آرژانتین

آرژانتین از کشورهای آمریکای جنوبی که از لحاظ جمعیت و وسعت از بزرگترین کشورهای این منطقه است. گسترش اسلام در این کشور، به‌واسطه مهاجرت‌هایی دانسته شده است که در اواخر قرن نوزدهم به این کشور صورت گرفته است. بخش کمی از مسلمانان آرژانتین، شیعه هستند و علاوه بر آرژانتینی‌های مسلمان‌شده، مهاجرانی از کشور لبنان، و همچنین سوری‌های علوی یا دوازده امامی هستند.

آرژانتین

اطلاعات عمومی
جمعیت کل	۴۶.۰۴۴.۰۰۰ نفر
مساحت	۲.۷۸۰.۴۰۰ کیلومتر مربع
پایتخت	بوئنوس آیرس ۳۴° جنوبی ۶۴° غربی
ادیان(درصد)	مسیحیت (۸۸ درصد)، اسلام (۱ درصد)، بی‌دین (۱۱ درصد)
زبان رسمی	اسپانیولی
اسلام
جمعیت مسلمانان	حدود ۴۰۰ هزار نفر
اطلاعات شیعی
جمعیت	کمتر از ۲۰۰۰ نفر

اطلاعات کلی

آرژانتین کشوری در آمریکای جنوبی و پایتخت آن بوینس آیرس است. زبان رسمی این کشور اسپانیایی است و حدود ۴۶ میلیون نفر جمعیت دارد. از لحاظ وسعت پس از برزیل دومین کشور آمریکای جنوبی، و در بین کشورهای جهان هشتمین کشور از لحاظ وسعت است. آرژانتین بین رشته کوه(آند) در غرب و اقیانوس اطلس جنوبی در شرق و جنوب واقع شده‌است. این کشور از شمال با پاراگوئه و بولیوی، از شمال شرق با برزیل و اروگوئه، و از جنوب و غرب با شیلی مرز مشترک دارد. حدود هشتاد درصد مردم آرژانتین، مسیحیان کاتولیک، ۷ درصد بی‌دین، ۱۰ درصد پروتستان انجیلی، ۱.۲ درصد از فرقه شاهدان یهوه ، ۰.۹ درصد مورمون، ۱ درصد مسلمان و ۰.۲ درصد یهودی هستند. رشد تعداد شیعیان این کشور بعد از وقوع انقلاب اسلامی ایران، افزایش یافته است.

نمودار پراکندگی ادیان در آرژانتین      مسیحیت کاتولیک (76.5٪)     اسلام (1٪)     پروتستان انجیلی (9٪)     شاهدان یهوه (1.2٪)     مورمون (0.9٪)     بی‌دینی (11.3٪)     یهودیت (0.2٪)     دیگر (-۰٫۱٪)

تاریخچه اسلام و تشیع

آغاز ورود اسلام به آرژانتین به درستی مشخص نیست، اما برخی از دستنوشته‌های اسلامی کشف شده در برزیل و کوبا نشان می‌دهد که مسلمانان در این سرزمین قبل از آنکه از نظر جغرافیایی کشف شود، زندگی می‌کردند و مسلمانان اسلام را میان ساکنان اصلی این منطقه اشاعه دادند. از سوی دیگر شواهد و قرائن تاریخی نشان می‌دهد دریانوردان مسلمان به ساحل دریا آمدند که آن زمان برای جهان مجهول بود که به آن آخر دنیا یا دریای تاریک می‌گفتند.

تحقیقات دیگر نشان می‌دهد که گروهی از بردگان آفریقایی که برخی از آنها مسلمان هم بودند، وارد آرژانتین شده و برای فروش به بازارهای آمریکای شمالی و جنوبی فرستاده شدند و به اشاعه اسلام اقدام کردند.

اما اولین هجرت مسلمانان به کشورهای آمریکایی چون آرژانتین حدود ۱۴۰ سال پیش از سوی کشورهای سوریه، لبنان و فلسطین صورت گرفت که در پی جنگ جهانی اول و دوم این هجرت‌ها افزایش یافت. این احتمال نیز مطرح است که اولین بار، اسلام به وسیله گروهی از مسلمانان اندلس قدیم که به آرژانتین مهاجرت کرده بودند، به آرژانتین آورده شد.

فراوانی مسلمانان و شیعه

شیعیان، اقلیتی از مسلمانان آرژانتین هستند که آن را مهاجرین لبنانی، برخی از آرژانتینی‌های مسلمان شده و نیز شماری از سوری‌های علوی یا دوازده امامی تشکیل می‌دهند. تعداد مسلمانان آرژانتین حدود ۱۰۰ تا ۵۰۰ هزار نفر تخمین زده شده است. تعداد محدودی مسجد و انجمن‌های اسلامی در آرژانتین وجود دارد. جمعیت شیعیان این کشور حدود چند هزار نفر بوده و بیشتر آنان در شرق پایتخت زندگی می‌کنند. در این منطقه یک مسجد، یک حسینیه و یک مدرسه ابتدایی و راهنمایی و دبیرستان و نیز یک سالن عمومی برای اجتماعات دارد. در این منطقه حدود هزار تا ۱۵۰۰ شیعه زندگی می‌کنند و بقیه در استان‌های دیگر ساکنند.

در آرژانتین، شمار مهاجران شیعه از بومیان بیشتر است. این مهاجران غالبا قدیمی و برخی از نسل‌های دوم و سوم آنان از آموزه‌های اسلامی دور شده‌اند. پیش از انقلاب اسلامی ایران، شیعیان در این کشور مدرسه اختصاصی نداشتند و صرفا در مراسم روز عاشورا و ایام خاص از رمضان جمع شده و مراسم روضه خوانی و احیاء داشتند.

نسلی از مسلمانان کهن از اندلس قدیم، در شمار نخستین مهاجران مسلمان به آرژانتین هستند. اما مهاجرت سایر مسلمانان عرب و غیرعرب از اواخر قرن نوزدهم آغاز شده و اکنون حدود ۱ درصد از ساکنان این کشور مسلمان هستند.

اقدامات شیعیان

پس از انقلاب اسلامی ایران، اسلام و تشیع به نوعی در میان مسلمانان مقیم آرژانتین احیا شد و نسلی از جوانان نیز به این مجالس گرایش پیدا کردند. هم‌اکنون شیعیان در آرژانتین برنامه‌های زیادی دارند. یکی از مهم‌ترین اقدامات فرهنگی، ترجمه بیش از دویست کتاب به زبان اسپانیولی است که یکی از آنها کتاب الحیاة از محمدرضا حکیمی خراسانی است.

مرکز آل البیت در لبنان، تا کنون بیش از هشتاد جلد کتاب به این زبان ترجمه و منتشر کرده است. تعدادی روزنامه، محلی و برنامه‌های رادیویی به زبان اسپانیولی وجود دارد و جوانان این کشور هم اکنون درباره اسلام اطلاعات خوبی دارند.

تشیع در این کشور به رسمیت شناخته شده و مساجد و اماکن مذهبی آن، ثبت شده و قانونی هستند. درگذشته شیعه و سنی به عنوان مسلمان در کنار یکدیگر زندگی می‌کردند، ولی با فشار وهابیت و سعودی‌ها بین آنان اختلاف ایجاد شد و مراکزشان از یکدیگر جدا شد.

با این وجود هنوز هم این اتحاد در بین مسلمانان وجود دارد، به طوری که مواردی از ازدواج میان شیعه و سنی وجود دارد. جشن ولادت رسول اکرم(ص) نیز به طور مشترک توسط آنان برگزار می‌شود. وهابی‌ها در این کشور فعالیت زیادی دارند و در واقع آرژانتین مرکز آنان در آمریکای لاتین است.

وضعیت اقتصادی و اجتماعی شیعیان

شیعیان اغلب تاجر و بیشتر به تجارت و صادرات گوشت می‌پردازند. به همین دلیل از لحاظ اقتصادی دارای وضع زندگی متوسطی هستند. آنان انجمن خیریه محدودی با کمک دولت برای رسیدگی به مسلمانان و غیر مسلمانان دارند. شیعیان در رادیو با اجاره ساعاتی در هفته، برنامه‌هایی اجرا می‌کنند.

در تلویزیون نیز به برنامه‌هایی دعوت می‌شوند ولی در مواردی نیز تحت فشار و بی‌احترامی قرار می‌گرفته و با فشار یهودیان تهمت‌هایی به شیعیان نسبت داده می‌شود. یک روزنامه به نام «المایزین» از سوی شیعیان منتشر می‌شود. دو مجله دیگر به نام کوثر و ثقلین، به زبان اسپانیایی و یک مجله هم برای کودکان منتشر می‌شود.

در آمریکای لاتین سه کشور به لحاظ وجود شیعیان کلیدی هستند: ونزوئلا، آرژانتین و برزیل. در بقیه کشورها هرچند مسلمانان ساکن هستند ولی موقعیت کلیدی ندارند. در نیکاراگوئه هم تعدادی شیعه وجود دارد، ولی رشد چندانی نداشته‌اند. شماری طلبه آرژانتینی در ایران تحصیل کرده و برخی از آنان در کشور خود مشغول فعالیت‌های تبلیغی و دینی هستند.

مبلغان شیعه در آرژانتین

شیخ عبدالکریم پاز امام جمعه شیعیان آرژانتین

در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تعدادی از شیعیان آرژانتین برای تحصیل به ایران آمدند و آنان پس از تحصیل در قم، به کشور خود بازگشتند و هم اکنون به تبلیغ اسلام و تشیع در آن منطقه مشغول هستند. برخی از این مبلغان عبارتند از:

• شیخ عبدالکریم پاز؛ دانش آموخته فلسفه در آرژانتین. وی در سن ۲۲ سالگی مسلمان شد و در سال ۱۳۶۶ هجری شمسی برای تحصیل علوم دینی به قم آمد و بعد از چند سال تحصیل برای تبلیغ به آرژانتین بازگشت. وی هم اکنون امام جمعه شیعیان آرژانتین است.

• شیخ فیصل آلبرتو مرهل؛ خانواده وی اصالتا اهل سوریه هستند. او هم اکنون در آرژانتین سکونت دارد و البته به برخی از کشورهای آمریکای جنوبی مانند شیلی، مکزیک، کلمبیا، برزیل و پاراگوئه برای فعالیت تبلیغی مسافرت می‌کند و در محافل حکومتی نیز به عنوان نماینده شیعیان حاضر می‌شود.

• سهیل اسعد؛ وی در سال ۱۹۷۵ میلادی در خانواده‌ای از مهاجرین لبنانی در شهر بوئنوس آیرس آرژانتین به دنیا آمد. در سال ۱۳۷۶ و در سن ۲۳ سالگی برای ورود به حوزه علمیه به ایران سفر کرد. اینک پس از ۲۵ سال، در بیش از ۳۰ کشور جهان از جمله آرژانتین، برزیل، کلمبیا، اکوادور، ونزوئلا، شیلی، پرو، بولیوی، کاستاریکا، اسپانیا، انگلیس، اسکاتلند، مصر، تونس، سوریه، عراق، لبنان و اندونزی به تبلیغ اسلام پرداخته است.

مراکز فرهنگی شیعیان

مراسم فرهنگی در مسجد التوحید آرژانتین

مهم‌ترین مراکز فرهنگی - اسلامی آرژانتین که متعلق به شیعیان است، عبارت است از:

• مسجد التوحید و مرکز فرهنگی و مدرسه علمیه وابسته به آن که در بوئنوس آیرس قرار دارد. مدیریت این مسجد و مدرس با عبدالکریم پاس (پاز) است که در سال ۱۹۸۳ میلادی افتتاح شده و در طول این دوران همیشه طلابی داشته است.
• جمعیت عربی - اسلامی از جمعیت‌های اسلامی متعلق به شیعیان در آرژانتین است.
• جمعیت اعلای اسلامی گروهی متعلق به همه مسلمانان است که شیعیان در آن نماینده دارند.
• مؤسسه فرهنگ و علوم اسلامی الغدیر در توکومان؛ این مرکز را شیخ فیصل مرهل و همسرش خانم سمیه یونس تأسیس کردند. در این مؤسسه، قرائت و تفسیر قرآن کریم، آموزش زبان‌های عربی و فارسی، گفتگوهای دینی، مراسم‌های اسلامی در موالید و وفیات ائمه(ع) و فعالیت‌های فرهنگی دیگری انجام می‌گیرد.

مسجد الشهید از نخستین مساجد شیعیان در شهر توکومان است که حوزه علمیه نیز دارد و محمود عید مدیریت آن را برعهده دارد. این مدرسه نیز برنامه درسی مشخص دارد و به تربیت تعدادی طلبه مشغول بوده و هست.

تعدادی انجمن و جمعیت متعلق به علوی‌ها در این کشور وجود دارد که غالب آنها در بوئنوس آیرس فعال هستند. در توکومان نیز مراکزی متعلق به شیعیان علوی فعالیت دارد مانند مرکز پان اسلامیک که نماز جمعه در آن اقامه می‌شود و مدرسه عربی - اسلامی آرژانتین که در سال ۱۹۸۵ میلادی افتتاح شده و مدیریت ان با یوسف دروبی که از شیعیان علوی است، است.

در شهر کوردوبا نیز جمعیت عربی - اسلامی کوردبا، جمعیت جوانان مسلمان و مسجد شیخ ساطع الجمیل که با معماری بسیار زیبایی در سال ۱۹۸۴ بنا شده، از مراکز اسلامی - شیعی این شهر می‌باشد.

گروه‌هایی از شیعیان در بسیاری از کشورهای آمریکای لاتین وجود دارد که اطلاعات دقیقی از آنان در دست نیست. این جوامع، غالبا مهاجرانی هستند که به محض آشنایی با یکدیگر، غالبا به هدف برگزاری نماز جماعت و مراسم عاشورا، اقدام به اجتماعاتی می‌کنند.

پیوند به بیرون

• دایرة المعارف بزرگ اسلامی