ویکی شیعه:قواعد نامگذاری
 | این صفحه یکی از سیاستها و رهنمودهای ویکی‌شیعه است. کاربران بر محتوای این صفحه تفاهم دارند و همهٔ کاربران ملزم به پیروی از آن هستند. قبل از انجام هرگونه تغییری در این صفحه باید بر روی آن اجماع شده باشد. |
| این صفحه در یک نگاه:
|
عنوان یک نوشتار، سرصفحه‌ای درشت است که در بالای متن نوشتار نمایش داده می‌شود و مبنای نام صفحهٔ نوشتار و نشانی وبِ آن است. عنوان نوشتار به ما می‌گوید که نوشتار دربارهٔ چه چیزی‌ست و آن را از نوشتارهای دیگر متمایز می‌سازد.
عنوان نوشتار ممکن است نام موضوع نوشتار باشد (مانند: کربلا)، یا اینکه توضیحی دربارهٔ موضوع باشد (مانند: فهرست نامه‌های نهج‌البلاغه). چون هیچ دو نوشتاری نمی‌توانند عنوان یکسان داشته باشند، گاه لازم است اطلاعات متمایزکننده‌ای را به عنوان بیافزاییم، که اغلب به‌صورت توضیحی داخل پرانتز و پس از عنوان می‌آید (مانند: انسان ۲۵۰ ساله (کتاب) و انسان ۲۵۰ ساله (نظریه)). معمولاً عنوان مدخل بر مبنای آنچه که در منابع معتبر آمده، انتخاب می‌شود.
قواعد نامگذاری باید منطبق با سیاست‌های دیگر ویکی‌شیعه باشد؛ خصوصاً سه سیاست اصلی: ویکی‌شیعه:دیدگاه بی‌طرف، ویکی‌شیعه:تأییدپذیری و ویکی‌شیعه:تحقیق دست‌اول ممنوع.
تصمیم‌گیری در مورد نام نوشتار
عنوان نوشتارها بر پایهٔ آنچه در منابع معتبر برای اشاره به موضوع مقاله استفاده شده‌است گزیده می‌شوند. اغلب دو یا چند عنوان وجود دارد که می‌توان برای نوشتار برگزید؛ گزینش یکی از این عنوان‌ها بر پایهٔ شهرت خواهد بود. یک عنوان خوب در ویکی‌شیعه پنج ویژگی زیر را داراست:
- آشنا: نام یا توضیحی که احتمال بیشتری می‌رود توسط خوانندگان آشنا با موضوع (با این وجود نه لزوماً متخصصان) قابل بازشناسی باشد.
- امروزی: نامی که احتمال بیشتری می‌رود که خوانندگان به دنبال آن بگردند یا کاربران به صورت عادی برای پیوند دادن به مقاله به کار می‌گیرند. این نام معمولاً همان نامی‌ست که در هر یک از زبان‌ها برای اشاره به موضوع بکار می‌رود.
- دقیق: نامی که موضوع نوشتار را بدون ابهام مشخص می‌کند و آن را از موضوعات دیگر متمایز می‌کند.
- کوتاه: کوتاه‌ترین عبارت رسا برای مشخص کردن موضوع و تمایز از موضوعات دیگر باشد. مانند بحارالانوار بدل از بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار ائمة الاطهار.
- هماهنگ: نامی که هماهنگ با نوشتارهای مشابه باشد و شیوه‌ای مشابه را دنبال نماید.
این معیارها را باید به عنوان هدف دید و نه قانون. برای بیشتر نوشتارها می‌توان در نگاه اول نامی ساده و مشخص یافت که تمام شرایط بالا را داشته باشد. در این صورت آن را مستقیماً به عنوان نام برگزینید. با این وجود، گاه ممکن است این انتخاب روشن و آسان نباشد. ممکن است نیاز باشد به یک یا بیش از یکی از اهداف بالا وزن بیشتری داد.
تغییرمسیر عناوین
برای نوشتارهایی که با احتمال معقولی تحت عنوانی دیگر جستجو می‌شوند یا ممکن است به دو یا بیشتر از دو نام شناخته شوند (از قبیل نگارش‌های متفاوت یک نام یا عنوان‌های قدیمی) باید از تغییرمسیر استفاده کرد. مانند تغییرمسیر داود به داوود یا آمنه صدر به بنت الهدی صدر. از سوی دیگر اگر یک نام می‌تواند به چند نوشتار اطلاق شود باید ابهام‌زدایی شود.
از اسمی که از همه راحت‌تر تشخیص داده می‌شود استفاده کنید
ویکی‌شیعه ترجیحا از نام «رسمی» برای نوشتار استفاده می‌کند. معمولاً ترجیح بر این است که از نامی استفاده شود که غالباً از سوی منابع معتبر بکار می‌رود. نباید از نام‌های مبهم یا غیردقیق استفاده کرد، حتی اگر در منابع معتبر به کار رفته باشند. بی‌طرفی را نیز باید در نظر گرفت. وقتی نام‌های متعددی برای یک موضوع وجود دارد که همه نسبتاً رایج هستند و رایج‌ترین‌شان مشکلاتی دارد، منطقی است که یکی از موارد دیگر را انتخاب کنیم.
با وجود اینکه نام‌های رسمی، علمی، اصلی یا علایم تجاری معمولاً برای نوشتارها استفاده می‌شوند، عنوانی که غالباً از سوی منابع معتبر استفاده می‌شوند ترجیح دارد. دانشنامه‌های دیگر جزو منابعی محسوب می‌شوند که می‌توانند در تصمیم‌گیری اینکه کدام نام‌ها دانشنامه‌ای هستند یا رواج بیشتری دارند کمک باشند.
تغییر عنوان مقاله
گاهی نام موضوع مقاله دچار تغییر می‌شود. در این صورت قاعده کلی «رواج» همچنان معتبر است. اگر منابع نوشته شده پس از تغییر به‌طور معمول از نام جدید استفاده کنند، ویکی‌شیعه باید از آن رویه پیروی کرده و عناوین مرتبط را تغییر دهد تا با نام جدید هماهنگ باشند. از طرف دیگر، اگر منابع نوشته شده پس از تغییر نام همچنان از نام قبلی استفاده کنند، ویکی‌شیعه نیز طبق قاعده رواج باید همچنان، چنان کند.
دیدگاه بی‌طرف در نامگذاری
به طور کلی باید قانون بی‌طرفی در عناوین مداخل ویکی‌شیعه رعایت گردد.
چه چیزی نقض بی‌طرفی در نامگذاری است:
- استفاده از عناوین تمجیدی یا تقبیجی برای افراد؛ مانند: آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی (صحیح: سید ابوالقاسم خویی) یا یزید ملعون (صحیح: یزید)
- استفاده از عناوین تمجیدی یا تقبیجی برای آثار؛ مانند: قرآن شریف (صحیح: قرآن) یا کتاب ضاله آیات شیطانی (صحیح: کتاب آیات شیطانی)
- استفاده از عناوین تمجیدی یا تقبیجی برای اماکن؛ مانند: مسجد مقدس جمکران (صحیح: مسجد جمکران) یا حرم مطهر امام خمینی (صحیح: حرم امام خمینی)
- استفاده از عناوین تمجیدی یا تقبیجی برای زمان‌ها و رویدادها؛ مانند: کشتار وحشیانه اسپایکر (صحیح: کشتار اسپایکر) یا ماه مبارک رمضان (صحیح: ماه رمضان)
- استفاده از عناوین تمجیدی یا تقبیحی برای مفاهیم؛ مانند: نماز عبادی سیاسی جمعه (صحیح: نماز جمعه)
دقت و ابهام‌زدایی
دقت
معمولاً عنوان نوشتار باید به اندازهٔ کافی دقیق باشد تا بتواند موضوع نوشتار را بدون هیچ ابهامی مشخص کند، اما نه بیش از حد لزوم دقیق. مثلاً «حسین خرازی فرمانده لشکر ۱۴ امام حسین(ع)» بیش از حد لزوم دقیق است، چرا که حسین خرازی به اندازه‌ای که به همان موضوع اشاره کند دقیق است. از سوی دیگر خیابانی برای اشاره به شیخ محمد خیابانی دقت کافی ندارد.
ابهام‌زدایی
- این بخش باید در کنار ویکی‌شیعه:ابهام‌زدایی مورد توجه قرار گیرد.
این امکان همیشه وجود ندارد که دقیقاً از عنوانی که می‌خواهیم برای یک نوشتار استفاده کنیم، چرا که آن عنوان ممکن است معانی دیگری داشته باشد و در نتیجه پیشتر برای نوشتار دیگری استفاده شده باشد. بر اساس معیار دقت، وقتی عنوان جزئی‌تری برای تمایز یک نوشتار از دیگر نوشتارها مورد نیاز است، تنها در حد نیاز از جزئیات اضافه استفاده کنید. به عنوان یک قاعدهٔ کلی وقتی عنوان مطلوب یک نوشتار بتواند به موضوعات دارای نوشتار دیگری در ویکی‌شیعه نیز اشاره کند:
- اگر عنوان، کاربرد بیشتری در یکی از موارد دارای ابهام دارد، باید تغییرمسیر به آن مورد مشهور باشد. مثل با وجود صفحه امام حسن (ابهام‌زدایی)، صفحه امام حسن که به امام حسن مجتبی تغییرمسیر داده شده است.
- اگر عنوان، کاربرد بیشتری در یکی از موارد دارای ابهام نداشته باشد، باید تغییرمسیر به صفحه ابهام‌زدایی آن باشد. مثل: محرم که به صفحه محرم (ابهام‌زدایی) تغییر مسیر داده شده است.
نکته: بر اساس سیاست‌های ویکی شیعه باید برای عناوین آیین‌ها، فیلم‌ها، مجموعه‌های تلویزیونی و کتاب‌ها، عبارت (آیین)، (فیلم)، (مجموعه تلویزیونی) و (کتاب) در انتهای نام مدخل بیاید.
نکته: پرانتز تنها نویسه‌ای است که می‌شود از آن برای جداسازی عبارت ابهام‌زدا استفاده کرد.
ایجاز
منظور از ایجاز، ایجاد توازن بین کوتاهی عنوان و کافی بودن اطلاعات برای تشخیص موضوع نوشتار برای شخصی آشنا به موضوع است. مثلاً جمهوری خلق چین نام رسمی چین است. هر دو عنوان دقیق و بدون ابهام هستند، با این وجود چین عنوان موجز برای موضوع نوشتار است.
نکته: نوشتارهای زندگی‌نامه‌ای از این قاعده مستثنی هستند: معمولاً نه نام و نه نام خانوادگی به منظور ایجاز از عنوان نوشتار حذف نمی‌شود.
نام‌های جایگزین
در ویکی‌شیعه هر نوشتار فقط می‌تواند یک عنوان داشته باشد. در صورتی که عنوان نوشتار یک نام باشد، نام‌های جایگزین عنوان معمولاً باید در سطر یا پاراگراف اول نوشتار بیایند. مثال: علی پهلوانی تهرانی معروف به علی سعادت‌پرور
در صورتی که حداقل سه نام جایگزین وجود داشته باشد یا نکته‌ای قابل توجه در مورد خود نام‌ها وجود داشته باشد، ساخت بخشی جداگانه برای پرداختن به این نام‌ها توصیه می‌شود که می‌تواند شامل املاهای مختلف، صورت‌های کوتاه‌تر یا بلندتر عنوان، نام‌های تاریخی و از این دست باشد.
همهٔ عنوان‌های جایگزین، نام‌ها یا شکل‌هایی از نگارش عنوان که برای یک عنوان بکار می‌رود قاعدتاً باید به نوشتار مربوط تغییرمسیر داده شوند.
ساختار واژه‌ها
نکات زیر برای مواردی استفاده می‌شوند که توسط پنج معیار اصلی پوشش داده نمی‌شوند. رعایت این راهنماها مانع ساخت نوشتارهای تکراری می‌شود.
ارجحیت واژه‌های مفرد
به‌طور کلی نام مقاله‌های خود را به شکل مفرد انتخاب کرده و از شکل جمع آن بپرهیزید، مگر اینکه آن نام همیشه در زبان فارسی به شکل جمع استفاده شود، یا به خانواده‌ای از موضوعات اشاره داشته باشد مانند: بلاد کبیره، عتبات عالیات
استفاده از نام به‌جای صفت
تمام صفت‌ها باید به نام مربوطشان تغییرمسیر داده شوند. برای مثال، ایرانی باید به ایران تغییرمسیر داده شود.
استفاده از نام کامل به جای نام اختصاری
از نامیدن مقاله‌ها به نام اختصاری بپرهیزید مگر اینکه نام اختصاری به‌طور تقریباً انحصاری فقط و فقط به شکل اختصاری‌اش شناخته شده باشد و در آن فرم همه جا به این نام خوانده شود. مثال: ع.ص که مختص به علی صفایی حائری است.
عدم ساخت یک مقاله در زیرصفحه‌ای از مقالهٔ دیگر
یک نوشتار را به‌صورت زیرصفحه‌ای از نوشتار دیگر نسازید. حتی اگر هم موضوع نوشتار در واقع شاخه‌ای از یک نوشتار محسوب می‌شود، نام‌گذاری‌اش باید مستقل باشد. مثلاً به دلیل آنکه مقالهٔ ضریح امام رضا مرتبط با مقالهٔ حرم امام رضا به نظر می‌رسد، آن را در عنوانی چون حرم امام رضا/ضریح نسازید.
نویسه‌های ویژه
برای استفاده از برخی نویسه‌ها در عنوان نوشتارها محدودیت فنی وجود دارد. استفاده از نویسه‌های # < > [ ] | { } _ غیرممکن است.
نیز محدودیت‌هایی برای عنوان‌های دارای دونقطه، نقطه و برخی دیگر نویسه‌ها وجود دارد.
از استفاده از نمادها برای عنوان خودداری کنید. نمادهایی مانند «♥» که گاه در تبلیغات یا لوگوها دیده می‌شوند هرگز نباید در عنوان نوشتار استفاده شوند.
نویسه‌های مجاز
اعداد و همز‌های «ؤ» و «أ» و «إ» و «ء»
نویسه‌های غیرمجاز
فتحه، کسره، ضمه، همزه‌گونهٔ روی «ه»، تنوین (ـًــٍــٌ)، همزه‌گونهٔ روی خط زمینه («ء») در جایی که تلفظ نمی‌شود.
مورّب‌نویسی و صورت‌بندی‌های دیگر
در صورتی از الگوی عنوان مورب استفاده کنید که در متن هم آن عنوان به‌صورت مورّب بیاید. مثلاً عنوان فیلم‌ها، کتاب‌ها و دیگر آثار خلاقانه و عبارات خارجی هم در متن و هم در عنوان باید به‌صورت مورب بیایند. صورتبندی مورب نمی‌تواند بخشی از عنوان ذخیره‌شدهٔ صفحه باشد. برای مورب کردن یک عبارت در متن از نشانهٔ گفتاورد ''متن مورب'' استفاده می‌کنیم. اما افزودن نشانهٔ گفتاورد به عنوان صفحه باعث می‌شود نشانهٔ گفتاورد به نشانیِ URL افزوده شود، نه اینکه عنوان صفحه را مورب کند. برای مورب کردن عنوان یا بخشی از عنوان از الگوی {{عنوان مورب}} استفاده می‌کنیم. علاوه بر آن، برخی الگوها مانند {{Infobox book}} و {{جعبه اطلاعات فیلم}} عنوان صفحه‌ای را که در آن قرار گرفته‌اند به‌طور پیش‌فرض مورب می‌کنند.
عنوان‌های دارای حرف ربط «و»
گاه دو یا چند مفهوم نزدیک یا مکمل بهتر است در یک نوشتار آورده شوند. در صورت امکان از عنوانی استفاده کنید که همه را در بر بگیرد. (مانند: خیر و شر یا جبر و اختیار) در صورتی که نشود واژه‌ای دربرگیرندهٔ مناسبی یافت، می‌شود عنوانی را با استفاده از «و» ساخت.
نکته: عنوان‌های دارای «و» معمولاً نشان این هستند که نوشتار مشکل دیدگاه بی‌طرف یا تحقیق دست اول دارد. از حرف ربط «و» برای جانبداری، تعصب و تبعیض استفاده نکنید. برای مثال، به جای مقالهٔ صهیونیسم و تروریسم از تروریست‌های صهیونیست استفاده کنید. از «و» برای یکجا آوردن مفاهیمی که معمولاً در کنار هم نمی‌آیند خودداری کنید.
قواعد ویژه
ترکیب‌های زمانی و مکانی
در آنجایی که زمان جزئی از اسم رویداد است (مثل «حمله آمریکا به گروه‌های مقاومت در عراق و سوریه (۲۰۲۴)») این اسم را پیوسته بیاورید و مکان را جدا («حمله آمریکا به گروه‌های مقاومت در عراق و سوریه (۲۰۲۴)» بهتر است از «حمله ۲۰۰۴ آمریکا به گروه‌های مقاومت در عراق و سوریه»). آنجایی که زمان جزئی از اسم رویداد نیست و مکان سهم بیشتری در شناخت رویداد دارد زمان را بعد از ترکیب مکانی بیاورید. توصیه می‌شود موارد زمانی و مکانی را در پرانتز و در آخر نام بیاورید.
تصاویر
نامگذاری تصاویر باید طبق قوانین انبار ویکی‌شیعه باشد؛ از جمله اینکه نام‌ها باید فارسی، دقیق و کوتاه انتخاب گردد؛ به طوری که کاربران، به راحتی بتوانند تصویر را بیابند.
رده‌ها
رده‌ها باید قوانین نامگذاری مقالات را رعایت کرده و همچنین لزوما کوتاه بوده و هرگز جمله نباشند.