کاربر:Naghavi/صفحه تمرین

از ویکی شیعه

انفاق خرج کردن مال و مانند آن در راه خدا است.

مفهوم‌شناسی و اهمیت

انفاق در اصطلاح به دادن مال و مانند آن در مصارف نیکوکارانه تعریف شده است.[۱] انفاق در متون فقهی به معنای خرج کردن مال بوده و بیشتر در مورد دادن نفقه به کار می‌رود.[۲] برای بیان نمونه‌های واجب و مستحب انفاق به مواردی چون خمس و زکات، کفاره، وقف، وصیت، هدیه و حتی صدقه اشاره می‌شود.[۳] گفته شده مفهوم انفاق وسیع‌تر از مفهوم صدقه است و مواردی چون خرج‌کردن برای تقویت فرهنگ اسلام را نیز شامل می‌شود.[۴] از نظر آیت الله خامنه‌ای انفاق اختصاص به اموال ندارد و از هر آنچه رزق الهی است بر پایه آیه ۳ سوره بقره می‌توان انفاق کرد.[۵]

انفاق از مهم‌ترین مسائل اسلام و باعث نجات از عذاب در قیامت توصیف شده است.[۶] گفته شده بیش از ۸۰ آیه قرآن به موضوع انفاق پرداخته است.[۷] مهدی بناء رضوی نویسنده کتاب طرح تحلیلی اقتصاد اسلامی معتقد است بر اساس آیات قرآنی هر مومنی باید مال افزون بر هزینه‌های لازم زندگی را انفاق کند و خدا گروه ثروت‌اندوزی را که انفاق نمی‌کند به عذابی دردناک وعده داده است.[۸] گفته شده احادیث زیادی از اهل بیت(ع) در مورد انفاق و دعوت به آن وجود دارد.[۹]

تربیت اقتصادی

به باور برخی محققان تشویق به انفاق در آیات قرآن بخشی از برنامه اسلام در برپایی عدالت اجتماعی و تقویت ایمان و برادری در جامعه است.[۱۰] هدف انفاق‌کننده بر اساس آیه ۲۶۵ سوره بقره کسب رضایت خدا و پرورش و تثبیت فضایل انسانی دانسته شده است.[۵] بر‌پایه سخن مفسران درباره آیه ۲۶۲ سوره بقره انفاق در راه خدا در صورتی قبول می‌شود که بدون منّت و اذیت انفاق‌کننده انجام شود.[۱۱] به گفته پژوهشگران فقه در احادیث زیادی به عادت‌دادن کودکان به انفاق و صدقه‌دادن سفارش شده است.[۱۲]

آثار انفاق

عالمان شیعه به بیان آثار انفاق پرداخته‌اند، از جمله:

  • پاک‌شدن و تزکیه نفس؛ انفاق را سبب پاک‌شدن نفس از رذایل اخلاقی دانسته‌اند. آیه ۱۰۳ سوره توبه درباره زکات به این ویژگی اشاره دارد.[۱۳] مرتضی مطهری نیز با استناد به آیه مذکور انسان‌سازی را علاوه بر پاسخ به نیاز اجتماعی از اهداف انفاق بر می‌شمارد.[۱۴]
  • آرامش روحی با توجه به آیه ۲۶۵ سوره بقره[۱۵]
  • جبران و افزایش مال با استفاده از برخی آیات یکی از آثار انفاق معرفی شده است.
  • امنیت اجتماعی
  • رحمت و بخشش الهی
  • پاداش در آخرت

مهم‌ترین موارد مصرف

تفسیر‌پژوهان این موارد را از مهم‌ترین موارد مصرف انفاق دانسته‌اند:[۱۶]

موارد انفاق و خرج کردن مال در کلمات فقیهان در اقسام پنج‌گانه واجب، مستحب، حرام، مکروه و مباح قرار دارد.[۱۷]

برخی احکام انفاق

  • به گفته فقیهانی مانند شهید ثانی و صاحب‌جواهر هزینه برای حفظ جان خود فرد به گونه‌ای که مالش پاسخ‌گوی دیگر نیازمندان نباشد، مقدم بر همه وظایف اقتصادی است.[۱۸]
  • دادن نفقه پدر و مادر و فرزندان نیازمند بنا بر اجماع واجب است.[۱۹]

پانویس

  1. بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث، «انفاق»، ص۳۹۵.
  2. مؤسسه دایرة المعرف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۳۱ق/۲۰۱۰م، ج۱۸، ص۲۹۳.
  3. علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۲، ۳۸۳.
  4. «تفاوت انفاق و صدقه»، مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ افسای، «انفاق از منظر قرآن و عترت»، ص۵۴.
  6. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۱۲.
  7. افسای، «انفاق از منظر قرآن و عترت»، ص۴۸.
  8. بناء‌ رضوی، طرح تحلیلی اقتصاد اسلامی، ۱۳۶۷ش، ص۱۲۰ ـ ۱۲۱.
  9. میرعظیمی، انفاق از دیدگاه اسلام، ۱۳۷۱ش، ص۵۵.
  10. میرعظیمی، انفاق از دیدگاه اسلام، ۱۳۷۱ش، ص۱۲.
  11. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۱۸.
  12. جمعی از نویسندگان، موسوعة احکام الاطفال و ادلتها، ۱۴۲۹ق، ج۳، ص۴۸۶.
  13. احمدی و بندعلی، «انفاق»، ص۵۶۱.
  14. مطهری، آشنایی با قرآن (۲)،ص
  15. مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۲۵۴.
  16. رضوی، «انفاق ـ همایش دانشنامه امام رضا(ع)»، ص۶۱۹.
  17. مؤسسه دایرة المعرف فقه اسلامی، موسوعة الفقه الاسلامی، ۱۴۳۱ق/۲۰۱۰م، ج۱۸، ص۲۹۴.
  18. شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۴۸۱ ـ ۴۸۲، نجفی، جواهر الکلام، ۱۴۰۴ق، ج۳۱، ص۳۶۵.
  19. شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق، ج۸، ص۴۸۳.

منابع

شهید ثانی، مسالک الافهام، ۱۴۱۳ق.

  • میرعظیمی، سید جعفر، انفاق از دیدگاه اسلام، نمونه، چاپ اول، ۱۳۷۱ش.