ویلفرد مادلونگ

ویلفرد مادلونگ

اسلام‌شناس و شیعه‌پژوه آلمانی
اطلاعات کلی
نام	ویلفِرْد فردیناند مادِلونگ
نام کامل	Wilferd Ferdinand Madelung
زادروز	۲۶ دسامبر ۱۹۳۰م (۵ دی ۱۳۰۹ش)
زادگاه	اشتوتگارت، آلمان
وفات	۹ می ۲۰۲۳م (۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش)
اطلاعات علمی
محل تحصیل	دانشگاه قاهره، دانشگاه هامبورگ
آثار	جانشینی حضرت محمد • مکتب‌ها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه • فرقه‌های اسلامی
اطلاعات دیگر
زمینه فعالیت	تألیف و نشر حدود ۲۰۰ کتاب و مقاله در حوزه مطالعات اسلامی مرتبط با شیعه
فعالیت‌ها	وابسته فرهنگی سفارت آلمان غربی در بغداد
منصب	استادیار مطالعات اسلامی در دانشگاه تگزاس • استادیار و دانشیار مطالعات اسلامی در دانشگاه شیکاگو • استاد کرسی Laudian در عربی و مطالعات اسلامی در دانشگاه آکسفورد • سر ویراستار نسخه انگلیسی دایرة المعارف بزرگ اسلامی

ویلفِرْد فردیناند مادِلونگ (Wilferd Ferdinand Madelung) (۱۹۳۰-۲۰۲۳م)، اسلام‌شناس و شیعه‌پژوه آلمانی که حدود ۲۰۰ کتاب و مقاله در حوزه مطالعات اسلامی مرتبط با شیعه تألیف و منتشر کرده است. کتاب جانشینی حضرت محمّد(ص) از آثار مهم اوست که در آن نگرش شیعه درباره جانشینی بعد از پیامبر تقویت شده است. وی را در شناساندن تشیع به جهان غرب موثر دانسته‌اند.

زندگی‌نامه و تحصیلات

پروفسور ویلفرد مادلونگ در ۲۶ دسامبر ۱۹۳۰م (مطابق ۵ دی سال ۱۳۰۹ش) در شهر اشتوتگارت آلمان متولد شد و پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی و متوسطه به دانشگاه قاهره رفت و لیسانس تاریخ و ادبیات اسلامی را در سال ۱۹۵۳ دریافت کرد. وی سپس به تحصیلات عالی در زادگاه خود ادامه داد و در سال ۱۹۵۷م از دانشگاه هامبورگ درجه دکتری در مطالعات اسلامی دریافت کرد. مادلونگ رساله دکتری خود را تحت نظر اسلام‎‌شناسان آلمانی همچون رودلف اِشْتْرُتْمان‌ (R. Strothmann) و اشپولر (B. Spuler) به پایان رساند. او سه سال (۱۹۵۸-۱۹۶۰م) وابسته فرهنگی سفارت آلمان غربی در بغداد بود و سپس زندگی علمی خود را در زمینه اسلام‌شناسی دنبال کرد.

مادلونگ در اردیبهشت ۱۳۹۷ش در مراسم اختتامیه کنگره بین‌المللی «نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی» که تحت اشراف آیت‌الله مکارم شیرازی در شهر قم برگزار شد، شرکت کرد و به ایراد سخنرانی پرداخت.

درگذشت

مادلونگ در ۹ مه سال ۲۰۲۳م مطابق با ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۲ش از دنیا رفت.

برخی از سوابق علمی

• ۱۹۶۳: استادیار مطالعات اسلامی در دانشگاه تگزاس در اوستین (Austin).
• ۱۹۶۴-۱۹۶۹: استادیار و دانشیار مطالعات اسلامی در دانشگاه شیکاگو (Chicago).
• ۱۹۶۹-۱۹۷۸: استاد اسلام‎شناسی در دانشگاه شیکاگو.
• ۱۹۷۸-۱۹۹۸: استاد کرسی Laudian در عربی و مطالعات اسلامی در دانشگاه آکسفورد. کرسی Laudian عالی‌ترین کرسی اسلام‌‎شناسی در انگلستان و یکی از مهم‌ترین کرسی‌ها از نوع خود در جهان است. تدریس عربی در سطح عالی نیز جزو شرایط این کرسی است.
• مادلونگ به‌عنوان استاد مدعو در دانشگاه کلمبیا و بسیاری دیگر از دانشگاه‎‌های آمریکا و اروپا تدریس کرده است. وی عضو تعداد زیادی از مجامع بین‌المللی اسلام‌شناسی است.
• سر ویراستار نسخه انگلیسی دایرة المعارف بزرگ اسلامی.

روش‌شناسی

می‌گویند مادلونگ در تحقیق و نگارش دقت نظر داشته است؛ از جمله استفاده از منابع معتبر و درجه اول، تفکیک میان منابع شیعی و سنی، تفکیک منابع امامی از منابع فرقه‌های دیگر شیعی، تفکیک منابع به‌لحاظ موضوعی (کلامی، تفسیری، حدیثی) و همچنین استفاده از منابع پرشمار. شناخت عالمان و متکلّمان برجسته شیعی، نگاه جامع و نظام‌مند به تشیع و استفاده از منابع مستشرقان پژوهش‌های وی را مورد توجه قرار داده است.

آثار

جانشینی حضرت محمد نوشته‌ مادلونگ

مادلونگ با تألیف یا تصحیح حدود ۲۰۰ کتاب و مقاله در نشریات پژوهشی و دایرة المعارف‌های متعدد و نیز ۱۶۰ بررسی و نقد و معرفی کتاب در زمینه شناخت اندیشه و تاریخ اسلام به‌خصوص تشیع در سده‌های میانه نقش مهمی داشته است. آثار او مجموعه‌ای از پژوهش‌های کلامی، تاریخی، فقهی، فرق و مذاهب، شخصیت‎‌نگاری و کتاب‎شناسی است.

برخی از آثار وی به فارسی ترجمه شده است.

کتاب‌ها

• مکتب‌ها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه، ترجمه جواد قاسمی، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‎های اسلامی، ۱۳۷۵، ۳۱۸ صفحه.
• فرقه‌های اسلامی، ترجمه ابوالقاسم سرّی، تهران: اساطیر، ۱۳۷۷، ۲۰۲ صفحه.
• جانشینی حضرت محمّد(ص)؛ پژوهشی پیرامون خلافت نخستین، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
• امام قاسم بن ابراهیم و اصول اعتقادی زیدیه، ترجمه شیرین شادفر، تهران: نشر نامک، ۱۴۰۰، ۴۰۰ صفحه.

مقالات

• «شیعه و معتزله»، ترجمه احمد آرام. در: شیعه در حدیث دیگران. زیر نظر مهدی محقق (تهران: بنیاد اسلامی طاهر، دفتر دایرة المعارف تشیع، ۱۳۶۲)، ص ۹۳۱.
• «ملاحظاتی پیرامون کتاب‌شناسی فِرق امامیه»، ترجمه چنگیز پهلوان.

جستارهای وابسته

• تصویر امامان شیعه در دائرة المعارف اسلام

منابع

• بهشتی‌مهر، احمد و محمود تقی‌زاده داوری، «بررسى روش‌ها و ویژگی‌های پژوهشى ویلفرد مادلونگ در مطالعات شیعى»، پژوهش‌های فلسفی-کلامی، سال پانزدهم، تابستان ۱۳۹۳، شماره ۴.
• سایت مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت.
• «کنگره بین المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی» سایت کنگره بین المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی، تاریخ بازدید: ۱۷، فروردین، ۱۳۹۸.
• دانلود کتاب فرقه‌های اسلامی پرفسور مادلونگ.
• مطالعه آنلاین کتاب جانشینی حضرت محمد(ص): پژوهشی پیرامون خلافت نخستین.
• درگذشت ویلفرد مادلونگ اسلام‌شناس آلمانی، خبرگزاری ایکنا، تاریخ انتشار: ۱۹ ارديبهشت ۱۴۰۲ش.