شیراز

شیراز

حرم مطهر احمد بن موسی(ع)
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	فارس
مساحت	۱۲۶۸ کیلومتر مربع
ادیان	اسلام
مذهب	شیعه
اماکن
زیارتگاه	حرم شاه‌چراغ، حرم سید علاء الدین حسین
حوزه علمیه	مدرسه خان، مدرسه آقابابا خان
مساجد	مسجد نصیر الملک، مسجد وکیل

شیراز از شهرهای ایران و به دلیل وجود حرم شاه‌چراغ، برادر امام رضا(ع) در این شهر، نزد شیعیان اهمیت دارد. شیراز محل حکومت سلسله زندیه بوده و آثار تاریخی فراوانی را از آن دوران در خود به یادگار دارد. مقبره سعدی و حافظ دو شاعر برجسته فارسی‌زبان در این شهر واقع است.

موقعیت جغرافیایی

استان فارس در جنوب منطقه مرکزی ایران بین مدارهای ۲۷ درجه و دو دقیقه و ۳۱ درجه و ۴۲ دقیقهٔ عرض شمالی و ۵۰ درجه و ۴۲ دقیقه و ۵۵ درجه و ۳۸ دقیقهٔ طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار گرفته است. این استان از شمال با استان اصفهان و یزد، از مغرب با استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و بوشهر، از جنوب با استان هرمزگان و از شرق با استان کرمان همسایه است. شهر شیراز، مرکز استان فارس به طول ۴۰ کیلومتر و عرضی متفاوت بین ۱۵ تا ۳۰ کیلومتر با مساحت ۱۲۶۸ کیلومتر مربع به شکل مستطیل و از لحاظ جغرافیایی در جنوب غربی ایران و در بخش مرکزی فارس قرار دارد.اطراف شیراز را رشته کوههای نسبتاً مرتفعی به شکل حصاری استوار، احاطه کرده‌اند که از لحاظ سوق الجیشی و حفظ شهر اهمیت ویژه‌ای دارند. این شهر از سمت غرب به کوه دراک، از سمت شمال به کوه‌های بمو، سبزپوشان، چهل‌مقام و باباکوهی (از رشته‌کوه‌های زاگرس) محدود شده‌است. مختصات جغرافیایی شیراز عبارتست از ۲۹ درجه و ۳۶ دقیقه شمالی و ۵۲ درجه و ۳۲ دقیقه و ارتفاع آن از سطح دریا بین ۱۴۸۰ تا ۱۶۷۰ متر در نقاط مختلف شهر متغیر است. رودخانهٔ خشک شیراز رودخانهٔ فصلی است که پس از عبور از شهر شیراز به سمت جنوب شرقی حوضهٔ خود متمایل شده و به دریاچه مهارلو می‌ریزد.

تاریخچه

شهرشیراز نام شیراز در کتیبه‌های هخامنشی تخت جمشید خوانده شده است، اشیاء وظروف تاریخی و مسکوکاتی که هم اکنون درموزه متروپولیتن نیویورک موجود است ازعظمت شیراز در عهد سلوکی‌ها , اشکانیان و ساسانیان گواهی می‌دهد. طبق روایات اساطیری شیراز در زمان فرزند تهمورث دومین پادشاه پیشدادی ساخته شده است. پس از حمله اعراب صفاریان و دیلمیان بر آبادانی شیراز افزودند. در سال ۱۰۷۹ هجری قمری شیراز براثر جاری شدن سیل سهمگین ویران شد و بسیاری از آثار تاریخی آن ازمیان رفت. همچنین این شهر درزمان حمله افغان‌ها خرابی‌های بی‌شماری را متحمل شد. شیراز طی چند دهه اخیر توسعه و گسترش جالب توجهی یافته است و به یکی از شهرهای مهم و زیبای ایران تبدیل شده است. محیط مساعد شیراز در ادوار گوناگون, دانشمندان, سخنوران و نویسندگانی بزرگ را در دامان خود پرورانده است که آثار جاویدان آنها میراث علمی و ادبی ایران را زنده و جاوید نگاه خواهد داشت.

اماکن زیارتی

نمایی از حرم شاه‌چراغ

آرامگاه شاه چراغ

مقالهٔ اصلی: حرم شاه‌چراغ

شاهچراغ آرامگاهی است که در آن حضرت میر سید احمد فرزند امام موسی کاظم(ع) معروف به شاه چراغ و برادر امام رضا(ع) دفن شده است.در آغاز قرن ۳ هجری شاهچراغ به شیراز هجرت کرد و در آنجا وفات یافت.احمدبن موسی در راه پیوستن به برادر خود به سوی خراسان سفر نمود ولی در راه توسط افراد مأمون خلیفه عباسی در شهر شیراز کشته شد.این بنا در دوره اتابکان فارس در قرن ۶ قمری ساخته شده و گنبد و بارگاه آن دارای کاشیکاری‌های زیبایی است.

احمد بن موسی بن جعفر(ع)، از فرزندان امام موسی کاظم(ع) معروف به سید السادات و شاهچراغ است که از شخصیتهای عالی مقام و جلیل القدر و پرهیزکار بود.تاریخ وفات احمد بن موسی دقیقاً معلوم نیست، ولی برخی از مورخین تاریخ وفات را حدود سال ۲۰۳ قمری که همزمان با شهادت امام هشتم(ع) است ذکر کردهاند.این آرامگاه که بزرگ‌ترین زیارتگاه مذهبی شیراز است، در زمان اتابک سعدبن زنگی، امیر مقرب‌الدین مسعود بدرالدین وزیر وی بقعه و گنبدی بر فراز قبر وی ساخت و اتابک نیز رواقی بر آن افزود.

سپس تاشی خاتون مادر شاه اسحاق اینجو در سال ۷۴۵ هجری تعمیرات اساسی در آن انجام داد و بقعه،بارگاه، مدرسه عالی و مدفنی در جنوب آن برای خود ساخت.بنای آرامگاه در ادوار مختلف مورد ترمیم و بازسازی قرار گرفته است از جمله زمان حکومت شاه اسماعیل صفوی، نادر شاه افشار و فتحعلی شاه قاجار.درون حرم را با به کار بردن آینه‌های ریز رنگین، به سبکی هنرمندانه، آینه کاری کرده و انواع خط‌های زیبای فارسی و عربی، تزیین کننده نمای اطراف آینه‌ها و کاشی‌ها است.

بنای حرم، مشتمل بر ایوانی در جلو و حرمی گسترده در پشت ایوان است که در ۴ جانب حرم، ۴ شاه نشین قرار گرفته و مسجدی نیز در پشت حرم ساخته شده است. ضریح آن در شاه نشین زیر گنبد قرار دارد و از نقره ساخته شده است.حیاط شاهچراغ دارای ۲ در اصلی ورودی است که در سمت جنوب و شمال حرم از زیر ۲ سر در بزرگ کاشیکاری شده گذشته و وارد حیاط وسیع حرم میشویم.

حرم سید علاءالدین حسین

آرامگاه سید علاء الدین حسین(ع)

آرامگاه سید علاء الدین حسین در شمال پل قدیمی دروازه اصفهان و نزدیک رودخانه خشک قرار دارد. این بنا یکی از بقعه‌هایی است که در روزگار گذشته، در بیرون از برج و باروی شهر شیراز قدیم قرار داشته است. بیشتر تاریخ نویسان، آن حضرت را فرزند حمزه فرزند امام موسی کاظم(ع) دانسته‌اند. گویا ایشان در اثر ستم حکومت عباسی به همراه شماری از نزدیکان و اعضای خانواده در سال ۲۲۰ ه‍.ق به شیراز مهاجرت کرده و با هیزم شکنی و فروش آن، زندگی میکرد تا اینکه به دست مزدوران عباسی کشته شد.

در زمان عضدالدوله دیلمی که علاقه زیادی به سادات علوی داشت، موقوفات زیادی به آرامگاه علی بن حمزه اختصاص داده شد. بعدها در زمان صفویه، زندیه و قاجاریه تعمیرات اساسی انجام گرفت و در حال حاضر به طرز نیکویی نگهداری میشود و بنا و محوطه زیبایی دارد.

آرامگاه امامزاده سید تاج الدین غریب

مردم این امامزاده را سید حاجی غریب مینامند. اسم او جعفر بن فضل بن جعفر بن علی بن ابی طالب است. چون آن جناب دو لقب داشته، مردم گمان کردهاند در محل مقبره وی دو نفر، یکی سید حاجی و دیگری محمد بن حسن مثنی مدفون هستند. این بقعه شریفه، محل استجابت دعاست و مردم در منازعه و مرافعه به آن تربت رفته، قسم میخورند. بقعه این امامزاده در کوچهای واقع در بازارچه دروازه کازرون شیراز قرار دارد.

آرامگاه بابا کوهی

شیخ عبدالله محمد بن عبدالله معروف به بابا کوهی از بزرگان و مشایخ صوفیه اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم ه‍.ق است. او در سال ۴۴۲ از دنیا رفته است و در کوهی نزدیک دروازه قرآن شیراز به خاک سپرده شده است. مقبرهای او زیارتگاه عده زیادی از مردم شیراز میباشد و برخی نیز برای تفریح وکوهنوردی به آنجا میروند.

آرامگاه سیبویه

این آرامگاه در محله سنگ سیاه شیراز واقع است و محل دفن دانشمند بزرگ نحوی، ابو بشر عمرو بن عثمان بن قنبر فارسی بیضاوی است که بین سالهای ۱۶۲ تا ۱۸۲ ه‍.ق از دنیا رفته است.

آرامگاه شیخ نور بخش

آرامگاه شمس الدین محمد شیرازی ابن یحیی لاهیجی گیلانی نور بخش متخلص به خدایی، مروج سلسله نور بخشیه در حوالی دروازه شاه داعی شیراز واقع است. وی در سال ۹۱۲ یا ۹۲۱ از دنیا رفته است.

آرامگاه خواجوی کرمانی

این آرامگاه در جانب غربی دروازه قرآن شیراز در دامنه کوه واقع است. خواجوی کرمانی از شعرا و عرفای زمان سلطان ابو سعید مغول بوده است.

آرامگاه شاه شجاع

در شیراز و در شمال غربی حافظیه در نزدیکی هفت تنان در کنار بلوار هفت تن قرار دارد. شاه شجاع قبل از مرگ (۷۸۶ ه‍.ق) وصیت کرده بود که جسد وی را در زمین‌های مصلی و در جوار قبر شیخ محمود قطب الدین دفن نموده و سپس توسط امیراختیارالدین کرمانی جنازه را به مدینه برده در آنجا به خاک سپارند. پس از مرگ وی به دلیل اختلافاتی که بین جانشینان او به وجود آمد، وصیت او عملی نشد و در همان جا باقی ماند.

آرامگاه امامزاده بی‌بی دختران

نام این امامزاده بی‌بی خدیجه (ام عبدالله) است که از اولاد امام زین العابدین(ع) است. ساختمان بقعه که در کوچهای منشعب از خیابان شهید دستغیب قرار دارد، دارای گنبدی بلند و دوار است و در چهار گوشه صحن، چهار شاه نشین ساخته شده است.

آرامگاه شاه داعی

آرامگاه نظام الدین محمود الحسینی ملقب به داعی الی الله از سادات حسینی، عالم, عارف و شاعر شیرازی با ۳۸ جلد اثر فارسی و عربی است که در جنوب شیراز، در شرق گورستان معروف دارالسلام و خارج از دروازه شاهداعی واقع شده است.

آرامگاه علی بن حمزه

این بقعه درکنار پل دروازه اصفهان قرار گرفته و محل دفن یکی از امامزادگان است که صحن وحرمی بزرگ و زیبا دارد.

آرامگاه شیخ کبیر

این آرامگاه پشت بازار وکیل شیراز واقع است. صاحب آرامگاه شیخ ابو عبدالله محمد بن خفیف شیرازی معروف به شیخ الاسلام از بزرگترین مشایخ و عرفای قرن سوم و چهارم ه‍.ق و سر سلسله فرقه خفیفیه یکی از فرق صوفیه میباشد. آرامگاه او زیارتگاه اهل حقیقت و طریقت و متصوفه بوده است.

آرامگاه شیخ روز بهان

این آرامگاه در انتهای خیابان شرقی لطفعلی خان زند واقع است. صاحب آرامگاه شیخ ابو محمد روزبهان از دانشمندان و عرفاء بزرگ در نیمه دوم قرن ششم هجری است.

دروازه قرآن

دروازه قرآن شیراز یکی از ۶ دروازه باقیمانده این شهر و یکی از آثار دیدنی شیراز به شمار می‌رود.دروازه قرآن از زمان آل‌بویه در همین مکان فعلی بارها ویران و تجدید بنا شده است.ویران شدن این بنا در سال ۱۳۱۵ ه‍.ق به دستور والی وقت یکی از این نمونه‌هاست.دروازه قرآن کنونی را نیکوکاری به نام حسین ایگار ساخته و به مردم شیراز هدیه کرده است.

در بالای طاق بزرگ این دروازه اطاقی تعبیه شده که دو قرآن کتابت شده به دست سلطان ابراهیم نوه شاهرخ تیموری در آن نگهداری می‌شده است.مردم شیراز قدیم، اول هر ماه قمری با عبور از زیر قرآن که آن را به حضرت علی علیه‌السلام منتسب می‌دانستند خود را در برابر خطرها و بلاها بیمه می‌کردند.آنها عقیده داشتند که کلام‌الله مجید تا پایان ماه آنان را از هر بلایی حفظ می‌کند.

این دو قرآن که در اصطلاح آن را قرآن هفده‌ منی

می‌نامیدند هم اینک در موزه پارس شیراز در معرض دید علاقه‌مندان قرار دارد و یکی از شاهکارهای نگارش کتاب آسمانی مسلمانان جهان به شمار می‌رود.

بقعه چهل تنان

بقعه چهل تنان در جنوب بلوار هفت تنان قرار دارد. در این تکیه قبور چهل تن از زاهدان و عارفان شیراز نیز وجود دارد که معروفترین آنها شیخ اسحاق شیرازی معروف به «بسحاق اطمعه» میباشد.

قدمگاه حضرت عباس شیراز

این مکان در خیابانی به نام قدمگاه، واقع شده است، و اینک ساختمان و گنبد و بارگاهی دارد، و مورد توجه مردم شیراز میباشد.

مشاهیر شیراز

سعدی شیرازی

سعدی یکی از بزرگترین شعرای ایران است که بعد از فردوسی آسمان زیبای ادبیات فارسی را با نور خود روشن ساخت و او نه تنها یکی از بزرگترین شعرای ایران بلکه یکی از بزرگترین سخنوران جهان می‌باشد. ولادت سعدی در سالهای اول سده هفتم هجری در شهر شیراز می‌باشد. خانواده‌اش از عالمان دین بودند و پدرش از کارکنان دربار اتابک بوده که سعدی نیز از همان دوران کودکی تحت تعلیم و تربیت پدرش قرار گرفت ولی در همان دوران کودکی پدرش را از دست داد و تحت تکفل جد مادری خود قرار گرفت.

او مقدمات علوم شرعی و ادبی خود را در شیراز آموخت و سپس در دوران جوانی به بغداد رفت که این سفر، آغاز سفرهای طولانی سعدی بود. او در بغداد در مدرسه نظامیه مشغول به تحصیل شد. آنچه قابل توجه و ذکر است، این است که معروفیت سعدی فقط مختص ایران نبوده حتی در زمان خودش به مرزهای خارج از ایران مانند هندوستان و آسیای صغیر نیز رسیده بود و خودش در چند جا به این شهرت اشاره داشته، که این شهرت سعدی معلول چند ویژگی است.

حافظ

مقالهٔ اصلی: حافظ شیرازی

خواجه شمس الدین محمد، حافظ شیرازی، یکی از بزرگترین شاعران نغز گوی ایران و از گویندگان بزرگ جهان است که در شعرهای خود «حافظ» تخلص نموده است. ولادت حافظ در ربع قرن هشتم هجری در شیراز اتفاق افتاد، بعد از وفات پدرش، حافظ که خردسال بود با مادر خود در شیراز ماند و روزگار آن دو به تهیدستی می‌گذشت تا آنکه عشق به تحصیل و کمالات او را به مکتبخانه کشانید و به تفصیلی که در تذکره میخانه امده است، وی چند گاهی ایام را بین کسب معاش و آموختن سواد می‌گذرانید و بعد از آن زندگانی حافظ تغییر کرد و در جرگه طالبان علم درآمد و مجلس‌های درس عالمان و ادیبان زمان را در شیراز درک کرد.

سیبویه

ابوبشر عمروابن عثمان ابن قنبر مشهور به سیبویه عالم معروف ایرانی در نحو زبان عربی و مؤلف کتاب «الکتاب»(نخستین و معتبرترین کتاب در نحو)، متولد بیضاء بوده ولی تاریخ زندگی او به درستی مشخص نیست.

عبدالله خفیف (شیخ کبیر)

ابو عبدالله شیخ محمدبن خفیف معروف به شیخ کبیر از بزرگان عرفا و دارای کرامات بسیار بوده است؛ علت شهرت او به خفیف این است که دارای روحی سبک، غذایی سبک و دنیایی سبک بوده است. شیخ علاوه بر ریاضت، عبادت در علم و دانش و فضیلت، مقامی شامخ نیز داشته و کتابهایی را تألیف کرده است. سعدی در مورد مقام و منزلت شیخ چنین گفته است: الگو:شعر2

آیت الله سید عبدالحسین دستغیب

مقالهٔ اصلی: سید عبدالحسین دستغیب

شهید آیت الله سید عبدالحسین دستغیب در شب عاشورای ۱۲۹۲ شمسی در شیراز، در یک خانواده روحانی پای به عرصه وجود گذاشت. ولادت او در شب عاشورا، سبب گردید که به «عبدالحسین» مسمی شود. پدرش سید محمد تقی فرزند میرزا هدایت ا... مرجع بزرگ فارس بود که به هنگام تولد فرزندش در کربلا بسر می‌برد. شهید دستغیب در سن ۱۲ سالگی از نعمت داشتن پدر محروم گردید و از همان تاریخ سرپرستی مادر، سه خواهر و دو برادر خویش را بعهده گرفت. خاندان دستغیب از خاندان‌های اصیل و شریف استان فارس و شیراز است که سابقه‌ای ۸۰۰-۷۰۰ ساله دارد و از این سلسله رجال، دانشمندان بزرگ، ادباء و خطبای شایسته‌ای برخاسته‌اند. این خاندان با ۳۳ واسطه به امام سجاد(ع) می‌رسد.

مساجد مهم

مسجد نصیرالملک

شیراز مساجد مهم زیادی دارد که برخی از آنها به شرح زیر است.

1. مسجد جامع عتیق
2. مسجد نصیرالملک
3. مسجد وکیل
4. مسجد نو

مسجد جامع عتیق

مسجد جامع عتیق یا مسجد جمعه یا مسجد جامع یا مسجد آدینه، از کهن‌ترین مساجد قدیمی شیراز است که در مشرق شاهچراغ قرار دارد. [پایگاه سیاسی اجتماعی کریمه اهل بیت(س)]

این مسجد دو ایوانی در سال ۲۸۱ ه‍.ق. به دستور عمرولیث صفاری ساخته شد. ساختمان مسجد که اولین هسته تاریخی شهر شیراز است مشتمل بر بنایی مرتفع است که دارای چندین حجره و شبستان است و برخی قسمت‌های آن دوطبقه می‌باشد. این مسجد دارای ۶ درب ورودی و خروجی بوده است. یک درب در ضلع شمالی، یک درب در ضلع جنوبی، دو درب در ضلع غربی و دو درب در ضلع شرقی.

مسجد نصیرالملک

مسجد نصیرالملک شیراز

این مسجد که از جمله بناهای دیدنی دوران قاجار در شهر شیراز و استان فارس است در سال ۱۲۹۳ قمری توسط حسنعلی نصیرالملک ساخته شد. این مسجد دارای حیاط وسیع است که حوض بزرگ در وسط آن می‌باشد. در سمت شمال حیاط طاق مروارید، در سمت شرق شبستان با هفت ستون سنگی، در سمت جنوب دو گلدسته زیبا و در سمت غرب شبستان اصلی قرار دارد که دارای دریچه‌های با شیشه‌های رنگی است.

مسجد نصیر الملک از نظر کاشیکاری و مقرنس کاری از زیباترین مساجد ایران است. مسجد دارای صحن وسیعی می‌باشد که در سمت شمال آن قرار دارد. در ورودی دارای طاق نمایی بزرگ است٬ که سقف آن با کاشی‌های رنگارنگ مزین گشته است. مسجد دارای دو شبستان شرقی و غربی است. شبستان غربی که پوشش آجری دارد و بیشتر روی آن کار شده و زیباتر است٬ طاق این شبستان روی ستون‌ها سنگی و با طرح مارپیچ روی آن در دو ردیف ششتایی و به تعداد ۱۲ عدد به نیت ۱۲ امام قرار گرفته است.در سمت شمالی مسجد طاق نمایی به نام طاق مروارید وجود دارد که تمام سقف داخل و بیرون آن کاشی کاری رنگارنگ شده است و روی آن آیات قرآنی نوشته شده است. در دو طرف این طاق‌نما ۲ طاق کوچکتر نیز وجود دارد.

مسجد وکیل

مسجد وکیل در مجموعه بناهای زندیه، در کنار بازار وکیل و حمام وکیل در مرکز شهر شیراز قرار دارد در غرب بازار وکیل و در انتهای راسته شمشیرگرها مسجد وسیع بسیار زیبایی بنا شده است که به نام مسجد سلطانی وکیل یا مسجد وکیل شهرت دارد. این بنا یکی از بناهای زیبا و بسیار مستحکم دوره زندیه ‌می‌باشد که از لحاظ هنری و معماری دارای اهمیت زیادی است. این مسجد به دستور کریم‌خان زند ساخته شده است. طرح این مسجد دو ایوانی بوده و دارای دو شبستان جنوبی و شرقی است.

شبستان جنوبی با ستون‌های سنگی یکپارچه و مارپیچ از شاخصه‌های معماری ایرانی و از مناطق دیدنی این مسجد است که دارای ۴۸ ستون سنگی یکپارچه می‌باشد. در سمت شمال مسجد طاق بلند و مهمی ساخته شده که به طاق مروارید معروف است و در دور این طاق با قلم درشت و خط ثلث عالی یکی از سوره‌های قرآن به صورت هلالی نوشته شده‌است. این مسجد بر طبق بافت معماری سنتی این مرز و بوم در یک مجموعه اجتماعی قرار گرفته و هماهنگی زیبایی در پیوند دین و دنیا، بوجود آورده‌است. معماران مسجد برای این که قبله مسجد با قبله شرعی مطابقت کرده و از طرفی نمای مسجد با درهای فرعی بازار و خود بازار همخوانی داشته باشد راهروها را به طریقی به صحن مسجد متصل کرده‌اند که در عین کجی تغییر زاویه صحن مشخص نباشد.

مسجد نو

این بنا در کنار فلکه مقابل امامزاده شاهچراغ واقع گردیده و از مهمترین و بزرگترین مساجد شیراز است. بنای اولیه این مسجد در بین سال‌های ۵۹۷ تا ۶۱۵ ه-.ق توسط اتابک سعد بن زنگی – پادشاه فارس- ساخته شده و در دوره‌های مختلف، بازسازی‌ها، تعمیرات و تزیینات زیادی در آن صورت گرفته؛ به نحوی که از بنای اتابکی آثار قابل توجهی بر جای نمانده و بنا صورت تازه‌ای به خود گرفته است.

این مسجد در گذشته به اتابکی شهرت داشته؛ اما با توجه به بازسازی‌های صورت گرفته- در مقابل مسجد عتیق شیراز- مسجد نو نامیده شده است. از جمله بازسازی‌ها و تعمیرات مسجد که در طول دوره‌های مختلف صورت گرفته، می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد : در سال ۹۹۵ ه-. ق، خواجه سعدالدین شیرازی معروف به شاه نوازخان- وزیر دکن هندوستان – و در سال ۱۱۸۳ ه-. ق، صادق خان، برادر کریم خان زند، مسجد را تجدید و تعمیر کردند. در سال ۱۲۶۹ ه-. ق، مسجد در اثر زلزله آسیب کلی دید؛ به طوری که جز طاق بزرگ رو به مغرب و کریاس متصل به آن و شبستان پشت به قبله، بقیه خراب شدند و بین سال‌های ۱۲۷۱ تا ۱۲۷۳ توسط حاجی میرزا علی اکبر قوام الملک شیرازی بازسازی گردید. در سال ۱۳۰۱ ه-. ق، شبستان معروف به مقصودیه خراب شد که آن هم توسط فتحعلی خان – پسر میرزا علی اکبر قوام الملک – دوباره ساخته شد. در سال ۱۳۵۰ه-.ق، معین الشریعه واعظ اصطهباناتی، از طرف حاجی محمد باقر بهبهانی، مسجد را تعمیر و سردر آن را که به کلی خراب شده بود، ازنو بنیاد کرد. در دوره‌های اخیر، ازطرف اداره باستان شناسی، تعمیرات و مرمت‌های ضروری در بنای مسجد صورت گرفته است.

مدارس علمیه

مدرسه خان

تعدادی از مهمترین مدارس علمیه شهر شیراز عبارتند از:

1. مدرسه خان
2. مدرسه آقابابا خان
3. مدرسه محمودیه
4. مدرسه منصوریه
5. مدرسه حکیم
6. مدرسه مقیمیه
7. مدرسه قوام

مدرسه خان

مدرسه خان از جمله بناهای مدارس معروف و بزرگ علوم فقهی دوران صفویه می‌باشد که در محله اسحاق بیگ شیراز واقع گردیده است ؛ این بنا به همت‌الله وردی‌خان افشار والی شیراز و سپه‌سالار شاه عباس صفوی بنا گذاشته شد، پس از مرگ ایشان پسرش سردار نامی ایران، امام قلی خان در سال ۱۰۲۴ق کار بنا را به اتمام رسانده، زیر بنای این محل که به سبک بناهای درون‌گرا ساخته شده ۷۶۸۶ متر مربع می‌باشد که در زمینی به مساحت ۵۰۰۳ متر مربع در دو طبقه بنا گردیده است، این بنا دارای یکصد حجره جهت اسکان طلاب بوده که در حال حاضر هفتاد هجره به جای مانده و نیز صحن مدرسه با یک حوض هشت گوش در مرکز و ۴ باغچه در چهار طرف آن به همراه درختان نارنج و نخل مزین گردیده است، طول صحن ۵۱ متر و عرض آن ۴۵ متر می‌باشد. در زمان ساخت و تا عصر زندیه در طرفین جبهه غربی مدرسه دو گلدسته بلند آجری با تزیینات و کاشی کاری مفصلی وجود داشته که به دلیل مسلط بودن بر ارگ حکومتی کریم خان زند ویران گردیده است، کاشی‌کاری‌های سقف مدرسه مثل مسجد شیخ لطف‌الله در اصفهان می‌باشد، در حاشیه سقف آیات قرآنی با خط ثلث عالی وجود دارد که در کتیبه آن به سال ۱۰۲۴ق نگاشته شده، بالای دالان، تالار وسیعی است که روزگاری ملاصدرا ملقب به صدرالمتألهین فلسفه اشراق در آن تدریس می‌کرده است. عمر مدرسه تاریخی خان را به دوره صفویه نسبت می‌دهند. یعنی روزگار حکومت شاه عباس اول که الله وردی خان، والی فارس تصمیم به ساخت این بنا گرفت و در نهایت، در دوره والی گری فرزندش امامقلی خان (۱۰۲۲ تا ۱۰۴۱ق) ساخت آن به پایان رسید. یکی از دلایل شهرت این مدرسه آن است که ملاصدرا سال‌ها در آن به تدریس فلسفه و علوم اسلامی می‌پرداخت و درست از همین زمان به بعد، این مدرسه به عنوان یکی از مهمترین مراکز علمی ایران مطرح شد. اما شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که مهم‌ترین ویژگی مدرسه خان به‌کارگیری اعداد مقدس در ساخت آن است. به این ترتیب که مدرسه دارای پنج مَدرَس (محل تدریس) به نیت عدد مقدس پنج تن(ع) است که یکی از این مدرس‌ها متعلق به ملاصدرا و چهار مدرس دیگر برای سایرین بود. علاوه بر این، مجموعه دو اتاق موجود در این مدرسه در کنار اتاق‌های درس خارج، در جمع عدد ۱۴ را تشکیل می‌دهند. این انتخاب اعداد و ارقام در ساخت بنا اتفاقی نبوده و با برنامه ریزی قبلی صورت گرفته است.

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

پیوند به بیرون

• آستان مقدس احمدی و محمدی
• شهرداری شیراز
• فرمانداری شیراز