پرش به محتوا

یعقوب بن اسحاق اهوازی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
بدون خلاصۀ ویرایش
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
{{جعبه اطلاعات یار امام (ع)
{{جعبه اطلاعات یار امام (ع)
| عنوان             =
| عنوان =
| تصویر             =
| تصویر =
| اندازه تصویر       =
| اندازه تصویر =
|توضیح تصویر         =
|توضیح تصویر =
| نام کامل           = ابو یوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی
| نام کامل = ابو یوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی
| لقب               = ابن سکیّت
| لقب = ابن سکیّت
| نسب               =
| نسب =
| خویشاوندان سرشناس = سکیّت
| خویشاوندان سرشناس = سکیّت
| تاریخ تولد         =۱۸۶ ه‍.ق
| تاریخ تولد =۱۸۶ ه‍.ق
| شهر تولد           = دورق خوزستان
| شهر تولد = دورق خوزستان
| کشور تولد         = ایران
| کشور تولد = ایران
| محل زندگی           = بغداد
| محل زندگی = بغداد
| تاریخ وفات/شهادت   = ۵ [[رجب]] ۲۴۴ ه‍.ق
| تاریخ وفات/شهادت = ۵ [[رجب]] ۲۴۴ ه‍.ق
| شهر وفات/شهادت     =
| شهر وفات/شهادت =
| نحوه وفات/شهادت     = توسط متوکل عباسی
| نحوه وفات/شهادت = توسط متوکل عباسی
| مدفن               =
| مدفن =
| از یاران           = [[امام جواد]](ع) و [[امام هادی|امام هادی]](ع)
| از یاران = [[امام جواد]](ع) و [[امام هادی|امام هادی]](ع)
| فعالیت‌های اجتماعی = راوی، از بزرگان لغت و ادبیات
| فعالیت‌های اجتماعی = راوی، از بزرگان لغت و ادبیات
}}
}}
'''ابو یوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی''' معروف به '''ابن سکیت''' (۱۸۶ ق ۲۴۴ ق) از راویان ایرانی تبار و از بزرگان اهل لغت و ادب و از [[شیعیان]] خاص [[امام جواد]](ع) و [[امام هادی]](ع) بود.
'''ابو یوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی''' معروف به '''ابن سکیت''' (۱۸۶ق ۲۴۴ق)، از راویان [[ایران|ایرانی‌تبار]] و از بزرگان اهل لغت و ادب و از [[شیعیان]] خاص [[امام جواد]](ع) و [[امام هادی]](ع).


دلیل نامگذاری‌اش به ابن سکیت، سکوت‌های طولانی پدرش بوده است. او از عالمان مهم علم نحو و ادبیات عرب است. مهم‌ترین اثرش [[اصلاح المنطق (کتاب)|اصلاح المنطق]] است.
دلیل نامگذاری‌اش به ابن سکیت، سکوت‌های طولانی پدرش بوده است. او از عالمان مهم علم نحو و ادبیات عرب است و مهمترین اثرش [[اصلاح المنطق (کتاب)|اصلاح المنطق]] نام دارد.
 
وقتی [[متوکل عباسی|متوکل]] از او درباره مقایسه فرزندانش ([[المعتز بالله]] و [[المؤید بالله]]) با فرزندان [[علی (ع)]] ([[امام حسن|حسن]] و [[امام حسین|حسین]]) سؤال کرد، او در پاسخ، گفت: [[قنبر]] غلام علی (ع) برتر از تو و فرزندانت است؛ همین امر باعث کشته شدن او به دستور [[متوکل]] شد.


وقتی [[متوکل عباسی|متوکل]] از او درباره مقایسه فرزندانش ([[المعتز بالله]] و [[المؤید بالله]]) با فرزندان [[علی (ع)]] ([[امام حسن|حسن]] و [[امام حسین|حسین]]) سؤال کرد، او در پاسخ، گفت: [[قنبر]] غلام علی (ع) برتر از تو و فرزندانت است. همین امر باعث کشته شدن او به دستور [[متوکل]] شد.


==ولادت و کنیه==
==ولادت و کنیه==
گفته شده ابن سکیت در سال ۱۸۶ق<ref>دائرة المعارف تشیع، ج ۱، ص ۳۲۶.</ref> در دورق، از شهرهای [[خوزستان]] به دنیا آمد و سپس همراه خانواده‌اش راهی [[بغداد]] شد.<ref>تأسیس الشیعة، ص ۱۵۵.</ref>


گفته شده ابن سکیت در سال ۱۸۶ هـ ق<ref>دائرة المعارف تشیع، ج ۱، ص۳۲۶.</ref> در دورق، از شهرهای [[خوزستان]]، به دنیا آمد و سپس همراه خانواده‌اش راهی [[بغداد]] شد.<ref>تأسیس الشیعة، ص۱۵۵.</ref>
[[کنیه]] ابن سکیت، ابویوسف است.<ref>رجال نجاشی، ص ۴۴۹.</ref> سکیت لقب اسحاق، پدر او بوده که اشاره به سکوت‌های طولانی او دارد.<ref>تأسیس الشیعة، ص۱۵۵.</ref>
 
[[کنیه]] ابن سکیت، ابو یوسف است.<ref>رجال نجاشی، ص۴۴۹.</ref> سکیت لقب اسحاق، پدر او، بوده که به سبب سکوت‌های طولانی بدان ملقب گردید. یعقوب را به این دلیل ابن سکیت (فرزند بسیار سکوت کننده)خواندند.<ref>تأسیس الشیعة، ص۱۵۵.</ref>


== شخصیت و جایگاه علمی ==
== شخصیت و جایگاه علمی ==
عالمان شیعی، وی را از اصحاب امام جواد(ع) و امام هادی(ع) معرفی کرده‌اند که نزد آنان محترم بوده است.<ref>رجال نجاشی، ص ۴۴۹. نقد الرجال، ج ۵، ص ۹۴.</ref> درباره وی گفته‌اند که ثقه و از بزرگان علم لغت و نحو بوده و هیچ طعنی درباره او نیست.<ref>خلاصة الاقوال، ص ۲۹۹.</ref>


عالمان شیعی وی را از اصحاب امام جواد(ع) و امام هادی(ع) معرفی کرده‌اند که نزد آنان محترم بوده است.<ref>رجال نجاشی، ص۴۴۹. نقد الرجال، ج ۵، ص۹۴.</ref> درباره وی گفته‌اند که وی ثقه و از بزرگان علم لغت و نحو بود که هیچ طعنی درباره او نیست.<ref>خلاصة الاقوال، ص۲۹۹.</ref>
[[افندی اصفهانی]] می‌گوید: ثعلب گوید پس از ابن اعرابی کسی نبود که عالم‌تر از ابن سکیت به لغت باشد.<ref>ریاض العلماء، ج ۵، ص ۳۸۵.</ref>
 
[[افندی اصفهانی]] می‌گوید: ثعلب گوید پس از ابن اعرابی کسی نبود که عالم‌تر از ابن سکیت به لغت باشد.<ref>ریاض العلماء، ج ۵، ص۳۸۵.</ref>


[[مدرس تبریزی]] می‌نویسد: ابن سکیت از ائمه شعر و ادب و نحو و لغت، حامل لوای علوم عربیه، از ثقات افاضل [[امامیه]] [[بغداد]]، مورد تصدیق و توثیق علمای [[علم رجال|رجال]] و در شعر و [[علوم قرآن|علوم قرآنی]] متبحر بود. وی با فصحای ادب نیز ملاقات کرد و هرآنچه از ایشان شنید در کتاب هایش نقل کرد.<ref>ریحانة الادب، ج ۷، ص۵۶ و ۵۷.</ref>
[[مدرس تبریزی]] می‌نویسد: ابن سکیت از ائمه شعر و ادب و نحو و لغت، حامل لوای علوم عربیه، از ثقات افاضل [[امامیه]] [[بغداد]]، مورد تصدیق و توثیق علمای [[علم رجال|رجال]] و در شعر و [[علوم قرآن|علوم قرآنی]] متبحر بود. وی با فصحای ادب نیز ملاقات کرد و هر آنچه از ایشان شنید در کتاب‌هایش نقل کرد.<ref>ریحانة الادب، ج ۷، ص ۵۶ و ۵۷.</ref>


== آثار ==
== آثار ==
ابن سکیت تألیفاتی دارد که در شمار مهم‌ترین منابع علم لغت و نحو است.
ابن سکیت تألیفاتی دارد که در شمار مهمترین منابع علم لغت و نحو است.
{{ستون-شروع}}
{{ستون-شروع}}
=== آثار چاپی ===
=== آثار چاپی ===
# [[اصلاح المنطق]] که معروف‌ترین اثر وی است
# [[اصلاح المنطق]] که معروفترین اثر وی است
# الاضداد
# الاضداد
# الالفاظ
# الالفاظ
خط ۵۵: خط ۵۲:
# شرح دیوان نابغه ذبیانی
# شرح دیوان نابغه ذبیانی
# شرح دیوان مزرّد
# شرح دیوان مزرّد
=== آثار خطی ===
=== آثار خطی ===
# البحث
# البحث
خط ۶۱: خط ۵۹:


=== آثار منسوب ===
=== آثار منسوب ===
# الابل
# الابل
# الاجناس الکبیر
# الاجناس الکبیر
خط ۹۴: خط ۹۱:


== شهادت و نحوه آن ==
== شهادت و نحوه آن ==
 
بنا بر نقل منابع، وی در ۵ [[رجب]] سال ۲۴۴ق و در سن ۵۸ سالگی درگذشت.<ref>دانشنامه ایران و اسلام، ج ۲، ص ۶۳۱.</ref> روایات در باب چگونگی وفات ابن سکیت متفاوت است. برخی می‌گویند: او به دلیل شیعه بودن کشته شده<ref>رجال نجاشی، ص ۴۴۹.</ref> و در این باره به داستان سوال و جواب او با متوکل اشاره کرده‌اند. ابن سکیت معلم فرزندان متوکل بود، روزی [[متوکل]] به او گفت: دو فرزند من «معتز» و «مؤید» نزد تو محبوب‎ترند یا [[امام حسن(ع)|حسن]] و [[امام حسین(ع)|حسین]] فرزندان [[امام علی(ع)|علی]]؟ ابن سکیت در پاسخ خلیفه عباسی گفت: به خدا سوگند [[قنبر]] خادم [[علی بن ابیطالب|علی بن ابی طالب]](ع) از دو فرزندت و پدر این دو نزد من بهتر است. متوکل سخت برآشفت و به کارگزارانش دستور داد تا زبانش را از پشت سرش بیرون بکشند.<ref>معجم رجال الحدیث، ج ۲۱، ص ۱۳۹.</ref> همچنین نقل شده غلامان متوکل به امر او ابن سکیت را زیر پا انداختند و شکمش را لگدمال کردند و به خانه‌اش بردند تا درگذشت.<ref>اعیان الشیعة، ج ۱۰، ص ۳۰۶.</ref>
بنا بر نقل منابع، وی در ۵ [[رجب]] سال ۲۴۴ هـ ق و در سن ۵۸ سالگی وفات یافته است.<ref>دانشنامه ایران و اسلام، ج ۲، ص۶۳۱.</ref> روایات در باب چگونگی وفات ابن سکیت متفاوت است. برخی می‌گویند: او به خاطر شیعه بودنش کشته شده است.<ref>رجال نجاشی، ص۴۴۹..</ref> ابن سکیت معلم فرزندان متوکل بود، روزی [[متوکل]] به او گفت: دو فرزند من «معتز» و «مؤید» نزد تو محبوب‎ترند یا [[امام حسن(ع)|حسن]] و [[امام حسین(ع)|حسین]] فرزندان [[امام علی(ع)|علی]]؟ ابن سکیت در پاسخ خلیفه عباسی گفت: به خدا سوگند؛ [[قنبر]] خادم [[علی بن ابیطالب|علی بن ابی طالب]](ع) از دو فرزندت و پدر این دو نزد من بهتر است. متوکل سخت بر آشفت و به کارگزارانش دستور داد تا زبانش را از پشت سرش بیرون بکشند.<ref>معجم رجال الحدیث، ج ۲۱، ص۱۳۹.</ref> همچنین نقل شده غلامان متوکل به امر او ابن سکیت را به زیر پا انداختند و شکمش را لگدمال کردند و به خانه‌اش بردند تا وفات یافت.<ref>اعیان الشیعة، ج ۱۰، ص۳۰۶.</ref>


== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس۲}}
{{پانویس}}


== منابع ==
== منابع ==
خط ۱۱۳: خط ۱۰۹:


== پیوند به بیرون ==
== پیوند به بیرون ==
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120329125522-2158-15.pdf ابن سکیت دورقی اهوازی]
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120329125522-2158-15.pdf ابن سکیت دورقی اهوازی]
* [http://ensani.ir/fa/content/56522/default.aspx ابن سکیت معلم سربدار]
* [http://ensani.ir/fa/content/56522/default.aspx ابن سکیت معلم سربدار]
خط ۱۱۹: خط ۱۱۴:
{{یاران امام جواد}}
{{یاران امام جواد}}
{{یاران امام هادی}}
{{یاران امام هادی}}


[[ar:ابن السكيت]]
[[ar:ابن السكيت]]
۴۴۱

ویرایش