یعقوب بن اسحاق اهوازی: تفاوت میان نسخه‌ها
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
Shamsoddin (بحث | مشارکت‌ها) |
||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== شهادت | == چگونگی شهادت == | ||
بنا بر نقل منابع، وی در ۵ [[رجب]] سال ۲۴۴ق و در | بنا بر نقل منابع، وی در ۵ [[رجب]] سال ۲۴۴ق و در ۵۸ سالگی درگذشت.<ref>دانشنامه ایران و اسلام، ج ۲، ص ۶۳۱.</ref> روایات در باب چگونگی وفات ابن سکیت متفاوت است. برخی می‌گویند: او به دلیل شیعه بودن کشته شده<ref>رجال نجاشی، ص ۴۴۹.</ref> و در این باره به داستان سوال و جواب او با متوکل اشاره کرده‌اند. ابن سکیت معلم فرزندان متوکل بود، روزی [[متوکل]] به او گفت: دو فرزند من «معتز» و «مؤید» نزد تو محبوبترند یا [[امام حسن(ع)|حسن]] و [[امام حسین(ع)|حسین]] فرزندان [[امام علی(ع)|علی]]؟ ابن سکیت در پاسخ خلیفه عباسی گفت: به خدا سوگند [[قنبر]] خادم [[علی بن ابیطالب|علی بن ابی طالب]](ع) از دو فرزندت و پدر این دو نزد من بهتر است. متوکل سخت برآشفت و به کارگزارانش دستور داد تا زبانش را از پشت سرش بیرون بکشند.<ref>معجم رجال الحدیث، ج ۲۱، ص ۱۳۹.</ref> همچنین نقل شده غلامان متوکل به امر او ابن سکیت را زیر پا انداختند و شکمش را لگدمال کردند و به خانه‌اش بردند تا درگذشت.<ref>اعیان الشیعة، ج ۱۰، ص ۳۰۶.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
نسخهٔ ۱۳ آوریل ۲۰۱۶، ساعت ۱۴:۱۵
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ابو یوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی |
| لقب | ابن سکیّت |
| خویشاوندان | سکیّت |
| ولادت | ۱۸۶ ه.ق دورق خوزستان ایران |
| محل زندگی | بغداد |
| وفات | ۵ رجب ۲۴۴ ه.ق |
| علت وفات | توسط متوکل عباسی |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام جواد(ع) و امام هادی(ع) |
ابو یوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی معروف به ابن سکیت (۱۸۶ق – ۲۴۴ق)، از راویان ایرانی‌تبار و از بزرگان اهل لغت و ادب و از شیعیان خاص امام جواد(ع) و امام هادی(ع).
دلیل نامگذاری‌اش به ابن سکیت، سکوت‌های طولانی پدرش بوده است. او از عالمان مهم علم نحو و ادبیات عرب است و مهمترین اثرش اصلاح المنطق نام دارد.
وقتی متوکل از او درباره مقایسه فرزندانش (المعتز بالله و المؤید بالله) با فرزندان علی (ع) (حسن و حسین) سؤال کرد، او در پاسخ، گفت: قنبر غلام علی (ع) برتر از تو و فرزندانت است. همین امر باعث کشته شدن او به دستور متوکل شد.
ولادت و کنیه
گفته شده ابن سکیت در سال ۱۸۶ق[۱] در دورق، از شهرهای خوزستان به دنیا آمد و سپس همراه خانواده‌اش راهی بغداد شد.[۲]
کنیه ابن سکیت، ابویوسف است.[۳] سکیت لقب اسحاق، پدر او بوده که اشاره به سکوت‌های طولانی او دارد.[۴]
شخصیت و جایگاه علمی
عالمان شیعی، وی را از اصحاب امام جواد(ع) و امام هادی(ع) معرفی کرده‌اند که نزد آنان محترم بوده است.[۵] درباره وی گفته‌اند که ثقه و از بزرگان علم لغت و نحو بوده و هیچ طعنی درباره او نیست.[۶]
افندی اصفهانی می‌گوید: ثعلب گوید پس از ابن اعرابی کسی نبود که عالم‌تر از ابن سکیت به لغت باشد.[۷]
مدرس تبریزی می‌نویسد: ابن سکیت از ائمه شعر و ادب و نحو و لغت، حامل لوای علوم عربیه، از ثقات افاضل امامیه بغداد، مورد تصدیق و توثیق علمای رجال و در شعر و علوم قرآنی متبحر بود. وی با فصحای ادب نیز ملاقات کرد و هر آنچه از ایشان شنید در کتاب‌هایش نقل کرد.[۸]
آثار
ابن سکیت تألیفاتی دارد که در شمار مهمترین منابع علم لغت و نحو است.
آثار چاپی
- اصلاح المنطق که معروفترین اثر وی است
- الاضداد
- الالفاظ
- القلب و الابدال
- شرح دیوان الحُطَیئة
- شرح دیوان الخنساء
- دیوان طرفة بن عبد
- شرح دیوان عروة بن ورد
- شرح دیوان قیس بن خطیم
- شرح دیوان نابغه ذبیانی
- شرح دیوان مزرّد
آثار خطی
- البحث
- المقصور و الممدود
- منطق الطیر و منطق الریاحین
آثار منسوب
- الابل
- الاجناس الکبیر
- الارضین و الجبال و الاودیة
- الاصوات
- الامثال
- ساب
- الانواع
- الایام و اللیالی
- البیان
- التصغیر
- التوسعة فی کلام العرب
- خلق الانسان
- الدعاء
- الزبرج
- السرج و اللجام
- سرقات الشعراء و ما تواردوا علیه
- الطرق
- الطیر
- فَعَل و اَفْعَل
- المثنی و المبنی و المکنی
- المذکر و المؤنث
- معانی الابیات
- معانی الشعر الکبیر
- معانی الشعر الصغیر
- النبات و الشجر
- النوادر
- الوحوش
- الحشرات
- ماجاء فی الشعر و ما حُرّف عن جهته
چگونگی شهادت
بنا بر نقل منابع، وی در ۵ رجب سال ۲۴۴ق و در ۵۸ سالگی درگذشت.[۹] روایات در باب چگونگی وفات ابن سکیت متفاوت است. برخی می‌گویند: او به دلیل شیعه بودن کشته شده[۱۰] و در این باره به داستان سوال و جواب او با متوکل اشاره کرده‌اند. ابن سکیت معلم فرزندان متوکل بود، روزی متوکل به او گفت: دو فرزند من «معتز» و «مؤید» نزد تو محبوبترند یا حسن و حسین فرزندان علی؟ ابن سکیت در پاسخ خلیفه عباسی گفت: به خدا سوگند قنبر خادم علی بن ابی طالب(ع) از دو فرزندت و پدر این دو نزد من بهتر است. متوکل سخت برآشفت و به کارگزارانش دستور داد تا زبانش را از پشت سرش بیرون بکشند.[۱۱] همچنین نقل شده غلامان متوکل به امر او ابن سکیت را زیر پا انداختند و شکمش را لگدمال کردند و به خانه‌اش بردند تا درگذشت.[۱۲]
پانویس
- ↑ دائرة المعارف تشیع، ج ۱، ص ۳۲۶.
- ↑ تأسیس الشیعة، ص ۱۵۵.
- ↑ رجال نجاشی، ص ۴۴۹.
- ↑ تأسیس الشیعة، ص۱۵۵.
- ↑ رجال نجاشی، ص ۴۴۹. نقد الرجال، ج ۵، ص ۹۴.
- ↑ خلاصة الاقوال، ص ۲۹۹.
- ↑ ریاض العلماء، ج ۵، ص ۳۸۵.
- ↑ ریحانة الادب، ج ۷، ص ۵۶ و ۵۷.
- ↑ دانشنامه ایران و اسلام، ج ۲، ص ۶۳۱.
- ↑ رجال نجاشی، ص ۴۴۹.
- ↑ معجم رجال الحدیث، ج ۲۱، ص ۱۳۹.
- ↑ اعیان الشیعة، ج ۱۰، ص ۳۰۶.
منابع
- نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، قم،جامعه مدرسین، ۱۴۱۶ق.
- افندی، عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، قم، مطبعة الخیام، بی‌تا.
- حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، نشر الفقاهة، ۱۴۱۷ق.
- خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بی‌جا، بی‌نا، ۱۴۱۳ق.
- امین، محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف، بی‌تا.
- تفرشی، مصطفی بن حسین، نقد الرجال، قم، آل البیت، ۱۴۱۸ق.
- مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تهران، خیام، ۱۳۶۹ش.
- صدر، حسن، تاسیس الشیعه لعلوم الاسلام، تهران، اعلمی، ۱۳۷۵ش.