نصرالله پورجوادی

نصرالله پورجوادی

عرفان‌پژوه شیعه و استاد فلسفه اسلامی
اطلاعات فردی
تاریخ تولد	۲۷ تیر سال ۱۳۳۲ش
زادگاه	تهران
اطلاعات علمی
استادان	منوچهر بزرگمهر • ابوالحسن جلیلی • احمد فردید • سید حسین نصر • جواد مصلح
محل تحصیل	دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو • دانشگاه تهران
تألیفات	دومجدد • اشراق و عرفان • بوی جان • پژوهش‌های عرفانی جستجو درمنابع کهن

نصرالله پورجوادی (زاده ۱۳۲۲ش) پژوهشگر عرفان اسلامی و استاد فلسفه اسلامی. وی بنیانگذار و رئیس پیشین مرکز نشر دانشگاهی و عضو سابق شورای انقلاب فرهنگی است. پورجوادی آموزه‌های مذهب تشیع را دارای جنبه‌های باطنی و معنوی دانسته است.

پورجوادی در رشته‌های روانشناسی و فلسفه در آمریکا تحصیل کرد و مدرک فوق‌لیسانس و دکتری فلسفه خود را از دانشگاه تهران دریافت نمود. تدریس در دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف و برخی از دانشگاه‌های خارج از ایران، از دیگر سوابق وی است. وی در سال ۱۳۸۲ش جایزه کتاب برگزیده سال را در ایران دریافت کرد و همچنین جایزهٔ بین‌المللی همبولت آلمان در زمینهٔ تحقیقات خاورشناسی در سال ۲۰۰۵م به او اعطا شد.

زیست‌نامه علمی

نصرالله پورجوادی در ۲۷ تیر سال ۱۳۲۲ش در محله قنات‌آباد تهران زاده شد. تحصیلات متوسطه را تهران به پایان رساند و در سال ۱۳۴۶ش مدرک لیسانس خود را در رشته فلسفه دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو (San Francisco State University) دریافت کرد. سپس به ایران بازگشت و در رشته فلسفه دانشگاه تهران زیرنظر اساتیدی چون منوچهر بزرگمهر، ابوالحسن جلیلی، احمد فردید، سید حسین نصر و جواد مصلح، دوره فوق‌لیسانس و سپس دکتری خود را به اتمام رساند.

پورجوادی فعالیت علمی خود را با تدریس در مرکز آموزش‌های عمومی دانشگاه صنعتی شریف در سال ۱۳۵۲ش آغاز کرد و در سال ۱۳۶۶ش به دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران رفت. وی همچنین سابقه تدریس در دانشگاه‌های خارج از ایران، نظیر دانشگاه مریلند (University of Maryland) و دانشگاه کارولینای شمالی (North Carolina State University) در آمریکا را دارد.

فعالیت‌های علمی

برنده جایزه کتاب سال ۱۳۸۲ش

پورجوادی از نویسندگان پرکار دانسته شده و برخی از کتاب‌های او عبارتند از:

• اشراق و عرفان، تهران، نشر دانشگاهی، ۱۳۸۰ش.
• شعر و شرع: بحثی دربارهٔ فلسفهٔ شعر از نظر عطار، تهران، اساطیر، ۱۳۷۴ش.
• داستان مرغان: رسالة الطیر احمد غزالی، تهران، انجمن حکمت و فلسفه، ۱۳۵۵ش.
• بوی جان: مقاله‌هایی دربارهٔ شعر عرفانی فارسی، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۲ش.
• بیست و پنج مقاله در نقد کتاب، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۵ش.
• پژوهش‌های عرفانی: جستجو در منابع کهن، تهران، نشر نی، ۱۳۸۵ش.
• تاریخ علم و صنعت و ابزار علمی در ایران، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۸۲ش.
• دو مجدد: پژوهش‌هایی دربارهٔ محمد غزالی و فخر رازی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۸۱ش.
• درآمدی به فلسفه افلوطین، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۸ش.

پورجوادی، راهنمایی پایان‌نامه‌هایی همچون «تصویر امامان شیعه در متون زهد و تصوف نخستین»، «تأثیرات متقابل اندیشه‌های توحیدی اسماعیلیه و تصوف»، و «مقایسه جایگاه جلال‌الدین عتیقی... با برخی از آراء عرفانی امام خمینی» بر عهده داشته است.

دیدگاه‌ها

از نظر پورجوادی، عرفان ایرانی متمایز از عرفان اسلامی است، و جنبه‌های قرآنی و حدیثی عرفان اسلامی بیش از عرفان ایرانی بوده، و در عوض جنبه‌های عاشقانه و شاعرانه عرفان ایرانی برجسته‌تر است. از نظر وی، مذهب تشیع از نظر اصول فلسفی به تفکر ایرانی و عرفان ایرانی بسیار نزدیک است.

پورجوادی بر این باور است که شیعیان به‌دلیل تأثیرپذیری از تعالیم امامان شیعه، دارای جنبه‌های باطنی و معنوی هستند. در نگاه وی، علیرغم رشد تصوف در جامعه اهل‌سنت، شیعیان دوازده امامی، به‌خصوص از قرن هفتم به بعد، با رد جنبه‌های اجتماعی و علمی صوفیه اهل‌سنت، مباحث نظری و تعالیم عرفانی آنها را پذیرفته‌اند. پورجوادی، با بیان اینکه درباره جنبه‌های عرفانی زندگانی امام صادق(ع) غفلت شده، بر آن است که حتی اگر وی را بنیانگذار عرفان اسلامی ندانیم، نمی‌توانیم منکر سهم ویژه او در عرفان اسلامی شویم.

گفته شده که پورجوادی می‌کوشد حتی در موضوعاتی که از نظر دیگران قابل تحلیل منطقی نیست، رویکردی تحلیلی داشته باشد.

فعالیت‌های اجرایی

نصرالله پورجوادی، در سال ۱۳۵۹ش، به‌عنوان سرپرست کمیته ترجمه و تألیف در ستاد انقلاب فرهنگی انتخاب و پس از آن تا سال ۱۳۸۳ش، ریاست مرکز نشر دانشگاهی وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی را به عهده داشت. از دیگر فعالیت‌های اجرایی وی می‌توان به عضویت وی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تأسیس و سردبیری مجله نشر دانش، تأسیس و مدیریت مجله معارف، عضویت در هیئت‌امنای بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، عضویت در هیئت علمی دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، عضویت در شورای مسئولیت اجرایی ستاد انقلاب فرهنگی و عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی در ایران اشاره کرد. پورجوادی، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بوده است.

جوایز علمی

برخی از جوایز علمی نصرالله پورجوادی عبارتند از:

• جایزه دومین هفته کتاب در سال ۱۳۷۳ش.
• جایزه خادم برگزیده نشر در سال ۱۳۸۲ش.
• جایزه اثر برگزیده کتاب سال جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۲ش، برای تألیف کتاب «دو مجدد».
• جایزه بین‌المللی همبولت در زمینه تحقیقات خاورشناسی از آلمان در سال ۱۳۸۴ش/۲۰۰۵م.
• نشان زبان و ادب پارسی در سال ۱۳۸۳ش.