کاربر:Mabdi/صفحه تمرین2
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | ابوالصلاح حلبی (متوفای ۴۴۷ق) |
| موضوع | اصول دین، فروع دین |
| سبک | فقهی |
| زبان | عربی |
| مجموعه | ۱ جلد |
الکافی فی الفقه نوشته فقهی ابوالصلاح حلبی از فقهای قرن پنجم هجری و از شاگردان سید مرتضی و شیخ طوسی است. کتاب الکافی فی الفقه از کتاب‌های دوره تأسیس محسوب شده که نویسنده در آن به اصول دین و فروع دین پرداخته است.
مباحث کتاب الکافی به سه قسمت کلى تکالیف عقلی، تکالیف سمعی و احکام تکالیف تقسیم شده است.
ویژگی بارز کتاب الکافی برگرفته بودن متن آن از روایات است و به همان سبک روایت فتوا داده شده است. این کتاب ۱۹ نسخه در کتابخانه‌های مختلف دارد.
نویسنده
ابوالصلاح حلبی از علمای شیعه و فقهای قرن پنجم هجری است.[۱] او از شاگردان سید مرتضى و شیخ طوسی و جانشین سید مرتضی در شهر حلب بود.[۲] علمای شیعه، ابوالصلاح حلبی را جزو الحلبیان[۳] و الشامیون شمرده‌اند.[۴]
معرفی
نویسنده در این اثر به بیان مباحث اصول دین و فروع دین پرداخته است.[۵] او کتاب الکافی را با مباحث کلامی شروع و به پایان رسانده است.[۶] کتاب الکافی فی الفقه را در ادوار فقه از کتاب‌های دوره تأسیس[یادداشت ۱] محسوب کرده‌اند.[۷]
کتاب الکافی یکی از مصادر کتاب بحار الانوار است.[۸]
تاریخ تألیف و انتشار
از تاریخ تالیف این کتاب اطلاع دقیقی در دست نیست اما این کتاب پس از کتاب‌های تقریب المعارف، العمدة فی الفروع و الکافیة المسائل الکافیة تالیف شده است و مصنف در این کتاب به آنها ارجاع داده است.[۹]
آخرین نسخه توسط رضا استادی از اساتید سطوح عالی حوزه علمیه قم تصحیح شده و در اصفهان به چاپ رسیده است و به گفته ایشان برای تصحیح این کتاب به کتابهایی چون غنیه، سرائر و مختلف که نظریات ابوالصلاح را نقل کرده‌اند استفاده شده است.[۱۰]
ساختار و محتوای کتاب
مباحث کتاب به سه قسمت کلى تکالیف عقلی، تکالیف سمعی و احکام تکالیف تقسیم شده است:
مباحث تکالیف عقلى از ص ۱۰۶-۳۳ عبارتند از:
- حقیقت تکلیف؛
- وجوب توجه به معجزه؛
- مسائل صفات الهی؛
- مسائل مربوط به دردها، پاداش‌ها، روزی‌ها، زمان مرگ؛
- مباحث مربوط به علت فرستادن انبیاء با شریعت‌های مختلف؛
- مسائل مربوط به نبوت حضرت محمد(ص)؛
- امامت.
تکالیف سمعى از ص ۴۵۴-۱۰۷ شامل سه مبحث: عبادات، محرمات و احکام است که در هر قسمت به ابوابی اشاره شده است.
در قسمت عبادات ۱۱ باب بیان کرده است:
در قسمت محرمات نیز ۸ باب آورده است:
- خوردنى‌هاى حرام؛
- نوشیدنى‌هاى حرام؛
- خوردنى‌ها و نوشیدنى‌هاى مکروه؛
- دانستنى‌هاى حرام و مکروه؛
- کارهاى حرام؛
- مکاسب محرمه؛
- مکاسب مکروه؛
- ازدواج‌هاى حرام.[۱۱]
قسمت احکام از ص ۵۰۶-۴۵۶ شامل ۸ باب است:
ویژگی‌ها
به گفته جعفر سبحانی از مراجع تقلید معاصر، کتاب الکافی فی الفقه کتابی تحقیقی است[۱۲] که از منابع فقهی اهل زمان خود محسوب می‌شد.[۱۳] از ویژگیهای بارز کتاب الکافی همانند دیگر کتاب‌های نزدیک عصر غیب صغری مانند مقنعه و مهذب، برگرفته بودن متن آن از روایات دانسته شده است.[۱۴]
نسخه‌ها
آقا بزرگ تهرانی در کتاب الذریعة سه نسخه از این کتاب را آورده است:
- کتابخانه محمدعلى خوانسارى در نجف.
- کتابخانه سید حاج آقا نوۀ حجت‌الاسلام اصفهانى.
- کتابخانه محمدحسین قمشه‌اى در نجف.
- کتابخانه شیخ مشکور.[۱۵]
رضا استادی از اساتید دورس عالی حوزه علمیه قم در مقدمه‌ی این کتاب از ۱۵ نسخه دیگر نام برده است:
- کتابخانه حکیم در نجف.
- کتابخانه مدرسه بروجردی در نجف.
- کتابخانه ملی در تهران.
- کتابخانه شخصی بروجردی.
- کتابخانه رضویه در دو نسخه.
- کتابخانه مجلس در تهران در سه نسخه.
- کتابخانه ملک در تهران.
- کتابخانه الهیات در تهران.
- کتابخانه گلپایگانی در قم.
- کتابخانه مرعشی در قم.
- کتابخانه صافی خوانساری در قم.
- کتابخانه سید محمدعلی روضاتی در اصفهان.[۱۶]
پانویس
- ↑ استادی، «مقدمه الکافی فی الفقه»، ص ۴.
- ↑ کاظمی، مقابس الأنوار، موسسه آل البیت(ع)، ص ۸.
- ↑ امین، محسن، أعیان الشیعة، ۱۴۰۶ ق، ج ۶، ص ۲۱۶.
- ↑ امین، محسن، أعیان الشیعة، ۱۴۰۶ ق، ج ۷، ص ۳۲۸؛ صدر، تکملة امل الآمل،۱۴۰۶ ق، ص ۱۱۴؛ سبحانی تبریزی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ ق، ج ۰، ص ۲۶۶.
- ↑ انصاری، الموسوعة الفقهیة المیسرة، ۱۴۱۵ ق، ج ۱، ص ۵۷۴.
- ↑ سبحانی تبریزی ، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ ق، ج ۵، ص ۷۵.
- ↑ جمعی از پژوهشگران. نویسنده موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع)، موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام، ۱۴۲۳ ق، ج ۱، ص ۱۰۸.
- ↑ مجلسى، بحار الأنوار، ج ۱، ص ۲۰.
- ↑ ابوالصلاح حلبی، الکافي في الفقه، مکتبة الإمام أميرالمؤمنين علي (عليه السلام) العامة، ص ۴۶۶ و ۴۷۹ و ۵۱۰.
- ↑ استادی، مقدمه الکافي في الفقه، ص ۲۶.
- ↑ ابوالصلاح حلبی، الکافي في الفقه، مکتبة الإمام أميرالمؤمنين علي (عليه السلام) العامة
- ↑ سبحانی تبریزی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج ۰، ص ۲۶۶.
- ↑ کاظمی، مقابس الأنوار، مؤسسة آل البیت (ع)، ص ۸.
- ↑ حیدری، کلیات فقه المکاسب المحرمة، ۱۴۳۴ ق، ص ۳۱۴.
- ↑ آقا بزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ ق، ج ۱۷، ص ۲۴۷.
- ↑ استادی، مقدمه الکافی فی الفقه، ص ۲۵.
یادداشت
- ↑ اين دوره، از عصر غيبت (نيمه قرن سوم هجرى) آغاز مى‌شود و در اوايل قرن پنجم هجرى پايان مى‌يابد. فقها در این دوره بناى آنچه را امروزه به آن فقه اجتهادى مى‌گوييم، پايه گذارى كردند. (جمعى از مؤلفان، مجله فقه اهل بيت عليهم السلام (فارسى)، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بيت عليهم السلام)
منابع
- ابوالصلاح حلبی، تقی بن نجم. محقق رضا استادی، الکافی فی الفقه، اصفهان، مکتبة الإمام أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام) العامة، بی تا.
- امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق.
- انصاری، محمد علی (خلیفه شوشتری)، الموسوعة الفقهیة المیسرة، قم، مجمع الفکر الإسلامی، ۱۴۱۵ق.
- حیدری، کمال، محرر طلال حسن، کلیات فقه المکاسب المحرمة، بیروت، موسسة الهدی للطباعة و النشر، ۱۴۳۴ق.
- جمعى از مؤلفان، مجله فقه اهل بيت عليهم السلام (فارسى)، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بيت عليهم السلام، بی تا.
- جمعی از پژوهشگران موسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع)، موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (علیهم السلام)، ۱۴۲۳ق.
- سبحانی تبریزی، جعفر، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام، ۱۴۱۸ق.
- صدر، حسن، تکملة أمل الآمل، قم، کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى، ۱۴۰۶ق.
- کاظمی، اسدالله بن اسماعیل، مقابس الأنوار، قم، مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث، بی تا.
- مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار، بيروت، 1403 ق.