اخبار الزینبات (کتاب)

اخبار الزینبات

اطلاعات کتاب
نویسنده	منسوب به یحیی بن حسن عبیدلی(۲۱۴ - ۲۷۷ق)
موضوع	معرفی زینب ها
زبان	عربی
تعداد جلد	۱
اطلاعات نشر
ناشر	گوناگون

اَخبار الزّینبات کتابی عربی که به معرفی زنان برجسته در عصر معصومان(ع) به نام «زینب» پرداخته است. کتاب منسوب به عُبیدِلی (۲۱۴ - ۲۷۷ق) ـ عالم انساب ـ است. این اثر سبب شده برخی مزار حضرت زینب(س) را در مصر بدانند اما برخی پژوهشگران در مورد انتساب کتاب به عبیدلی به جهاتی چون: عدم ذکر اخبار الزینبات در شرح حال‌های عبیدلی، یافت نشدن برخی مشایخ عبیدلی در اخبار الزینبات در کتاب‌های دیگر، یافت نشدن برخی راویان در اخبار الزینبات در هیچ کتاب دیگر، تشکیک کرده‌اند و نیز برخی به آن اعتماد کرده‌اند.

نویسنده

ابوحسین یحیی بن حسن عبیدلی عقیقی از نوادگان امام زین العابدین(ع) سال ۲۱۴ق در مدینه زاده شد. شیخ صدوق در آثارش و نیز ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطالبیین روایات فراوانی از او آورده‌اند. همچنین در کتاب‌های متعدد کهن دیگر نیز روایاتی از او به چشم می‌خورد.

شرح حال او در کتاب‌های فراوان از قدیم و جدید آمده و او را ستوده‌اند. کتاب‌های اخبار المدینة، کتاب المُعَقِّبین من وُلْد الامام امیرالمومنین علی بن ابی‌طالب(ع)، المناسک و المسجد از آثار اوست.

سال ۲۷۷ق در مکه درگذشت و در جوار حضرت خدیجه(س) به خاک سپرده شد.

جایگاه و اهمیت کتاب

همواره شامی‌ها و مصری‌ها در اینکه حضرت زینب(س) در کشور آنها دفن شده، با هم اختلاف نظر داشته‌اند و کتاب اخبار الزینبات یکی از مستمسک‌های مصری‌هاست. این کتاب سبب شد صاحب‌نظرانی چون سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و سید محمدعلی قاضی طباطبایی نیز قائل به دفن حضرت زینب(س) در مصر شوند.

به علاوه، دیگر مطالب تاریخی این کتاب نیز به کتاب‌های دیگر راه یافت و به عنوان یکی از منابع تحقیق درآمده است.

محتوا

اخبار الزینبات به معرفی ۳۴ زن از اهل‌بیت(ع) و اصحاب آنان می‌پردازد که نامشان «زینب» است از عصر پیامبر(ص) تا نزدیک به عصر عبیدلی از جمله: زینب دختر پیامبر اسلام(ص)، زینب دختر عقیل بن ابی‌طالب، زینب کبرا و زینب وسطی و زینب صغرا دختران امام علی(ع)، زینب دختر امام حسن(ع)، زینب دختر امام زین العابدین(ع)، زینب دختر حسن مثنی بن امام حسن(ع)، زینب دختر امام موسی کاظم(ع)، زینب دختر امام محمد باقر(ع) و زینب دختر قاسم بن حسن بن زید بن امام حسن(ع).

اعتبار

برخی پژوهشگران، این کتاب را از جهات مختلف مورد بررسی قرار داده‌اند و با دلایل و مؤیّدات متعدّد انتساب این کتاب به عبیدلی را مورد تردید قرار داده‌اند؛ از جمله: عدم ذکر اخبار الزینبات در شرح حال‌های عبیدلی، یافت نشدن برخی مشایخ عبیدلی در اخبار الزینبات در کتاب‌های دیگر، یافت نشدن برخی راویان در اخبار الزینبات در هیچ کتاب دیگر، قابل قبول نبودن مضمون برخی راوایات در این کتاب، مغایرت داشتن برخی مطالب اخبار الزینبات با دیگر آثار عبیدلی. پس از آن، مهریزی در سرآغاز نشریه میراث حدیث شیعه عدم صحت انتساب به عبیدلی را مورد تایید قرار داده است.

برخی که با اعتماد به این کتاب قائل به محل دفن حضرت زینب(س) در مصر شده‌اند، انتساب این اثر به عبیدلی را پذیرفته‌اند و آن را معتبر دانسته‌اند.

چاپ‌ها

این کتاب بارها به چاپ رسیده است:

1. اخبار الزینبات اولین بار سال ۱۳۳۳ق چاپ شد. بنا به نوشته سید حسن محمد قاسم مصری (درگذشت: ۱۳۵۵ق) دوست او رساله‌ای خطی با عنوان اخبار الزینبات را در حلب می‌یابد و برای او می‌فرستد. حسن محمد قاسم نیز متن کامل آن را در کتاب سیده زینب می‌آورد. وی مدعی است کتابت آن مربوط به سال ۶۷۶ است و آن از روی نسخه مربوط به سال ۴۸۳ استنساخ شده است.
2. سید محمدجواد مرعشی نجفی اخبار الزینبات را از کتاب سیده زینب برگرفت و جداگانه و با مقدمه‌ی سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و به خط عبدالرحیم افشار زنجانی به چاپ رساند. (بدون ذکر تاریخ چاپ)
3. در مجله الموسم به شماره ۴، سال ۱۴۱۰ق، صفحه ۱۱۴۲ تا ۱۱۵۵ به همت محمدسعید طریحی به چاپ رسید.
4. ضمن کتاب اهل البیت فی مصر، تألیف هادی خسروشاهی در سال ۱۴۲۵ق به چاپ رسیده است.
5. در دفتر شانزدهم «میراث حدیث شیعه» در سال ۱۳۸۶ش این اثر با تحقیق جدید به همت فارس حسون کریم چاپ شد.