پرش به محتوا

یعقوب بن اسحاق اهوازی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی شیعه
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها)
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۹۰: خط ۹۰:
{{پایان}}
{{پایان}}


== شهادت و نحوه آن ==
== چگونگی شهادت ==
بنا بر نقل منابع، وی در ۵ [[رجب]] سال ۲۴۴ق و در سن ۵۸ سالگی درگذشت.<ref>دانشنامه ایران و اسلام، ج ۲، ص ۶۳۱.</ref> روایات در باب چگونگی وفات ابن سکیت متفاوت است. برخی می‌گویند: او به دلیل شیعه بودن کشته شده<ref>رجال نجاشی، ص ۴۴۹.</ref> و در این باره به داستان سوال و جواب او با متوکل اشاره کرده‌اند. ابن سکیت معلم فرزندان متوکل بود، روزی [[متوکل]] به او گفت: دو فرزند من «معتز» و «مؤید» نزد تو محبوب‎ترند یا [[امام حسن(ع)|حسن]] و [[امام حسین(ع)|حسین]] فرزندان [[امام علی(ع)|علی]]؟ ابن سکیت در پاسخ خلیفه عباسی گفت: به خدا سوگند [[قنبر]] خادم [[علی بن ابیطالب|علی بن ابی طالب]](ع) از دو فرزندت و پدر این دو نزد من بهتر است. متوکل سخت برآشفت و به کارگزارانش دستور داد تا زبانش را از پشت سرش بیرون بکشند.<ref>معجم رجال الحدیث، ج ۲۱، ص ۱۳۹.</ref> همچنین نقل شده غلامان متوکل به امر او ابن سکیت را زیر پا انداختند و شکمش را لگدمال کردند و به خانه‌اش بردند تا درگذشت.<ref>اعیان الشیعة، ج ۱۰، ص ۳۰۶.</ref>
بنا بر نقل منابع، وی در ۵ [[رجب]] سال ۲۴۴ق و در ۵۸ سالگی درگذشت.<ref>دانشنامه ایران و اسلام، ج ۲، ص ۶۳۱.</ref> روایات در باب چگونگی وفات ابن سکیت متفاوت است. برخی می‌گویند: او به دلیل شیعه بودن کشته شده<ref>رجال نجاشی، ص ۴۴۹.</ref> و در این باره به داستان سوال و جواب او با متوکل اشاره کرده‌اند. ابن سکیت معلم فرزندان متوکل بود، روزی [[متوکل]] به او گفت: دو فرزند من «معتز» و «مؤید» نزد تو محبوب‎ترند یا [[امام حسن(ع)|حسن]] و [[امام حسین(ع)|حسین]] فرزندان [[امام علی(ع)|علی]]؟ ابن سکیت در پاسخ خلیفه عباسی گفت: به خدا سوگند [[قنبر]] خادم [[علی بن ابیطالب|علی بن ابی طالب]](ع) از دو فرزندت و پدر این دو نزد من بهتر است. متوکل سخت برآشفت و به کارگزارانش دستور داد تا زبانش را از پشت سرش بیرون بکشند.<ref>معجم رجال الحدیث، ج ۲۱، ص ۱۳۹.</ref> همچنین نقل شده غلامان متوکل به امر او ابن سکیت را زیر پا انداختند و شکمش را لگدمال کردند و به خانه‌اش بردند تا درگذشت.<ref>اعیان الشیعة، ج ۱۰، ص ۳۰۶.</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==

نسخهٔ ‏۱۳ آوریل ۲۰۱۶، ساعت ۱۴:۱۵

مشخصات فردی
نام کاملابو یوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی
لقبابن سکیّت
خویشاوندانسکیّت
ولادت۱۸۶ ه‍.ق دورق خوزستان ایران
محل زندگیبغداد
وفات۵ رجب ۲۴۴ ه‍.ق
علت وفاتتوسط متوکل عباسی
مشخصات دینی
از یارانامام جواد(ع) و امام هادی(ع)


ابو یوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی معروف به ابن سکیت (۱۸۶ق – ۲۴۴ق)، از راویان ایرانی‌تبار و از بزرگان اهل لغت و ادب و از شیعیان خاص امام جواد(ع) و امام هادی(ع).

دلیل نامگذاری‌اش به ابن سکیت، سکوت‌های طولانی پدرش بوده است. او از عالمان مهم علم نحو و ادبیات عرب است و مهمترین اثرش اصلاح المنطق نام دارد.

وقتی متوکل از او درباره مقایسه فرزندانش (المعتز بالله و المؤید بالله) با فرزندان علی (ع) (حسن و حسین) سؤال کرد، او در پاسخ، گفت: قنبر غلام علی (ع) برتر از تو و فرزندانت است. همین امر باعث کشته شدن او به دستور متوکل شد.

ولادت و کنیه

گفته شده ابن سکیت در سال ۱۸۶ق[۱] در دورق، از شهرهای خوزستان به دنیا آمد و سپس همراه خانواده‌اش راهی بغداد شد.[۲]

کنیه ابن سکیت، ابویوسف است.[۳] سکیت لقب اسحاق، پدر او بوده که اشاره به سکوت‌های طولانی او دارد.[۴]

شخصیت و جایگاه علمی

عالمان شیعی، وی را از اصحاب امام جواد(ع) و امام هادی(ع) معرفی کرده‌اند که نزد آنان محترم بوده است.[۵] درباره وی گفته‌اند که ثقه و از بزرگان علم لغت و نحو بوده و هیچ طعنی درباره او نیست.[۶]

افندی اصفهانی می‌گوید: ثعلب گوید پس از ابن اعرابی کسی نبود که عالم‌تر از ابن سکیت به لغت باشد.[۷]

مدرس تبریزی می‌نویسد: ابن سکیت از ائمه شعر و ادب و نحو و لغت، حامل لوای علوم عربیه، از ثقات افاضل امامیه بغداد، مورد تصدیق و توثیق علمای رجال و در شعر و علوم قرآنی متبحر بود. وی با فصحای ادب نیز ملاقات کرد و هر آنچه از ایشان شنید در کتاب‌هایش نقل کرد.[۸]

آثار

ابن سکیت تألیفاتی دارد که در شمار مهمترین منابع علم لغت و نحو است.

آثار چاپی

  1. اصلاح المنطق که معروفترین اثر وی است
  2. الاضداد
  3. الالفاظ
  4. القلب و الابدال
  5. شرح دیوان الحُطَیئة
  6. شرح دیوان الخنساء
  7. دیوان طرفة بن عبد
  8. شرح دیوان عروة بن ورد
  9. شرح دیوان قیس بن خطیم
  10. شرح دیوان نابغه ذبیانی
  11. شرح دیوان مزرّد

آثار خطی

  1. البحث
  2. المقصور و الممدود
  3. منطق الطیر و منطق الریاحین

آثار منسوب

  1. الابل
  2. الاجناس الکبیر
  3. الارضین و الجبال و الاودیة
  4. الاصوات
  5. الامثال
  6. ساب
  7. الانواع
  8. الایام و اللیالی
  9. البیان
  10. التصغیر
  11. التوسعة فی کلام العرب
  12. خلق الانسان
  13. الدعاء
  14. الزبرج
  15. السرج و اللجام
  16. سرقات الشعراء و ما تواردوا علیه
  17. الطرق
  18. الطیر
  19. فَعَل و اَفْعَل
  20. المثنی و المبنی و المکنی
  21. المذکر و المؤنث
  22. معانی الابیات
  23. معانی الشعر الکبیر
  24. معانی الشعر الصغیر
  25. النبات و الشجر
  26. النوادر
  27. الوحوش
  28. الحشرات
  29. ماجاء فی الشعر و ما حُرّف عن جهته

چگونگی شهادت

بنا بر نقل منابع، وی در ۵ رجب سال ۲۴۴ق و در ۵۸ سالگی درگذشت.[۹] روایات در باب چگونگی وفات ابن سکیت متفاوت است. برخی می‌گویند: او به دلیل شیعه بودن کشته شده[۱۰] و در این باره به داستان سوال و جواب او با متوکل اشاره کرده‌اند. ابن سکیت معلم فرزندان متوکل بود، روزی متوکل به او گفت: دو فرزند من «معتز» و «مؤید» نزد تو محبوب‎ترند یا حسن و حسین فرزندان علی؟ ابن سکیت در پاسخ خلیفه عباسی گفت: به خدا سوگند قنبر خادم علی بن ابی طالب(ع) از دو فرزندت و پدر این دو نزد من بهتر است. متوکل سخت برآشفت و به کارگزارانش دستور داد تا زبانش را از پشت سرش بیرون بکشند.[۱۱] همچنین نقل شده غلامان متوکل به امر او ابن سکیت را زیر پا انداختند و شکمش را لگدمال کردند و به خانه‌اش بردند تا درگذشت.[۱۲]

پانویس

  1. دائرة المعارف تشیع، ج ۱، ص ۳۲۶.
  2. تأسیس الشیعة، ص ۱۵۵.
  3. رجال نجاشی، ص ۴۴۹.
  4. تأسیس الشیعة، ص۱۵۵.
  5. رجال نجاشی، ص ۴۴۹. نقد الرجال، ج ۵، ص ۹۴.
  6. خلاصة الاقوال، ص ۲۹۹.
  7. ریاض العلماء، ج ۵، ص ۳۸۵.
  8. ریحانة الادب، ج ۷، ص ۵۶ و ۵۷.
  9. دانشنامه ایران و اسلام، ج ۲، ص ۶۳۱.
  10. رجال نجاشی، ص ۴۴۹.
  11. معجم رجال الحدیث، ج ۲۱، ص ۱۳۹.
  12. اعیان الشیعة، ج ۱۰، ص ۳۰۶.

منابع

  • نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، قم،جامعه مدرسین، ۱۴۱۶ق.
  • افندی، عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، قم، مطبعة الخیام، بی‌تا.
  • حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، نشر الفقاهة، ۱۴۱۷ق.
  • خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بی‌جا، بی‌نا، ۱۴۱۳ق.
  • امین، محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف، بی‌تا.
  • تفرشی، مصطفی بن حسین، نقد الرجال، قم، آل البیت، ۱۴۱۸ق.
  • مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تهران، خیام، ۱۳۶۹ش.
  • صدر، حسن، تاسیس الشیعه لعلوم الاسلام، تهران، اعلمی، ۱۳۷۵ش.

پیوند به بیرون