عَمْرو بن حُرَیث قرشی مخزومی (۲ق- ۸۵ق/۶۲۳- ۷۰۴ م)، از هواداران بنی‌امیه و حاکمان کوفه از زمان عثمان تا پیش از قیام مختار. وی در شهادت میثم تمار، مسلم بن عقیل و حجر بن عدی نقش داشت.
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عمرو بن حریث قرشی مخزومی |
| کنیه | اباسعید |
| محل زندگی | کوفه |
| نقش در واقعه کربلا | |
| اقدامات | نقش داشتن در شهادت میثم تمار، و سرکوب قیام مسلم بن عقیل |
| نقش‌های برجسته | جانشین زیاد بن ابیه و ابن زیاد بر کوفه |
| دیگر فعالیت‌ها | جانشین سعید بن عاص(عامل عثمان در کوفه) |
نسب و کنیه
عَمْرو بن حُرَیث بن عمرو بن عثمان بن عبدالله بن عمر بن مخزوم قرشی مخزومی[۱] در سال دوم هجرت و یا پیش از هجرت متولد شد.[۲] پیامبر دست بر سر او کشید و برایش دعا کرد.[۳] کنیه‌اش اباسعید است.[۴]
وی از تیره مخزوم از قبیله قریش بود و نسب او، ابوجهل بن هشام و خالد بن ولید در عبدالله بن مخزوم جمع می‌شود.[۵]
پیش از واقعه عاشورا
عمرو بن حریث، نخستن کسی از قریش بود که در کوفه ساکن شد.[۶] او در زمان امارت سعید بن عاص-عامل عثمان در کوفه- جانشین او در کوفه بود.[۷]
زیاد بن ابیه او را جانشین خود بر کوفه قرار داد.[۸] هنگامی که زیاد در بصره به سر می‌برد، حجربن عدی و یارانش به عَمْروبن حُرَیث(جانشین زیاد در کوفه)، در روز جمعه هنگام ایراد خطبه، سنگ‌ریزه پرتاب کردند. عمرو به زیاد گزارش داد، زیاد، حجر را زندانی کرد و مأمورانش را برای دستگیری یاران حجر فرستاد.[۹] عمرو، از کسانی بود که علیه حجر بن عدی شهادت داد.[۱۰]
عمرو، پس از مرگ زیاد بن ابیه، به عبیدالله بن زیاد پیوست و در اداره امور بصره و کوفه با او همکاری می‌کرد و در غیاب او اداره امور این شهرها را به عهده می‌گرفت.[۱۱]
واقعه عاشورا
عمرو بن حریث، در شهادت میثم تمار[۱۲] و سرکوب قیام مسلم بن عقیل نقش داشت. ابن زیاد پس از اطلاع از مخفیگاه مسلم، عمرو را به همراه محمد بن اشعث و ۷۰ نفر دیگر به سوی مسلم فرستاد.[۱۳]
پس از شهادت مسلم بن عقیل، ابن زیاد قصد کشتن مختار را داشت که با شهادت عمرو بن حریث از کشتن وی صرفنظر کرد و او را زندانی نمود.[۱۴]
پس از فرود آمدن امام حسین(ع) در کربلا، عبیدالله بن زیاد، عمرو را به کارگزاری کوفه گماشت و خود با یارانش از کوفه بیرون آمد و در نخیله اردو زد.[۱۵] و اجازه نداد تا به امام حسین(ع) بپیوندد.
پس از عاشورا
عمرو بن حریث پس از شهادت امام حسین(ع) و یارانش، در خدمت امویان بود.[۱۶] پس از مرگ یزید و در پی قیام توابین از کوفه بیرون رانده شد.[۱۷] پس از کشته شدن مصعب بن زبیر و سلطه عبدالملک بن مروان بر عراق، در کوفه عهده‌دار امور کوفه در غیاب فرمانداران این شهر گردید.[۱۸] سرانجام عمرو بن حریث، در سال ۸۵[۱۹] یا ۷۸[۲۰]ق در کوفه[۲۱] درگذشت.
نقل حدیث
عمرو، از پیامبر اکرم(ص)[۲۲]، امام علی(ع)، ابوبکر، عمر، ابن مسعود و دیگران[۲۳] روایت کرده است.[۲۴]
پسرش جعفر، برادرش سعید[۲۵]، مغیرة بن بسیع، ولید بن سریع، عبدالملک بن عمیر، اسماعیل بن ابی خالد، خلف بن خلیفه و دیگران از او روایت کرده‌اند.[۲۶]
پانویس
- ↑ ابن‌اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۷۱۰.
- ↑ ابن‌حجر، الاصابه، ج۴، ص۵۱۰.
- ↑ ابن‌اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۷۱۰؛ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ ابن‌اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۷۱۰.
- ↑ ابن اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۷۱۰.
- ↑ ابن‌اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۷۱۰.
- ↑ ابن خلدون، ج۲، ص۵۹۱.
- ↑ ابن‌عبدالبر، الاصابه، ج۴، ص۵۱۰؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۵، ص۲۱۰، ۲۴۵.
- ↑ دینوری، اخبارالطوال، ص۲۲۴-۲۲۳.
- ↑ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۵، ص۲۵۴.
- ↑ ابن‌حجر، الاصابه، ج۴، ص۵۱۰؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۵، ص۳۹۶؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۵۸۸.
- ↑ ابن‌حجر، الاصابه، ج۶، ص۲۵۰؛ کشی، رجال، ص۸۵.
- ↑ ابن‌شهر آشوب، مناقب، ج۴، ص۹۳؛ ابن کثیر، ج۸، ص۱۵۵؛ طبری، تاریخ، ج۵، ص۳۵۰؛ ابن اعثم، ج۵، ص۵۳.
- ↑ بلاذری، انساب‌الاشرف، ج۶، ص۳۷۷؛ طبری، ج۵، ص۵۰.
- ↑ ابن‌سعد، الطبقات‌الکبری، الطبقة الخامسه، ج۱، ص۴۶۶.
- ↑ مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۳۵۶؛ ابن‌اعثم، ج۵، ص۱۴۳.
- ↑ ابن‌اعثم، ج۶، ص۲۰۶.
- ↑ خلیفه، تاریخ، ص۱۸۶؛ بلاذری، انساب‌الاشراف، ج۶، ص۳۲۶.
- ↑ ابن‌اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۷۱۰؛ ابن‌حجر، الاصابه، ج۱، ص۸۶؛ ابن‌اثیر، الکامل، ج۴، ص۵۱۶.
- ↑ خلیفه، تاریخ، ص۱۷۴؛ ابن‌حجر، الاصابه، ج۱، ص۸۶.
- ↑ ابن‌اثیر، اسدالغابه، ج۳، ص۷۱۰.
- ↑ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ج۳، ص۱۱۷۲.
- ↑ ابن‌اثیر، اسدالغابه، ج۱، ص۴۷۸، ص۴۹۶، ج۲، ص۲۳۲.
- ↑ ابن‌حجر، الاصابه، ج۴، ص۵۱۰.
- ↑ ابن‌عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص۶۲۰؛ ابن‌اثیر، اسدالغابه، ج۲، ص۲۳۲.
- ↑ ابن‌حجر، الاصابه، ج۴، ص۵۱۰.
منابع
- ابن اثیر (جزری)، علی بن محمد، أسدالغابة فی معرفة الصحابة، دارالفکر، بیروت، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
- بلاذری، احمد بن یحیی، جمل من انساب‌الأشراف، تحقیق: سهیل زکار و ریاض زرکلی، دارالفکر، بیروت، ۱۴۱۷ق/۱۹۹۶م.(انساب الاشراف (ج۵)، تحقیق: احسان عباس، جمعیة المستشرقین الألمانیة، بیروت، ۱۹۷۹/۱۴۰۰.)
- دینوری، احمد بن داود، الأخبارالطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر مراجعه جمال‌الدین شیال، منشورات الرضی، قم، ۱۳۶۸ش.
- ابن حجر (عسقلانی)، احمدبن علی، الإصابة فی تمییز الصحابة، تحقیق: عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
- خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة، تحقیق فواز، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
- ابن شهرآشوب مازندرانی، مناقب آل ابی طالب، مؤسسه انتشارات علامه، قم، ۱۳۷۹ق.
- مجلسی، بحارالأنوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ق.
- کشی، محمد بن عمر، رجال، انتشارات دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸ش.
- طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمدأبوالفضل ابراهیم، دارالتراث، بیروت، ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م.
- ابن اثیر، علی بن ابی کرم، الکامل فی التاریخ، دارصادر، بیروت، ۱۳۸۵ق/۱۹۶۵م.
- ابن اعثم کوفی، احمد بن اعثم، الفتوح، تحقیق: علی شیری، دارالأضواء، بیروت، ۱۴۱۱ق/۱۹۹۱م.
- ابن سعد، الطبقات الکبری (الطبقة الخامسه)، تحقیق: محمد بن صامل السلمی، الطائف، مکتبة الصدیق، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۳م.