اخبار الزینبات (کتاب)

اخبار الزینبات

اطلاعات کتاب
نویسنده	منسوب به یحیی بن حسن عبیدلی(۲۱۴ - ۲۷۷ق)
موضوع	معرفی زینب‌ها
زبان	عربی
تعداد جلد	۱
اطلاعات نشر
ناشر	گوناگون

اَخبارُ الزّینَبات کتابی به زبان عربی منسوب به عُبیدِلی (درگذشت: ۲۷۷ق) عالِم اَنساب است. در این کتاب زنان برجسته عصر معصومان(ع) معرفی شده‌اند که نامشان زینب بوده است. این اثر سبب شده برخی مزار حضرت زینب(س) را در مصر بدانند، اما برخی پژوهشگران در انتساب کتاب به عبیدلی به جهاتی چون عدم ذکر اخبار الزینبات در شرح‌حال‌های عبیدلی تشکیک کرده‌اند.

جایگاه و اهمیت

شامی‌ها و مصری‌ها همواره در اینکه حضرت زینب(س) در کشور آنها دفن شده، با هم اختلاف‌نظر داشته‌اند. کتاب اخبار الزینبات یکی از مستمسک‌های مصری‌ها در این زمینه ست. این کتاب سبب شد افرادی چون سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و سید محمدعلی قاضی طباطبایی قائل به دفن حضرت زینب(س) در مصر شوند.

مطالبی از این کتاب به کتاب‌های دیگر راه یافته و به‌عنوان یکی از منابع تحقیق شناخته می‌شود.

نویسنده

یحیی بن حسن عبیدلی عقیقی از نوادگان امام زین‌العابدین(ع)، سال ۲۱۴ق در مدینه زاده شد. گفته شده، شیخ صدوق در آثارش، ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطالبیین و دیگران روایاتی از او آورده‌اند.

شرح‌حال او در کتاب‌هایی از قدیم و جدید آمده و نویسندگان این کتاب‌ها او را ستوده‌اند. کتاب‌های اخبار المدینة، کتاب المُعَقِّبین من وُلْد الامام امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع)، المناسک و المسجد از آثار اوست. عبیدلی در سال ۲۷۷ق در مکه درگذشت و در جوار حضرت خدیجه(س) به خاک سپرده شد.

محتوا

اخبار الزینبات به معرفی ۳۴ زن از اهل‌بیت(ع) و اصحاب آنان می‌پردازد که نامشان «زینب» است. از عصر پیامبر(ص) تا نزدیک به عصر عبیدلی از جمله: زینب دختر پیامبر اسلام(ص)، زینب دختر عقیل بن ابی‌طالب، زینب کبرا و زینب وسطی و زینب صغرا دختران امام علی(ع)، زینب دختر امام حسن(ع)، زینب دختر امام زین العابدین(ع)، زینب دختر حسن مثنی بن امام حسن(ع)، زینب دختر امام موسی کاظم(ع)، زینب دختر امام محمد باقر(ع) و زینب دختر قاسم بن حسن بن زید بن امام حسن(ع).

اعتبار

برخی پژوهشگران، این کتاب را از جهات مختلف مورد بررسی قرار داده‌اند و با دلایل و مؤیدات متعدّد، انتساب این کتاب به عبیدلی را مورد تردید قرار داده‌اند:

• عدم ذکر اخبار الزینبات در شرح حال‌های عبیدلی
• یافت‌نشدن برخی مشایخ عبیدلی در اخبار الزینبات در کتاب‌های دیگر
• یافت‌نشدن برخی راویان در اخبار الزینبات در هیچ کتاب دیگر
• قابل‌قبول نبودن مضمون برخی راوایات در این کتاب
• مغایرت داشتن برخی مطالب اخبار الزینبات با دیگر آثار عبیدلی.

مهدی مهریزی در سرآغاز نشریه میراث حدیث شیعه عدم صحت انتساب به عبیدلی را مورد تأیید قرار داده است.

برخی نیر انتساب این اثر به عبیدلی را پذیرفته‌ و با اعتماد به این کتاب، قائل به محل دفن حضرت زینب(س) در مصر شده‌اند.

چاپ‌ها

این کتاب بارها به چاپ رسیده است:

• اخبار الزینبات اولین بار در سال ۱۳۳۳ق چاپ شد. بنا به نوشته سید حسن محمد قاسم مصری (درگذشت: ۱۳۵۵ق) دوستش رساله‌ای خطی با عنوان اخبار الزینبات را در حلب یافته و برای او فرستاده است. حسن محمد قاسم نیز متن آن را در کتاب سیده زینب آورده است. وی مدعی است کتابت آن مربوط به سال ۶۷۶ است و آن از روی نسخه مربوط به سال ۴۸۳ استنساخ شده است.
• سید محمدجواد مرعشی نجفی اخبار الزینبات را از کتاب سیده زینب برگرفته و جداگانه و با مقدمۀ سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و به خط عبدالرحیم افشار زنجانی به چاپ رسانده است. (بدون ذکر تاریخ چاپ)
• در مجله الموسم به شماره ۴، سال ۱۴۱۰ق، صفحه ۱۱۴۲ تا ۱۱۵۵ به همت محمدسعید طریحی به چاپ رسیده است.
• ضمن کتاب اهل البیت فی مصر، تألیف سید هادی خسروشاهی در سال ۱۴۲۵ق به چاپ رسیده است.
• در دفتر شانزدهم «میراث حدیث شیعه» در سال ۱۳۸۶ش این اثر با تحقیق جدید به همت فارس حسون کریم چاپ شده است.