عبدالعزیز ساچادینا
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | عبدالعزیز عبدالحسین ساچادینا |
| تاریخ تولد | ۱۹۴۲م |
| تاریخ وفات | ۳ دسامبر ۲۰۲۵ |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | علی شریعتی |
| محل تحصیل | هند • مشهد • قم • نجف • تورنتو کانادا |
| تألیفات | موعودگرایی در اسلام: اندیشه مهدی در تشیع دوازدهامامی • حقوق بشر و برخورد فرهنگها • ریشههای اسلامی پلورالیزم دموکراتیک نویسنده مداخل مربوط به مهدویت در برخی دایرةالمعارفها |
| سایر | استاد مطالعات اسلامی و رئیس کرسی مؤسسه بینالمللی اندیشه اسلامی ((IIIT)) در دانشگاه جورج میسون در فیرفکس ویرجینیا • استاد مدعو دانشگاه فردوسی مشهد • از نویسندگان دایرةالمعارفها |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| اجتماعی | مشاوره در تدوین قانون اساسی عراق پس از سقوط حکومت بعث |
عبدالعزیز عبدالْحسین ساچادینا به انگلیسی Abdulaziz Abdulhussein Sachedina (۱۹۴۲‒۲۰۲۵م) اسلامشناس شیعه و استاد مطالعات اسلامی بود. او ریاست کرسی مؤسسه بینالمللی اندیشه اسلامی (IIIT) را در دانشگاه جرج میسون در فیرفکسِ ویرجینیا برعهده داشت و نویسنده چند مدخل مرتبط با موضوع مهدویت در دایرةالمعارفها بود. ساچادینا همچنین در مقام مشاور با وزارت دفاع ایالات متحده در امور خاورمیانه همکاری داشت و در روند تدوین قانون اساسی عراق پس از سقوط حکومت بعث مشارکت کرد.
ساچادینا دکتری مطالعات اسلامی را از دانشگاه تورنتو دریافت کرد و از سال ۱۹۷۵م در دانشگاه ویرجینیا به تدریس اشتغال داشت. کتاب موعودگرایی در اسلام از آثار شناختهشدهاش به شمار میرود و پس از انتشار، واکنشهایی انتقادی در برخی محافل علمی و دینی برانگیخت. بنا بر گزارشها، آیتالله سیستانی این اثر را متأثر از رویکردهای خاورشناسانه دانسته و خواستار پرهیز او از اظهار نظر در مسائل اسلامی شده بود.
زندگینامه
عبدالعزیز ساچادینا اسلامشناس شیعه هندیتبار بود که در تانزانیا به دنیا آمد. اجداد او که پیرو آقاخانیه بودند، از عمان به زنگبار مهاجرت کرده و در آنجا به تشیع دوازدهامامی گرویدند.[۱] عرباحمدی نویسنده کتاب شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، او را در شمار خوجههای اثناعشری دانستهاند،[۲] اما خود ساچادینا این انتساب را نپذیرفته بود.
او تحصیلات کارشناسی مطالعات اسلامی را در دانشگاه اسلامی علیگر هند گذراند و در سال ۱۹۶۷م برای ادامه تحصیل به ایران رفت. ساچادینا در دانشگاه فردوسی مشهد در رشته کارشناسی زبان و ادبیات فارسی به تحصیل پرداخت و در این دوران با علی شریعتی آشنا شد.[۳] ساچادینا همچنین دورههایی از آموزشهای حوزوی را در مشهد،[۴] قم و نجف پشت سر گذاشت.
وی در سال ۱۹۷۲م راهی کانادا شد و در دانشگاه تورنتو در رشته مطالعات اسلامی به تحصیل دکتری پرداخت. او پس از اخذ این مدرک، به تدریس و پژوهش در دانشگاههای مختلف در آمریکا، کانادا، ایران و برخی کشورهای دیگر مشغول شد.[۵] ساچادینا استاد مطالعات اسلامی و رئیس کرسی مؤسسه بینالمللی اندیشه اسلامی (IIIT) در دانشگاه جرج میسون در فیرفکسِ ویرجینیا بود و از سال ۱۹۷۵م کرسی تدریس در دانشگاه ویرجینیا را در اختیار داشت.[۶]
ساچادینا به زبانهای هندی، اردو، فرانسه، فارسی، عربی، سواحلی، انگلیسی و گجراتی تسلط داشت و با زبانهای ترکی و آلمانی نیز آشنایی داشت.[۷] او در ۱۲ آذر ۱۴۰۴ش برابر با ۳ دسامبر ۲۰۲۵م درگذشت.[۸]
آثار
ساچادینا در حوزههای مطالعات اسلامی، از جمله اسلامشناسی، اخلاق زیستی، اسلام معاصر، دموکراسی و حقوق بشر در اسلام تحقیق و تدریس کرده است. برخی از آثار او عبارتاند از:
- The Just Ruler in Shi'ite Islam: The Comprehensive Authority of the Jurist in Imamite Jurisprudence (حاکم عادل در اسلام شیعی: صلاحیت فراگیر فقیه در فقه امامیه)، نشر دانشگاه آکسفورد
- The Islamic Roots of Democratic Pluralism (ریشههای اسلامی پلورالیزم دموکراتیک)
- The Islamic World: Past and Present (جهان اسلام: گذشته و حال)
- مبانی همزیستی اجتماعی در اسلام؛ مترجم، محمدرضا هاشمی، نشر ادیان.
- حقوق بشر و برخورد فرهنگها؛ دیدگاه اسلام و غرب در آزادی مذهبی
- ترجمه کتاب البیان سید ابوالقاسم خویی به انگلیسی
- اصول اسلامی اخلاق پزشکی
- ترجمه کتاب دادگستر جهان نوشته ابراهیم امینی به زبان انگلیسی
- روششناسی مطالعات اسلامی در غرب؛ گفتارهایی از عبدالعزیز شاسادینا
- مجموعه متون پروفسور عبدالعزیز ساچدینا به زبان فرانسوی
مقالات
- جاودانگی شهادت امام حسین(ع)
- تشیع و ایرانیان
- فرجامشناسی درد
- ولایت فقیه در فقه شیعه[۹]
- علی شریعتی، ایدئولوگ انقلاب ایران، مترجم: حمید احمدی
- اهمیت شریعتی برای تحصیلکردگان مسلمان در مغربزمین
- نگارش مدخلهایی مربوط به مهدویت و زیارت در برخی دائرةالمعارفها از جمله دانشنامه ایرانیکا.[۱۰]
- الخمس؛ ایمان در نظام حقوقی امامیه[۱۱]
کتاب مهدویت در اسلام
کتاب Islamic Messianism موعودگرایی در اسلام؛ اندیشه مهدی در تشیع دوازدهامامی رساله دکتری ساچادینا در رشته مطالعات اسلامی در دانشگاه تورنتو کانادا بوده که در سال ۱۹۷۶م از آن دفاع کرد. نویسندگان دایرةالمعارف دین، دایرةالمعارف اسلام و دایرةالمعارف جهان نوین اسلام به این اثر استناد کردهاند.[۱۲] انتشار کتاب بازتابهایی گوناگون داشت و برخی از مطالب آن با انتقادهایی روبهرو شد.[۱۳] بر اساس گزارشها، آیتالله سیستانی این اثر را متأثر از رویکرد مستشرقان دانسته و آن را فاقد اتکای کافی به قرآن و سنت ارزیابی کرده است.[۱۴]
سایر فعالیتها
- مشاور وزارت دفاع آمریکا در امور خاورمیانه
- مشاوره در تدوین قانون اساسی عراق پس از سقوط حزب بعث عراق[۱۵]
- استاد مدعو دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد[۱۶]
واکنش آیتالله سیستانی به برخی دیدگاههای ساچادینا
در سال ۱۹۸۸م، سید علی سیستانی از مراجع تقلید ساکن نجف، در اعتراض به برخی دیدگاههای پلورالیستی ساچادینا درباره مذاهب و حقوق زنان، بیانهای صادر کرد. ساچادینا در رسالهای با عنوان «در نجف چه گذشت» توضیحاتی درباره زمینههای این انتقاد ارائه داده است.[۱۷] بر اساس گزارش ساچادینا، او در ۲۰ اوت ۱۹۹۸م در نجف با آیتالله سیستانی دیدار کرده است.[۱۸] در این دیدار آیتالله سیستانی از وی خواسته است از اظهارنظر در موضوعات مرتبط با مسائل اسلامی خودداری کند. ساچادینا نقل میکند که از نظر آیتالله سیستانی، برخی دیدگاههای او درباره ادیان ابراهیمی میتوانست پیامدهای اجتماعی ناخواستهای در پی داشته باشد.[۱۹] همچنین، بر اساس روایت ساچادینا، برداشتهای او از برخی باورهای شیعی ـ از جمله مباحث ولایت، امامت و موضوع تولد امام دوازدهم ـ از جمله مواردی بود که در این گفتوگو مورد اشاره قرار گرفت.[۲۰]
پانویس
- ↑ خالقی، «استاد خاکی ما (مصاحبه ساشادینا)»، ص۸۴.
- ↑ عرباحمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ص۴۲۴.
- ↑ خالقی، «استاد خاکی ما (مصاحبه ساشادینا)»، ص۴۸؛ شریعتی، مجموعه آثار، ج۲۳، ص۷۴-۷۶.
- ↑ خالقی، «استاد خاکی ما (مصاحبه ساشادینا)»، ص۴۸.
- ↑ ساشادینا، دفاع از کتاب مهدویت.
- ↑ عرباحمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ص۴۲۲؛ دانشگاه جورج میسون.
- ↑ عرباحمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ص۴۲۴.
- ↑ «درگذشت عبدالعزیز ساشادینا، استاد برجسته مطالعات اسلامی و شیعهپژوهی»، خبرگزاری ایکنا.
- ↑ ساشادینا، ولایت فقیه در فقه شیعه
- ↑ ساشادینا، دفاع از کتاب مهدویت، ص۱۵۶؛ عرباحمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ص۴۲۴
- ↑ معلی، «کتابشناسی دکتر عبدالعزیز ساشادینا»، ص۲۰؛ساشادینا، عبدالعزیز
- ↑ ساچادینا، دفاع از کتاب مهدویت، ص۱۵۶
- ↑ ساشادینا، دفاع از کتاب مهدویت، ص۱۶۷- ۱۶۹؛ عرباحمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ص۴۲۳ پانویس.
- ↑ ijtihadnet, "What Happend at the Meeting of Ayatollah Sistani and Sachedina", ijtihad website
- ↑ عرباحمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ص۴۲۳-۴۲۴.
- ↑ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد
- ↑ در نجف چه گذشت
- ↑ ijtihadnet, "What Happend at the Meeting of Ayatollah Sistani and Sachedina", ijtihad website
- ↑ ijtihadnet, "What Happend at the Meeting of Ayatollah Sistani and Sachedina", ijtihad website
- ↑ ijtihadnet, "What Happend at the Meeting of Ayatollah Sistani and Sachedina", ijtihad website.
منابع
- ساشادینا، عبدالعزیز، «دفاع از کتاب مهدویت در اسلام (مصاحبه)»، مترجم؛ جندقی، بهروز، انتظار موعود، بهار و تابستان ۱۳۸۵، شماره ۱۸.
- ساشادینا، عبدالعزیز، ولایت فقیه در فقه شیعه، فصلنامه الاجتهاد و التجدید، بیروت، شماره ۲۳.
- خالقی، محمدمهدی، «استاد خاکی ما (مصاحبه ساشادینا)»، مجله سورهاندیشه، خرداد و تیر ۱۳۸۵، شماره ۲۵ (از صفحه ۴۸ تا ۵۱).
- معلی، مهدی، «کتابشناسی دکتر عبدالعزیز ساشادینا»، کیهان فرهنگی، مهر ۱۳۸۶ - شماره ۲۵۲.
- شریعتی، علی، مجموعه آثار ۲۳ (جهانبینی و ایدئولوژی)، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۲ش.
- عرباحمدی، امیربهرام، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، مؤسسه شیعهشناسی، قم، ۱۳۸۹ش.
- «درگذشت عبدالعزیز ساشادینا، استاد برجسته مطالعات اسلامی و شیعهپژوهی»، خبرگزاری ایکنا، تاریخ درج مطلب ۱۳ آذر ۱۴۰۴ش، تاریخ بازدید: ۱۶ آذر ۱۴۰۴ش.
- ijtihadnet, "What Happend at the Meeting of Ayatollah Sistani and Sachedina", ijtihad website, Published: April 22, 2018, Accessed: August 26, 2023.
