الاعتقادات (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
imported>A.atashinsadaf جزبدون خلاصۀ ویرایش |
imported>Pourrezaei جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:کتاب الاعتقادات.jpg|بندانگشتی|کتاب الاعتقادات]] | [[پرونده:کتاب الاعتقادات.jpg|بندانگشتی|کتاب الاعتقادات]] | ||
'''ألاعتقادات فی دین الامامیة''' یا '''اعتقادات الامامیة''' مشهور به '''اعتقادات صدوق''' | '''ألاعتقادات فی دین الامامیة''' یا '''اعتقادات الامامیة''' مشهور به '''اعتقادات صدوق''' کتابی در [[علم کلام]] نوشته [[شیخ صدوق]] (متوفای ۳۸۱ ق) است که در آن با استناد به روایات و [[حدیث|احادیث]] [[معصومان]] (ع) به اثبات عقائد [[شیعه]] می‌پردازد. شیخ صدوق این کتاب را به هنگام مسافرت به [[نیشابور]] بنا به درخواست عالمان آن دیار که از وی خواستند به صورت اجمالی و مختصر عقائد شیعیان را برای آنان بیان کند، املاء نمود. | ||
شیخ صدوق این کتاب را در زمینه‌های مختلف اعتقادی مثل [[توحید]]، [[نبوت]]، [[امامت]]، [[معاد]]، خلقت، [[مرگ]] و [[فرشته|فرشتگان]]، تنظیم، تدوین و تبیین کرده است. | شیخ صدوق این کتاب را در زمینه‌های مختلف اعتقادی مثل [[توحید]]، [[نبوت]]، [[امامت]]، [[معاد]]، خلقت، [[مرگ]] و [[فرشته|فرشتگان]]، تنظیم، تدوین و تبیین کرده است. | ||
| خط ۹: | خط ۹: | ||
== ساختار کتاب == | == ساختار کتاب == | ||
کتاب الاعتقادات مشتمل بر ۴۵ باب است که شیخ در هر باب با عنوان «باب الاعتقاد فی...» آن را آغاز کرده است. عناوین برخی از این ابواب بدین شرح است: | |||
{{ستون-شروع| | {{ستون-شروع|۳}} | ||
* | * بیان اعتقادات [[شیعه]] در [[توحید]]، | ||
* [[صفات ذات]] و [[صفات فعل|صفات افعال]]، | * [[صفات ذات]] و [[صفات فعل|صفات افعال]]، | ||
* افعال بندگان، | * افعال بندگان، | ||
* [[جبر و تفویض]]، | * [[جبر و تفویض]]، | ||
* [[اراده]]، | * [[اراده]]، | ||
* | * مشیت، | ||
* [[قضا و قدر]]، | * [[قضا و قدر]]، | ||
* [[فطرت]] و | * [[فطرت]] و هدایت، | ||
* استطاعت، | * استطاعت، | ||
* [[بداء]]، | * [[بداء]]، | ||
* [[لوح و قلم]]، | * [[لوح و قلم]]، | ||
* [[عرش]] و [[ | * [[عرش]] و [[کرسی]]، | ||
* نفوس و ارواح، | * نفوس و ارواح، | ||
* موت و [[رجعت]]، | * موت و [[رجعت]]، | ||
* [[قیامت| | * [[قیامت|رستاخیز]] و مباحث مربوط به آن، | ||
* [[بهشت]] و [[دوزخ]]، | * [[بهشت]] و [[دوزخ]]، | ||
* [[وحی]]، | * [[وحی]]، | ||
* امر و نهی، | * امر و نهی، | ||
* [[قرآن]]، | * [[قرآن]]، | ||
* مقام | * مقام انبیا و رسل و حجج و ملائکه و [[عصمت]] ایشان، | ||
* نفی [[غلو]] و | * نفی [[غلو]] و تفویض، | ||
* [[تقیه | * [[تقیه]]، | ||
* مقام اجداد [[ | * مقام اجداد [[پیامبر (ص)]]، | ||
* | *شان علویان، | ||
* | * احادیث ، | ||
* حظر و اباحه و....<ref>فهرست کتاب، | * حظر و اباحه و....<ref>فهرست کتاب، ص۷ و ۸.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== جایگاه کتاب == | == جایگاه کتاب == | ||
این کتاب پس از نگارش مورد توجه جدی متکلمان قرار گرفت. برخی از مطالبی که صدوق در کتاب خود به عنوان عقائد کلامی [[امامیه]] مطرح نموده به شدت بحث انگیز بوده است و مورد نقد برخی از عالمان دیگر از جمله شاگردش [[شیخ مفید]] قرار گرفته است. شیخ مفید که در اثبات عقائد کلامی به عقل استناد می‌جست در نقد و بررسی کتاب استاد خویش، کتاب [[تصحیح الاعتقادات (کتاب)|تصحیح اعتقادات الامامیه]] را نگاشت و به اصلاح اتهامات نسبت داده شده به شیعه پرداخت. <ref>معرفی کتاب الاعتقادات.</ref> | |||
== شروح و | == شروح و ترجمه‌ها == | ||
# «تصحیح الاعتقاد فی شرح الاعتقادات» که توسط شیخ مفید محمد بن محمد بن نعمان شاگرد خود شیخ صدوق نوشته شده و او برخی از عقاید غیر قابل دفاع مثل [[سهو النبی]] را رد نموده و به اصلاح اعتقادات نسبت داده شده به شیعه پرداخته است. | # «تصحیح الاعتقاد فی شرح الاعتقادات» که توسط شیخ مفید محمد بن محمد بن نعمان شاگرد خود شیخ صدوق نوشته شده و او برخی از عقاید غیر قابل دفاع استادش مثل [[سهو النبی]] را رد نموده و به اصلاح اعتقادات نسبت داده شده به شیعه پرداخته است. | ||
# «حورٌ مقصورات فی ترجمة الاعتقادات صدوق» که توسط میرزا محمد طبیب زاده احمدآبادی به زبان فارسی ترجمه شده است. | # «حورٌ مقصورات فی ترجمة الاعتقادات صدوق» که توسط میرزا محمد طبیب زاده احمدآبادی به زبان فارسی ترجمه شده است. | ||
# «شرح الاعتقادات صدوق» که توسط ملا [[عبدالله بن حسن شولستانی]] و در دو نوبت یکی به زبان فارسی و دیگری به زبان عربی نوشته شده است. | # «شرح الاعتقادات صدوق» که توسط ملا [[عبدالله بن حسن شولستانی]] و در دو نوبت یکی به زبان فارسی و دیگری به زبان عربی نوشته شده است. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
# شرح الاعتقادات [[ملا حبیب الله کاشانی]]، | # شرح الاعتقادات [[ملا حبیب الله کاشانی]]، | ||
# ترجمه فارسی ابوالحسن [[علی بن حسن زواری]] با نام «وسیلة النجاة»، | # ترجمه فارسی ابوالحسن [[علی بن حسن زواری]] با نام «وسیلة النجاة»، | ||
# ترجمه فارسی سید محمد علی طباطبائی مدرس یزدی.<ref>معرفی کتاب الاعتقادات. الذریعه، ج | # ترجمه فارسی سید محمد علی طباطبائی مدرس یزدی.<ref>معرفی کتاب الاعتقادات. الذریعه، ج ۱۳، ص۱۰۱ و ۱۰۲.</ref> | ||
== | == نسخه‌ها == | ||
* نسخه [[کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی| | * نسخه [[کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی|کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی]]، قم به شماره ۱۹۴۵ که در سال ۸۱۷ ق تحریر و نیز نسخه‌ای دیگر در کتابخانه مذکور به شماره ۱۳۸۲ که به سال ۹۹۲ ق کتابت گشته است. | ||
* نسخه [[کتابخانه آستان قدس رضوی| | * نسخه [[کتابخانه آستان قدس رضوی|کتابخانه آستان قدس رضوی]]، مشهد به شماره ۳۶۷- اخبار، که در سال ۸۸۰ ق کتابت و نسخه‌ای دیگر به رقم ۳۶۸ در سال ۹۹۹ تحریر شده است.<ref>الاعتقادات، ص۴.</ref> | ||
== چاپ == | == چاپ == | ||
این کتاب دارای | این کتاب دارای چاپ‌های متعددی است و در [[ایران]] و اروپا به زبان‌های فارسی و انگلیسی به چاپ رسیده است.<ref>معرفی کتاب الاعتقادات.</ref> یکی از چاپ‌ها در انتشارات دارالمفید [[بیروت]] با تحقیق عصام عبدالسید در ۱۲۶ صفحه به چاپ رسیده است. | ||
چاپ دیگر این اثر با تحقیق و تعلیق مؤسسه [[امام هادی(ع)]] عنوان | چاپ دیگر این اثر با تحقیق و تعلیق مؤسسه [[امام هادی(ع)]] عنوان برگزیده سیزدهمین همایش کتاب سال حوزه را در گروه علمی تصحیح و تحقیق کسب کرد.<ref>[http://www.shafaqna.com/persian/islam-world/item/8836-%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%9B-%D8%AA%D8%AD%D9%82%D9%8A%D9%82-%D9%88-%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%82-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA.html سایت شفقنا.]</ref> | ||
این تحقیق به | این تحقیق نسبت به چاپ بیروت مفصل‌تر بوده و بخشی از تحقیق به تبیین و توضیح بعضی از کلمات و لغات که فهم معانی آنها مشکل بوده اختصاص یافته و اعراب‌گذاری بعضی از کلمات برای قرائت و فهم آسان‌تر آنها نیز مورد توجه قرار گرفته است. استخراج آیات و ذکر شماره [[سوره]] و [[آیه]]، کار دیگر محقق می‌باشد. محقق در مقدمه اثر با تفصیل بیشتری سخن گفته و حیات شیخ صدوق و مسلک کلامی وی و قدرت فوق‌العاده ایشان در [[علم کلام]] و استدلال و مناظره در این باب با علماء بعضی از فرق و ملل را بررسی می‌کند. سخن برخی از مشهورترین علمای شیعه پیرامون آراء صدوق و مفید از جمله [[علامه مجلسی]]، [[سید نعمت الله جزائری]]، [[آیت الله صافی]] و [[آیت الله سبحانی]] نیز در این مقدمه گنجانده و برخی از فهارس فنی و علمی نیز به پایان کتاب افزوده شده است.<ref>[http://hawzahnews.com/news/1973/132783/%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82+%D9%88+%D8%AA%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%82+%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%AA خبرگزاری حوزه.]</ref> | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* [http://makarem.ir/squestions/?lid=0&mid= | * [http://makarem.ir/squestions/?lid=0&mid=2ff1ii609&typeinfo=23&catid=24114 معرفی کتاب الاعتقادات صدوق.] | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
صدوق، محمد بن علی، الاعتقادات، بیروت، دارالمفید، | صدوق، محمد بن علی، الاعتقادات، بیروت، دارالمفید، ۱۴۱۴ ق. | ||
[[رده:کتاب‌های کلامی شیعه]] | [[رده:کتاب‌های کلامی شیعه]] | ||
نسخهٔ ۲۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۴، ساعت ۱۲:۳۶
ألاعتقادات فی دین الامامیة یا اعتقادات الامامیة مشهور به اعتقادات صدوق کتابی در علم کلام نوشته شیخ صدوق (متوفای ۳۸۱ ق) است که در آن با استناد به روایات و احادیث معصومان (ع) به اثبات عقائد شیعه می‌پردازد. شیخ صدوق این کتاب را به هنگام مسافرت به نیشابور بنا به درخواست عالمان آن دیار که از وی خواستند به صورت اجمالی و مختصر عقائد شیعیان را برای آنان بیان کند، املاء نمود.
شیخ صدوق این کتاب را در زمینه‌های مختلف اعتقادی مثل توحید، نبوت، امامت، معاد، خلقت، مرگ و فرشتگان، تنظیم، تدوین و تبیین کرده است.
درباره مؤلف
محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی مشهور به شیخ صدوق، (درگذشته ۳۸۱ق) از بزرگترین علمای قرن چهارم هجری قمری بوده است. سال تولد وی پس از ۳۰۵ق بوده است که در ۳۸۱ق درگذشت. وی بزرگترین محدّث و فقیه مکتب حدیثی قم بود. او حدود ۳۰۰ اثر علمی از خود بجا گذاشت که بسیاری از آنها مفقود شده است. کتاب من لایحضره الفقیه از کتب اربعه شیعه اثر اوست.
ساختار کتاب
کتاب الاعتقادات مشتمل بر ۴۵ باب است که شیخ در هر باب با عنوان «باب الاعتقاد فی...» آن را آغاز کرده است. عناوین برخی از این ابواب بدین شرح است:
- بیان اعتقادات شیعه در توحید،
- صفات ذات و صفات افعال،
- افعال بندگان،
- جبر و تفویض،
- اراده،
- مشیت،
- قضا و قدر،
- فطرت و هدایت،
- استطاعت،
- بداء،
- لوح و قلم،
- عرش و کرسی،
- نفوس و ارواح،
- موت و رجعت،
- رستاخیز و مباحث مربوط به آن،
- بهشت و دوزخ،
- وحی،
- امر و نهی،
- قرآن،
- مقام انبیا و رسل و حجج و ملائکه و عصمت ایشان،
- نفی غلو و تفویض،
- تقیه،
- مقام اجداد پیامبر (ص)،
- شان علویان،
- احادیث ،
- حظر و اباحه و....[۱]
جایگاه کتاب
این کتاب پس از نگارش مورد توجه جدی متکلمان قرار گرفت. برخی از مطالبی که صدوق در کتاب خود به عنوان عقائد کلامی امامیه مطرح نموده به شدت بحث انگیز بوده است و مورد نقد برخی از عالمان دیگر از جمله شاگردش شیخ مفید قرار گرفته است. شیخ مفید که در اثبات عقائد کلامی به عقل استناد می‌جست در نقد و بررسی کتاب استاد خویش، کتاب تصحیح اعتقادات الامامیه را نگاشت و به اصلاح اتهامات نسبت داده شده به شیعه پرداخت. [۲]
شروح و ترجمه‌ها
- «تصحیح الاعتقاد فی شرح الاعتقادات» که توسط شیخ مفید محمد بن محمد بن نعمان شاگرد خود شیخ صدوق نوشته شده و او برخی از عقاید غیر قابل دفاع استادش مثل سهو النبی را رد نموده و به اصلاح اعتقادات نسبت داده شده به شیعه پرداخته است.
- «حورٌ مقصورات فی ترجمة الاعتقادات صدوق» که توسط میرزا محمد طبیب زاده احمدآبادی به زبان فارسی ترجمه شده است.
- «شرح الاعتقادات صدوق» که توسط ملا عبدالله بن حسن شولستانی و در دو نوبت یکی به زبان فارسی و دیگری به زبان عربی نوشته شده است.
- شرح فارسی ملا عبدالله شیرازی،
- شرح ملا عبدالله بن حسین استمراری مازندرانی،
- شرح سید محمد علی اخباری،
- شرح ابن ولی قزوینی،
- شرح جمال الدین حسن بن زین الدین عاملی نویسنده کتاب المعالم فی اصول الفقه،
- شرح سید نعمت الله جزائری،
- شرح سید محمد مهدی موسوی،
- شرح الاعتقادات ملا حبیب الله کاشانی،
- ترجمه فارسی ابوالحسن علی بن حسن زواری با نام «وسیلة النجاة»،
- ترجمه فارسی سید محمد علی طباطبائی مدرس یزدی.[۳]
نسخه‌ها
- نسخه کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، قم به شماره ۱۹۴۵ که در سال ۸۱۷ ق تحریر و نیز نسخه‌ای دیگر در کتابخانه مذکور به شماره ۱۳۸۲ که به سال ۹۹۲ ق کتابت گشته است.
- نسخه کتابخانه آستان قدس رضوی، مشهد به شماره ۳۶۷- اخبار، که در سال ۸۸۰ ق کتابت و نسخه‌ای دیگر به رقم ۳۶۸ در سال ۹۹۹ تحریر شده است.[۴]
چاپ
این کتاب دارای چاپ‌های متعددی است و در ایران و اروپا به زبان‌های فارسی و انگلیسی به چاپ رسیده است.[۵] یکی از چاپ‌ها در انتشارات دارالمفید بیروت با تحقیق عصام عبدالسید در ۱۲۶ صفحه به چاپ رسیده است.
چاپ دیگر این اثر با تحقیق و تعلیق مؤسسه امام هادی(ع) عنوان برگزیده سیزدهمین همایش کتاب سال حوزه را در گروه علمی تصحیح و تحقیق کسب کرد.[۶]
این تحقیق نسبت به چاپ بیروت مفصل‌تر بوده و بخشی از تحقیق به تبیین و توضیح بعضی از کلمات و لغات که فهم معانی آنها مشکل بوده اختصاص یافته و اعراب‌گذاری بعضی از کلمات برای قرائت و فهم آسان‌تر آنها نیز مورد توجه قرار گرفته است. استخراج آیات و ذکر شماره سوره و آیه، کار دیگر محقق می‌باشد. محقق در مقدمه اثر با تفصیل بیشتری سخن گفته و حیات شیخ صدوق و مسلک کلامی وی و قدرت فوق‌العاده ایشان در علم کلام و استدلال و مناظره در این باب با علماء بعضی از فرق و ملل را بررسی می‌کند. سخن برخی از مشهورترین علمای شیعه پیرامون آراء صدوق و مفید از جمله علامه مجلسی، سید نعمت الله جزائری، آیت الله صافی و آیت الله سبحانی نیز در این مقدمه گنجانده و برخی از فهارس فنی و علمی نیز به پایان کتاب افزوده شده است.[۷]
پیوند به بیرون
پانویس
- ↑ فهرست کتاب، ص۷ و ۸.
- ↑ معرفی کتاب الاعتقادات.
- ↑ معرفی کتاب الاعتقادات. الذریعه، ج ۱۳، ص۱۰۱ و ۱۰۲.
- ↑ الاعتقادات، ص۴.
- ↑ معرفی کتاب الاعتقادات.
- ↑ سایت شفقنا.
- ↑ خبرگزاری حوزه.
منابع
صدوق، محمد بن علی، الاعتقادات، بیروت، دارالمفید، ۱۴۱۴ ق.