یعقوب بن اسحاق اهوازی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز ←آثار |
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها) جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات یار امام (ع) | {{جعبه اطلاعات یار امام (ع) | ||
| عنوان | | عنوان = | ||
| تصویر | | تصویر = | ||
| اندازه تصویر | | اندازه تصویر = | ||
|توضیح تصویر | |توضیح تصویر = | ||
| نام کامل | | نام کامل = ابو یوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی | ||
| لقب | | لقب = ابن سکیّت | ||
| نسب | | نسب = | ||
| خویشاوندان سرشناس | | خویشاوندان سرشناس = سکیّت | ||
| تاریخ تولد | | تاریخ تولد =۱۸۶ ه.ق | ||
| شهر تولد | | شهر تولد = دورق خوزستان | ||
| کشور تولد | | کشور تولد = ایران | ||
| محل زندگی | | محل زندگی = بغداد | ||
| تاریخ وفات/شهادت | | تاریخ وفات/شهادت = ۵ [[رجب]] ۲۴۴ ه.ق | ||
| شهر وفات/شهادت | | شهر وفات/شهادت = | ||
| نحوه وفات/شهادت | | نحوه وفات/شهادت = توسط متوکل عباسی | ||
| مدفن | | مدفن = | ||
| از یاران | | از یاران = [[امام جواد]](ع) و [[امام هادی|امام هادی]](ع) | ||
| فعالیت‌های اجتماعی | | فعالیت‌های اجتماعی = راوی، از بزرگان لغت و ادبیات | ||
}} | }} | ||
'''ابو یوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی''' معروف به '''ابن سکیت''' ( | '''ابو یوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی''' معروف به '''ابن سکیت''' (۱۸۶ق – ۲۴۴ق)، از راویان [[ایران|ایرانی‌تبار]] و از بزرگان اهل لغت و ادب و از [[شیعیان]] خاص [[امام جواد]](ع) و [[امام هادی]](ع). | ||
دلیل نامگذاری‌اش به ابن سکیت، سکوت‌های طولانی پدرش بوده است. او از عالمان مهم علم نحو و ادبیات عرب است | دلیل نامگذاری‌اش به ابن سکیت، سکوت‌های طولانی پدرش بوده است. او از عالمان مهم علم نحو و ادبیات عرب است و مهمترین اثرش [[اصلاح المنطق (کتاب)|اصلاح المنطق]] نام دارد. | ||
وقتی [[متوکل عباسی|متوکل]] از او درباره مقایسه فرزندانش ([[المعتز بالله]] و [[المؤید بالله]]) با فرزندان [[علی (ع)]] ([[امام حسن|حسن]] و [[امام حسین|حسین]]) سؤال کرد، او در پاسخ، گفت: [[قنبر]] غلام علی (ع) برتر از تو و فرزندانت است. همین امر باعث کشته شدن او به دستور [[متوکل]] شد. | |||
==ولادت و کنیه== | ==ولادت و کنیه== | ||
گفته شده ابن سکیت در سال ۱۸۶ق<ref>دائرة المعارف تشیع، ج ۱، ص ۳۲۶.</ref> در دورق، از شهرهای [[خوزستان]] به دنیا آمد و سپس همراه خانواده‌اش راهی [[بغداد]] شد.<ref>تأسیس الشیعة، ص ۱۵۵.</ref> | |||
[[کنیه]] ابن سکیت، ابویوسف است.<ref>رجال نجاشی، ص ۴۴۹.</ref> سکیت لقب اسحاق، پدر او بوده که اشاره به سکوت‌های طولانی او دارد.<ref>تأسیس الشیعة، ص۱۵۵.</ref> | |||
[[کنیه]] ابن سکیت، | |||
== شخصیت و جایگاه علمی == | == شخصیت و جایگاه علمی == | ||
عالمان شیعی، وی را از اصحاب امام جواد(ع) و امام هادی(ع) معرفی کرده‌اند که نزد آنان محترم بوده است.<ref>رجال نجاشی، ص ۴۴۹. نقد الرجال، ج ۵، ص ۹۴.</ref> درباره وی گفته‌اند که ثقه و از بزرگان علم لغت و نحو بوده و هیچ طعنی درباره او نیست.<ref>خلاصة الاقوال، ص ۲۹۹.</ref> | |||
[[افندی اصفهانی]] می‌گوید: ثعلب گوید پس از ابن اعرابی کسی نبود که عالم‌تر از ابن سکیت به لغت باشد.<ref>ریاض العلماء، ج ۵، ص ۳۸۵.</ref> | |||
[[افندی اصفهانی]] می‌گوید: ثعلب گوید پس از ابن اعرابی کسی نبود که عالم‌تر از ابن سکیت به لغت باشد.<ref>ریاض العلماء، ج ۵، | |||
[[مدرس تبریزی]] می‌نویسد: ابن سکیت از ائمه شعر و ادب و نحو و لغت، حامل لوای علوم عربیه، از ثقات افاضل [[امامیه]] [[بغداد]]، مورد تصدیق و توثیق علمای [[علم رجال|رجال]] و در شعر و [[علوم قرآن|علوم قرآنی]] متبحر بود. وی با فصحای ادب نیز ملاقات کرد و | [[مدرس تبریزی]] می‌نویسد: ابن سکیت از ائمه شعر و ادب و نحو و لغت، حامل لوای علوم عربیه، از ثقات افاضل [[امامیه]] [[بغداد]]، مورد تصدیق و توثیق علمای [[علم رجال|رجال]] و در شعر و [[علوم قرآن|علوم قرآنی]] متبحر بود. وی با فصحای ادب نیز ملاقات کرد و هر آنچه از ایشان شنید در کتاب‌هایش نقل کرد.<ref>ریحانة الادب، ج ۷، ص ۵۶ و ۵۷.</ref> | ||
== آثار == | == آثار == | ||
ابن سکیت تألیفاتی دارد که در شمار | ابن سکیت تألیفاتی دارد که در شمار مهمترین منابع علم لغت و نحو است. | ||
{{ستون-شروع}} | {{ستون-شروع}} | ||
=== آثار چاپی === | === آثار چاپی === | ||
# [[اصلاح المنطق]] که | # [[اصلاح المنطق]] که معروفترین اثر وی است | ||
# الاضداد | # الاضداد | ||
# الالفاظ | # الالفاظ | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۲: | ||
# شرح دیوان نابغه ذبیانی | # شرح دیوان نابغه ذبیانی | ||
# شرح دیوان مزرّد | # شرح دیوان مزرّد | ||
=== آثار خطی === | === آثار خطی === | ||
# البحث | # البحث | ||
| خط ۶۱: | خط ۵۹: | ||
=== آثار منسوب === | === آثار منسوب === | ||
# الابل | # الابل | ||
# الاجناس الکبیر | # الاجناس الکبیر | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۱: | ||
== شهادت و نحوه آن == | == شهادت و نحوه آن == | ||
بنا بر نقل منابع، وی در ۵ [[رجب]] سال ۲۴۴ق و در سن ۵۸ سالگی درگذشت.<ref>دانشنامه ایران و اسلام، ج ۲، ص ۶۳۱.</ref> روایات در باب چگونگی وفات ابن سکیت متفاوت است. برخی می‌گویند: او به دلیل شیعه بودن کشته شده<ref>رجال نجاشی، ص ۴۴۹.</ref> و در این باره به داستان سوال و جواب او با متوکل اشاره کرده‌اند. ابن سکیت معلم فرزندان متوکل بود، روزی [[متوکل]] به او گفت: دو فرزند من «معتز» و «مؤید» نزد تو محبوبترند یا [[امام حسن(ع)|حسن]] و [[امام حسین(ع)|حسین]] فرزندان [[امام علی(ع)|علی]]؟ ابن سکیت در پاسخ خلیفه عباسی گفت: به خدا سوگند [[قنبر]] خادم [[علی بن ابیطالب|علی بن ابی طالب]](ع) از دو فرزندت و پدر این دو نزد من بهتر است. متوکل سخت برآشفت و به کارگزارانش دستور داد تا زبانش را از پشت سرش بیرون بکشند.<ref>معجم رجال الحدیث، ج ۲۱، ص ۱۳۹.</ref> همچنین نقل شده غلامان متوکل به امر او ابن سکیت را زیر پا انداختند و شکمش را لگدمال کردند و به خانه‌اش بردند تا درگذشت.<ref>اعیان الشیعة، ج ۱۰، ص ۳۰۶.</ref> | |||
بنا بر نقل منابع، وی در ۵ [[رجب]] سال | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۰۹: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120329125522-2158-15.pdf ابن سکیت دورقی اهوازی] | * [http://www.ensani.ir/storage/Files/20120329125522-2158-15.pdf ابن سکیت دورقی اهوازی] | ||
* [http://ensani.ir/fa/content/56522/default.aspx ابن سکیت معلم سربدار] | * [http://ensani.ir/fa/content/56522/default.aspx ابن سکیت معلم سربدار] | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۱۴: | ||
{{یاران امام جواد}} | {{یاران امام جواد}} | ||
{{یاران امام هادی}} | {{یاران امام هادی}} | ||
[[ar:ابن السكيت]] | [[ar:ابن السكيت]] | ||
نسخهٔ ۸ فوریهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۰:۰۹
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ابو یوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی |
| لقب | ابن سکیّت |
| خویشاوندان | سکیّت |
| ولادت | ۱۸۶ ه.ق دورق خوزستان ایران |
| محل زندگی | بغداد |
| وفات | ۵ رجب ۲۴۴ ه.ق |
| علت وفات | توسط متوکل عباسی |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام جواد(ع) و امام هادی(ع) |
ابو یوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی معروف به ابن سکیت (۱۸۶ق – ۲۴۴ق)، از راویان ایرانی‌تبار و از بزرگان اهل لغت و ادب و از شیعیان خاص امام جواد(ع) و امام هادی(ع).
دلیل نامگذاری‌اش به ابن سکیت، سکوت‌های طولانی پدرش بوده است. او از عالمان مهم علم نحو و ادبیات عرب است و مهمترین اثرش اصلاح المنطق نام دارد.
وقتی متوکل از او درباره مقایسه فرزندانش (المعتز بالله و المؤید بالله) با فرزندان علی (ع) (حسن و حسین) سؤال کرد، او در پاسخ، گفت: قنبر غلام علی (ع) برتر از تو و فرزندانت است. همین امر باعث کشته شدن او به دستور متوکل شد.
ولادت و کنیه
گفته شده ابن سکیت در سال ۱۸۶ق[۱] در دورق، از شهرهای خوزستان به دنیا آمد و سپس همراه خانواده‌اش راهی بغداد شد.[۲]
کنیه ابن سکیت، ابویوسف است.[۳] سکیت لقب اسحاق، پدر او بوده که اشاره به سکوت‌های طولانی او دارد.[۴]
شخصیت و جایگاه علمی
عالمان شیعی، وی را از اصحاب امام جواد(ع) و امام هادی(ع) معرفی کرده‌اند که نزد آنان محترم بوده است.[۵] درباره وی گفته‌اند که ثقه و از بزرگان علم لغت و نحو بوده و هیچ طعنی درباره او نیست.[۶]
افندی اصفهانی می‌گوید: ثعلب گوید پس از ابن اعرابی کسی نبود که عالم‌تر از ابن سکیت به لغت باشد.[۷]
مدرس تبریزی می‌نویسد: ابن سکیت از ائمه شعر و ادب و نحو و لغت، حامل لوای علوم عربیه، از ثقات افاضل امامیه بغداد، مورد تصدیق و توثیق علمای رجال و در شعر و علوم قرآنی متبحر بود. وی با فصحای ادب نیز ملاقات کرد و هر آنچه از ایشان شنید در کتاب‌هایش نقل کرد.[۸]
آثار
ابن سکیت تألیفاتی دارد که در شمار مهمترین منابع علم لغت و نحو است.
آثار چاپی
- اصلاح المنطق که معروفترین اثر وی است
- الاضداد
- الالفاظ
- القلب و الابدال
- شرح دیوان الحُطَیئة
- شرح دیوان الخنساء
- دیوان طرفة بن عبد
- شرح دیوان عروة بن ورد
- شرح دیوان قیس بن خطیم
- شرح دیوان نابغه ذبیانی
- شرح دیوان مزرّد
آثار خطی
- البحث
- المقصور و الممدود
- منطق الطیر و منطق الریاحین
آثار منسوب
- الابل
- الاجناس الکبیر
- الارضین و الجبال و الاودیة
- الاصوات
- الامثال
- ساب
- الانواع
- الایام و اللیالی
- البیان
- التصغیر
- التوسعة فی کلام العرب
- خلق الانسان
- الدعاء
- الزبرج
- السرج و اللجام
- سرقات الشعراء و ما تواردوا علیه
- الطرق
- الطیر
- فَعَل و اَفْعَل
- المثنی و المبنی و المکنی
- المذکر و المؤنث
- معانی الابیات
- معانی الشعر الکبیر
- معانی الشعر الصغیر
- النبات و الشجر
- النوادر
- الوحوش
- الحشرات
- ماجاء فی الشعر و ما حُرّف عن جهته
شهادت و نحوه آن
بنا بر نقل منابع، وی در ۵ رجب سال ۲۴۴ق و در سن ۵۸ سالگی درگذشت.[۹] روایات در باب چگونگی وفات ابن سکیت متفاوت است. برخی می‌گویند: او به دلیل شیعه بودن کشته شده[۱۰] و در این باره به داستان سوال و جواب او با متوکل اشاره کرده‌اند. ابن سکیت معلم فرزندان متوکل بود، روزی متوکل به او گفت: دو فرزند من «معتز» و «مؤید» نزد تو محبوبترند یا حسن و حسین فرزندان علی؟ ابن سکیت در پاسخ خلیفه عباسی گفت: به خدا سوگند قنبر خادم علی بن ابی طالب(ع) از دو فرزندت و پدر این دو نزد من بهتر است. متوکل سخت برآشفت و به کارگزارانش دستور داد تا زبانش را از پشت سرش بیرون بکشند.[۱۱] همچنین نقل شده غلامان متوکل به امر او ابن سکیت را زیر پا انداختند و شکمش را لگدمال کردند و به خانه‌اش بردند تا درگذشت.[۱۲]
پانویس
- ↑ دائرة المعارف تشیع، ج ۱، ص ۳۲۶.
- ↑ تأسیس الشیعة، ص ۱۵۵.
- ↑ رجال نجاشی، ص ۴۴۹.
- ↑ تأسیس الشیعة، ص۱۵۵.
- ↑ رجال نجاشی، ص ۴۴۹. نقد الرجال، ج ۵، ص ۹۴.
- ↑ خلاصة الاقوال، ص ۲۹۹.
- ↑ ریاض العلماء، ج ۵، ص ۳۸۵.
- ↑ ریحانة الادب، ج ۷، ص ۵۶ و ۵۷.
- ↑ دانشنامه ایران و اسلام، ج ۲، ص ۶۳۱.
- ↑ رجال نجاشی، ص ۴۴۹.
- ↑ معجم رجال الحدیث، ج ۲۱، ص ۱۳۹.
- ↑ اعیان الشیعة، ج ۱۰، ص ۳۰۶.
منابع
- نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، قم،جامعه مدرسین، ۱۴۱۶ق.
- افندی، عبدالله، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، قم، مطبعة الخیام، بی‌تا.
- حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، نشر الفقاهة، ۱۴۱۷ق.
- خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، بی‌جا، بی‌نا، ۱۴۱۳ق.
- امین، محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف، بی‌تا.
- تفرشی، مصطفی بن حسین، نقد الرجال، قم، آل البیت، ۱۴۱۸ق.
- مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تهران، خیام، ۱۳۶۹ش.
- صدر، حسن، تاسیس الشیعه لعلوم الاسلام، تهران، اعلمی، ۱۳۷۵ش.