میر محمدصالح خاتون‌آبادی

از ویکی شیعه
میر محمدصالح خاتون‌آبادی
اطلاعات فردی
تاریخ تولد۱۰۵۸ق
تاریخ وفات۱۱۲۶ق
محل دفننجف
شهر وفاتاصفهان
اطلاعات علمی
استادانمحمدبن حسن شِروانی، آقا حسین خوانساری، محمدباقر مجلسی
شاگردانمحمدحسین خاتون‌آبادی، سید نورالدین جزایری
محل تحصیلاصفهان
اجازه روایت ازمحمدباقر مجلسی
سایرامام جمعه، سرپرست حوزه علمیه اصفهان، شیخ الاسلام


میر محمدصالح خاتون‌آبادی (۱۰۵۸ق ۱۱۲۶ق) فقیه، محدّث امامی قرن یازدهم و دوازدهم، شاگرد و داماد محمد باقر مجلسی است. پس از درگذشت مجلسی امام جمعه و شیخ الاسلام اصفهان شد.

زندگانی

میر محمدصالح فرزند عبدالواسع در ۱۰۵۸ق در خانواده‌ای از سادات حسینی[۱] در اصفهان به دنیا آمد. او داماد محمدباقر مجلسی و بسیار مورد احترام و اعتماد او بود.[۲] چنانچه هنگام وفات مجلسی، هشت مجلد از بحارالانوار به صورت مُسَوَّده و پیش‌ نویس و بدون توضیح باقی مانده بود، و مجلسی، اتمام آن را به میر محمدصالح وصیت کرد. همچنین مجلسی از وی خواسته بود شرح ناتمام او بر کافی، با نام مرآة العقول را به پایان رساند. [۳]

پس از درگذشت مجلسی، با وجود عالمان بزرگی مانند فاضل هندی(درگذشت ۱۱۳۷ق) و آقا جمال الدین خوانساری (درگذشت۱۱۲۲ق)، امام جمعه و سرپرست حوزه علمی اصفهان شد[۴] و پس از وفات جعفر بن عبداللّه کمَرِه‌ای (شیخ الاسلام اصفهان) در ۱۱۱۵ق، شیخ الاسلام شهر شد. گرچه برای مدتی از این سمت عزل شد.[۵]

سال وفاتِ میر محمدصالح خاتون‌آبادی، در برخی منابع[۶]۱۱۱۶ق ذکر شده، اما در تتمیم وقایع السنین و الاعوام، در ذکر رویدادهای سال‌های ۱۱۲۴ق تا ۱۱۲۶ق از او نام برده شده[۷] و بنابراین به نظر می‌رسد که تاریخ وفات او ۱۱۲۶ق است و سال فوت میر اسماعیل خاتون آبادی، از عموزادگان او، ۱۱۱۶ق بوده است. میرمحمدصالح در اصفهان درگذشت و در نجف به خاک سپرده شد.[۸]

محمد حسین(درگذشت۱۱۵۱ق) مولف مناقب الفضلاء فرزند اوست.: [۹]

تحصیل و تدریس

وی ابتدا به حکمت و علوم عقلی گرایش داشت، اما بعدها با تأثیرپذیری از محمدباقر مجلسی، بیشتر به تحصیل و تحقیق در فقه و حدیث روی آورد[۱۰] و در کلام و تفسیر قرآن نیز تبحر یافت.[۱۱]

اساتید

شاگردان

  • فرزندش میرمحمدحسین خاتون آبادی
  • خواهرزاده‌اش ابوالحسن بن محمدطاهر فتونی (متوفی ۱۱۳۸ق یا ۱۱۳۹ق)
  • احمدبن اسماعیل جزائری (متوفی ۱۱۵۱ق)
  • نورالدین بن نعمت الله جزائری (متوفی ۱۱۵۸ق)
  • احمد علوی خاتون آبادی (متوفی ۱۱۶۱ق)[۱۳]

تالیفات

  • آثار حدیثی و فقهی

  1. شرح کتاب مَن لایحضُرُه الفقیه؛
  2. شرح الاستبصار؛
  3. رساله اسرار الصلوة؛
  4. رساله التهلیلیة؛
  5. چندین رساله درباره رؤیت هلال[۱۴]
  • آثار تفسیری

  1. تفسیر سورةالاخلاص؛
  2. تفسیر سورةالفاتحه؛[۱۵]
  • آثار کلامی

  1. الایمان و الکفر؛
  2. الجامع فی الاصول و العقاید یا اصول العقاید؛
  3. رسالةٌ فی عصمة الانبیاء؛[۱۶]
  • متفرقه

  1. حدائق المقرّبین؛ درباره ملائکه و سرگذشت انبیا.
  2. ائمه و علما؛
  3. رَوادع النفوس؛ در علم اخلاق.
  4. ذریعةالنجاح؛ در ادعیه است.[۱۷]
  5. التقویم الشرعی یا منتخب تقویم المؤمنین؛ که یکی از مباحث آن، روزهای خوش یمن و بد یمن سال است.[۱۸]

پانویس

  1. ثقة الاسلام تبريزى، مرآة الكتب‏، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۴۲.
  2. خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۲ق، ج۲، ص۳۶۴ ؛ نوری، فیض قدسی، ۱۳۷۴ش، ص۱۴۸
  3. خاتون آبادی، حدائق المقربین، ص۲۳۳ ؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۴۱۵.
  4. خوانساری، روضات الجنات، ج ۲، ص۳۶۴؛ حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، ج ۲، ص۳۱۵، ۳۱۸و۳۱۹؛ امین، ج ۹، ص۲۵۳
  5. خاتون‌آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ۱۳۵۲ش، ص۵۵۳-۵۶۵.
  6. آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۴۸
  7. خاتون‌آبادی، وقایع السنین و الاعوام، ۱۳۵۲ش، ص۵۶۵-۵۶۷
  8. آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة، ۱۳۷۲ش، ص۳۶۸؛ حسینی اشکوری، تلامذة العلامة المجلسی و المجازون منه، ۱۴۱۰ق،‌ ص۱۱۱
  9. ثقة الاسلام تبريزى، مرآة الكتب، ۱۴۱۴ق، ج۱، ص۱۰۷.
  10. خاتون آبادی، محمدصالح، ۲۳۳ - ۲۳۴
  11. موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۱۲، ص۳۸۴
  12. خاتون آبادی، محمدصالح، ۲۳۲-۲۳۴؛ حسینی اشکوری، ص۱۱۱
  13. امین، ج ۲، ص۴۸۰ ؛ حسینی اشکوری، ص۱۲۱۳، ۱۱۱
  14. آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۲، ص۴۸، ج ۴، ص۵۱۶، ج ۶، ص۲۷۲، ج ۱۱، ص۱۶۰، ۲۳۰، ۳۰۹، ج ۱۳، ص۸۴، ج ۱۴، ص۹۴، ج ۲۵، ص۲۳۹
  15. آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۴، ص۳۳۵، ۳۳۹
  16. آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۲، ص۱۹۷و۱۹۸، ۵۱۵و۵۱۶، ج ۵، ص۲۸، ج ۱۵، ص۲۷۳
  17. آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۶، ص۲۸۹، ج۱۰، ص۳۲۳۳، ج ۱۱، ص۲۵۶
  18. آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ج ۴، ص۳۹۷، ۴۰۳، ج ۲۲، ص۳۸۷و۳۸۸ و ج ۱، ص۳۰۶، ج ۲، ص۴۴۰، ج ۳، ص۴۴۷، ج ۷، ص۱۰۷، ۲۴۲، ج ۱۱، ص۴۱-۴۲، ج ۲۰، ص۳۱۹

منابع

  • آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، دار‌الأضوا، بیروت ۱۴۰۳ق.
  • آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعة: الکواکب المنتشرة فی القرن الثانی بعدالعشرة، چاپ علی نقی منزوی، تهران ۱۳۷۲ش
  • امین، محسن، اعیان الشیعة، بیروت، ۱۴۰۳ق
  • ثقة الاسلام تبريزى، على بن موسى‏، مرآة الكتب‏، قم، كتابخانه عمومى حضرت آيت الله العظمى مرعشى نجفى( ره)، ۱۴۱۴ق.
  • حبیب آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، اصفهان ۱۳۶۲ش
  • حسینی اشکوری، احمد، تلامذةالعلامة المجلسی و المجازون منه، چاپ محمود مرعشی، قم ۱۴۱۰
  • خاتون آبادی، عبدالحسین بن محمدباقر، وقایع السنین و الاعوام، یا، گزارشهای سالیانه از ابتدای خلقت تا سال ۱۱۹۵ هجری، چاپ محمدباقر بهبودی، تهران ۱۳۵۲ش
  • خاتون آبادی، محمدصالح، حدائق المقربین، نسخه خطی کتابخانه مجلس شورای اسلامی،ش ۳/۵۵۰۱
  • خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، چاپ اسداللّه اسماعیلیان، قم، ۱۳۹۲ق
  • موسوعة طبقات الفقهاء، اشراف جعفر سبحانی، قم: مؤسسة الامام الصادق، ۱۴۱۸۱۴۲۴
  • نوری، حسین، فیض قدسی: زندگینامه علامه محمدباقر مجلسی (۱۰۳۷۱۱۱۰ه‍.ق)، ترجمه جعفر نبوی، تهران ۱۳۷۴ش

پیوند به بیرون