ویکی شیعه:شیوه‌نامه/خلاصه‌نویسی
 | این صفحه یک پیشنویس از سیاست‌های ویکی‌شیعه فارسی شمرده می‌شود. این سیاست هنوز الزامی نشده است. |
| این صفحه در یک نگاه:
|
یکی از اصول اساسی ویکی شیعه در نگارش مقالات، خلاصه‌نویسی است. این برخلاف سیاست «ویکی شیعه چه چیزی نیست» است. در این سیاست، کاربران موظف هستند مداخل را با کمترین حاشیه، تالیف کنند و از نظرات حاشیه‌ای پرهیز داشته باشند. در ویکی شیعه مقالات باید خلاصه و سرراست باشند. حجم مقالات نسبت به اهمیت و میزان منابع موجود درباره آن موضوع، تشخیص داده می‌شود؛ اما قوانینی وجود دارد که کاربران را از نوشتن مقالات بسیار طولانی باز می‌دارد.
باید توجه داشت که گرایش به رشد مقاله‌های ویکی شیعه بخشی از فرایند ایجاد مقاله‌های تازه است. متن هر مقاله از یک سری موضوع‌های مرتبط اما مجزا تشکیل شده‌است. وقتی که در یکی از این موضوع‌ها متن به اندازه کافی بزرگ شده باشد، می‌توان این متن را تبدیل به مقاله‌ای جدید کرد و خلاصه آن را به همراه پیوندی به مقاله جدید در مقاله اصلی قرار داد.
طول هر یک از مقاله‌های ویکی شیعه رفته‌رفته با افزوده شدن اطلاعات تازه توسط افراد بزرگ می‌شود. اما این امر تا ابد نمی‌تواند ادامه یابد: مقاله‌های بسیار بلند مشکلاتی ایجاد می‌کنند. پس ما باید گهگاه اطلاعات را از مقاله‌ها جابه‌جا کنیم. در کل، اطلاعات نباید از مقاله‌ها حذف شوند: این کار هدف مشارکت‌ها را نابود می‌کند. پس برای حفظ اطلاعات اضافی باید مقاله‌های جدید ساخته شوند.
چرایی خلاصه‌نویسی
عدم رعایت خلاصه‌نویسی، می‌تواند موجب آفت‌هایی بشود که آسیب به پروژه تلقی می‌شود و با اهداف ویکی شیعه سازگاری ندارد؛ از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مشکلات خوانندگان
مشکلاتی که خوانندگان می‌توانند در مواجهه با مقالات بلند داشته باشند، خوانایی سخت، عدم سازمان فکری و اشباع اطلاعاتی است. مقاله‌ای که از یک یا دو صفحه بزرگتر است باید به بخش‌هایی تقسیم شود تا خواندن آن ساده‌تر شود. برای بیشتر مقاله‌های بزرگ بخش‌بندی مقاله کاری طبیعی است؛ اما بااینکه راهی «طبیعی» برای بخش‌بندی یک فهرست یا جدول بزرگ وجود ندارد، بیشتر ویراستاران معتقدند که این کار به هر صورت باید انجام شود تا ناوبری و ویرایش کردن آن آسان‌تر شود.
خوانندگان ممکن است با خواندن مقاله‌ای که بیش از ۳۰ تا ۵۰ کیلوبایت طول دارد خسته شوند، چنین مقاله‌ای معادل ۶۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ واژه طول دارد. اگر مقاله‌ای به‌طور چشمگیری بزرگتر از آن شود، ممکن است به سود خوانندگان باشد که بخش‌هایی از مقاله را به مقاله‌های دیگر منتقل کرد و خلاصه آن بخش‌ها را به جایشان قرار داد. یک قاعده کلی این است که اگر متن خواندنی مقاله پرینت‌گرفته‌شده به بیش از ۱۰ صفحه رسیده بود، شروع به شکستن آن به مقاله‌های کوچکتر کنید. مقاله‌هایی که به موضوعات تخصصی‌تر می‌پردازند باید در کل کوتاه‌تر از مقاله‌های کمتر تخصصی باشند.
رعایت حال مخاطبان در فهم مطالب باید به گونه‌ای باشد که همگان (حتی غیرمتخصصان و کم‌سالان) مطالب ویکی‌شیعه را درک کنند:
- انشاء مقالات باید ساده و روان باشد؛ البته در آن نباید از افعال عامیانه همچون «برو» یا «نفهمیدم» و ... استفاده شود.
- به هنگام استفاده از اصطلاحات سخت و تخصصی، باید از طریق لینک دادن و یا نوشتن یادداشت، آن عبارت ساده‌سازی شود.
- از تصاویر برای انتقال مفاهیم استفاده کنید.
- از واژگان زبان‌های دیگر در زبان مبدأ استفاده نکنید. استفاده از معادل زبانی (فقط زبان اصلی) در مقالات بلامانع است.
مشکلات ویراستاران
مشکلات ویراستاران، مانند کشمکش‌های صفحه‌های بحث، مشاجره پیرامون مشارکت‌های جزئی، بحث دربارهٔ چگونگی شکستن مقاله به مقاله‌های کوچکتر و… است. طبیعی است که هرچه حجم مقاله بیشتر باشد، گفتگوها برای رسیدن به یک توافق و همینطور اثبات بی‌طرفی، همه‌جانبه بودن، رعایت وزن‌دهی به مطالب و دیگر موارد از سیاست‌های ویکی‌شیعه را برای ویراستاران طولانی‌تر می‌کند. طولانی شدن بحث‌ها می‌تواند به مشاجرات و جنگ‌های ویرایشی هم بیانجامد. البته که خرابکاری در مقالات بلند، سخت‌تر کشف می‌شود و کار ویراستاران و گشت‌زن‌ها نیز بیشتر می‌شود.
مشکلات فنی
مشکلات فنی شامل محدودیت‌های مرورگرها، سرعت بارگذاری، ارتباط‌های سلولی و… است که می‌تواند در حجم بالای مقاله، بر روی مخاطبان ویکی شیعه تاثیر منفی بگذارد. در گذشته، به علت برخی از مرورگرهایی که اکنون به ندرت کاربرد دارند، پیشنهاد اکید می‌شد که اندازه مقاله‌ها حداکثر به ۳۲ کیلوبایت محدود شوند، زیرا ویرایش مقاله‌هایی بزرگتر از آن مشکلات جدی ایجاد می‌کرد. با پیدایش ویژگی ویرایش بخش و در دسترس بودن نسخه‌های بروز برای مرورگرهای اشاره شده، این قاعده سفت و سخت، دیگر لزومی ندارد. اما در نظر داشته باشید که برخی از کاربران ویکی شیعه و مخاطبان آن، از اینترنت خوبی برخوردار نیستند و یا ممکن است از مرورگرهای قدیمی استفاده نمایند.
نکته: خطوطی که به عنوان خطوط ضعیف باید در نظر گرفته شوند، خطوط دایل‌آپ، تلفن‌های غیر هوشمند و خطوط باند گسترده low-end هستند. متن یک صفحه ۳۲ کیلوبایتی ۵ ثانیه طول می‌کشد که توسط خطوط دایل‌آپ برای ویرایش بار شود، که تصاویر همراه متن خود زمان اضافه‌ای برای بار شدن می‌گیرند، پس صفحه‌هایی که به‌طور چشمگیری از این بزرگتر باشند پیشنهاد نمی‌شوند. با برخی از مرورگرهای وب در بعضی از محیط‌های خاص، مقاله‌های بزرگتر از ۴۰۰ کیلوبایت ممکن است به خوبی ظاهر نشوند یا اصلاً ظاهر نشوند.
مشکلات راهبردی
مشکلات راهبردی مانند کند کردن پیشرفت پروژه ویکی شیعه، اخلال در امر ترجمه و ... می‌تواند دیگر مشکل مقالات بلند باشد. مقاله بلند، یعنی صرف وقت و هزینه بیشتر برای نگهداری یک مقاله. ترجمه یک مقاله بلند، زمان و انرژی بیشتری از مترجمان خواهد گرفت و شاید اثر یک مقاله بلند ترجمه شده، کمتر از چند مقاله کوتاه باشد. باید در نظر داشت که مخاطبان ویکی شیعه، لزوما شیعیان نیستند و مقالات بلند می‌تواند به خستگی مخاطبان از ادامه مطالعه منجر گردد که با اهداف ویکی شیعه در تعارض است.
اندازه مقاله
مقاله‌های بزرگتر از یک اندازه مشخص خوانایی و ناوبری آسان مقاله را دچار مشکل می‌سازند. قضاوت پیرامون اندازه مناسب به موضوع مقاله و امکان تقسیم آن به مقاله‌های کوچکتر بستگی دارد. با این حال ویکی شیعه یک قانون برای سقف مقالات بر اساس درجه اهمیت آنها وضع کرده است تا کاربران را راهنمایی کند در موارد اختلافی، چه بکنند. بر اساس سیاست‌های ویکی شیعه، مقالات حداکثر بزرگی مقالات از نظر حجمی به شکل زیر است:
- مقالات حیاتی: نهایتا تا ۲۰۰ هزار بایت حجم
- مقالات درجه الف: نهایتا تا ۱۵۰ هزار بایت حجم
- مقالات درجه ب: نهایتا تا ۱۰۰ هزار بایت حجم
- مقالات درجه ج: نهایتا تا ۵۰ هزار بایت حجم
نکته: تنها متن اصلی در این محاسبه باید در نظر گرفته شود، پیوندها، جستارهای وابسته، منابع، پانویس، بخش برای مطالعه بیشتر، فهرست مندرجات و مانند آن جزء متن اصلی به حساب نمی‌آیند، زیرا هدف محدود ساختن اندازه متن اصلی است که برای خواننده مشکل ایجاد می‌کند.[۱]
تکنیک پایه
مقاله‌های کوچکتر به بخش‌هایی تقسیم می‌شوند که هر یک در حدود چند پاراگراف طول دارند. هر بخش هم ممکن است از زیربخش‌هایی تشکیل شده باشد. به طور ایدئال بسیاری از این بخش‌ها در نهایت تبدیل به خلاصه‌هایی از مقاله‌های جداگانه که دربارهٔ موضوع بخش توضیح می‌دهند خواهند شد. (در این صورت معمولاً از یک الگوی {{اصلی}} در زیر عنوان بخش به همراه نام مقاله مفصل استفاده می‌شود) هر یک از این مقاله‌ها باید به صورت دانشنامه‌ای نوشته شوند و دارای بخش آغازین باشند. (که تقریباً مشابه خلاصه نوشته شده در بخش مربوط در مقاله مادر است)
فهرست‌ها، جدول‌های و زیرمقاله‌ها
فهرست‌ها، جدول‌ها، و سایر محتوایی که از پیش به‌شکلی خلاصه نوشته شده‌اند ممکن است دیگر نیازی به کاهش حجم یا خلاصه‌نویسی بیشتر با استفاده از شیوهٔ خلاصه‌نویسی نداشته باشند. اگر روشی «طبیعی» برای تفکیک یا کاهش طول یک فهرست یا جدول طولانی وجود ندارد، احتمالاً بهتر است که آن را دست‌نخورده باقی بگذارید و در خصوص تعبیه کردن آن در مقالهٔ اصلی یا تفکیک آن به یک صفحهٔ مستقل تصمیم‌گیری شود. صرف نظر از این موضوع، یک فهرست یا جدول باید تا حد ممکن و تا جایی که به هدف و کاربرد آن صدمه نزند، کوتاه باشد. درج داده‌های بیش از حد آماری در تضاد با سیاست مربوطه است.
جستارهای وابسته
- ویکی شیعه:انشعاب محتوا
- ویکی شیعه:راهنمایی برای نوشتن مقاله‌های بهتر
- ویکی شیعه:ادغام صفحه‌ها
- ویکی شیعه:قواعد نام‌گذاری
- ویژه:Longpages
- ↑ به‌طور خاص متن اصلی شامل این موارد نمی‌شود: پیوندهای بیرونی، بخش برای مطالعه بیشتر، منابع، پانویس‌ها، جستارهای وابسته و بخش‌های مشابه؛ فهرست مندرجات، جدول‌ها، بخش‌های فهرست‌مانند و مانند آن؛ نشانه‌گذارها، پیوندهای میان‌ویکی، یوآرال‌ها و مانند آن. برای این‌که به سرعت اندازه متن اصلی را محاسبه کنید بر روی نسخه قابل چاپ کلیک کنید، کل متن را انتخاب کنید، کپی کرده و آن را در یک صفحه ویرایش پیست کنید، باقی بخش‌هایی را که جزو متن اصلی نیستند حذف کنید و بر روی دکمه پیش‌نمایش کلیک کنید تا هشدار اندازه متن را ببینید.