌شود. خواهشمندیم به یاد داشته باشید که پس از تمیزکاری هر مقاله، برچسب تمیزکاریش را بردارید.
اگر از پیوند موجود در مقالهٔ خودتان که بدست کاربری دیگر برچسب {{تمیزکاری}} خورده به این صفحه آمده‌اید، به احتمال زیاد علتش این بوده که آن مقاله با استانداردهای ویکی‌شیعه در مورد محتوا یا سبک همخوانی ندارد. تلاش کنید با خواندن ویکی‌شیعه:راهنمایی برای نوشتن مقاله‌های بهتر استانداردهای ما را در مورد مقالهٔ خوب بشناسید. توصیه‌های آن صفحه باید به شما کمک کند بتوانید هر مقاله‌ای را به گونهٔ موثری تمیزکاری کنید.
پانویس
یادداشت
- ^ دستور خط فارسی. ۲۰
- ^ دستور خط فارسی. ۲۳-۲۴
- ^ دستور خط فارسی ۲۰-۲۴
- ^ در مواردی که تشدید به طور خودکار گذاشته می‌شود جایز و حتی لازم است. مثال: الله
- ^ در مورد نام دودمانهای پادشاهی از ان استفاده می‌شود. مثال: هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان.
- ^ توجه کنید که این امر منطبق با ضابطهٔ استفاده از علامت‌های نقطه‌گذاری مزدوج است.
- ^ برای توضیحات بیشتر به ویکی شیعه:شیوه ارجاع به منابع رجوع کنید.
منابع
- فرهنگستان زبان و ادب فارسی (۱۳۸۴)، دستور خط فارسی / مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نشر آثار، شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۱۳-۳