حروف حلقی
حُروف حَلْقی حروفی که از مخرج حلق ادا می‌شوند. همزه، هاء، عین، حاء، غین، خاء، حروف حلقی محسوب می‌شوند. همزه و هاء با انتهای حلق، عین و حاء با وسط حلق و غین و خاء با نزدیک‌ترین قسمت حلق به فضای دهان ادا می‌شوند. تلفظ عربی سه حرف حاء، عین و غین، با تلفظ فارسی متفاوت است و در نماز، این کلمات باید به عربی تلفظ شوند.
معرفی اجمالی
اصطلاحی در علم تجوید و روان‌خوانی است و به حروفی گفته می‌شود که از مخرج [یادداشت ۱] حلق، برای تلفظ استفاده می‌شود.[۱] مخرج حلق در علم تجوید به قسمتی از دستگاه تکلم که از بالا به مرز زبان کوچک و از پایین به تارهای صوتی محدود می‌شود، گفته شده است.[۲]
مخرج حلق به عنوان مخرج دوم از مخارج عامه بعد از مخرج جوف قرار می‌گیرد.[۳] حروف همزه، هاء، عین، حاء، غین، خاء که از مخرج حلق ادا می‌شوند، حروف حلقی محسوب می‌شوند.[۴]
اقسام
مخرج حلق برای ادای حروف به سه بخش تقسیم می‌شود:
- اقصی الحلق: (دورترین قسمت حلق) با این قسمت از حلق حروف همزه و هاء تلفظ می‌شوند.
- وسط الحلق: (وسط حلق) مخرج حروف عین و حاء از این قسمت حلق ادا می‌شوند.
- ادنی الحلق: (نزدیک‌ترین قسمت حلق) با این قسمت از مخرج حلق، حرف‌های غین و خاء تلفظ می‌شوند.[۵]
احکام
حکم حروف حلقی به مناسبت در فقه، باب صلاه به کار برده شده است.[۶] از حروف یاد شده، تلفظ عربی سه حرف حاء، عین و غین با تلفظ فارسی، تفاوت دارد. [۷] برای صحیح خواندن نماز باید به تلفظ صحیح عربی این حروف دقت کرد؛[۸] چرا که اشتباه در تلفظ ممکن است معنی را تغییر و سبب بطلان نماز گردد.[۹]
طبق فتوای آیت‌الله خامنه‌ای بر نمازگزار واجب است که همه ذکرهای واجب نماز از قبیل قرائت حمد و سوره و غیر آنها را به‌طور صحیح قرائت کند و اگر نمازگزار کیفیت صحیح تلفظ کلمات عربی را نمی‌داند، واجب است که یاد بگیرد و اگر قادر به یادگیری نیست، معذور است.[۱۰]
عدم رعایت مخارج حروف در اجرای صیغه عقد کسی که در اسمش حروف حلقی وجود دارد، در صورتی که معنا تغییر نکند و مقصود از شخص نام برده به عنوان زوج و زوجه معلوم باشد، اشکالی ندارد.[۱۱]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ الصراف، الجدید فی علم التجوید، ۱۴۲۸ق، ص۲۸؛ شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)؛ ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۹۲.
- ↑ حبیبی، شهیدی، روان‌خوانی و تجوید قرآن کریم، ۱۳۸۹ش ص۹۲.
- ↑ العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۵۷
- ↑ گیلانی شفتی، تحفة الأبرار، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص۸۳؛ حبیبی، شهیدی، روان‌خوانی و تجوید قرآن کریم، ۱۳۸۹ش ص۹۲؛ شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)؛ ۱۴۲۶ق، ج۳، ص۲۹۲.ج۳، ص: ۲۹۲.
- ↑ میرتقی، تجوید و آواشناسی، ۱۳۸۹ش، ص۴۴؛ العبد، المیزان فی احکام تجوید القرآن، ۲۰۱۰م، ص۵۷؛ الصراف، الجدید فی علم التجوید، ۱۴۲۸ق، ص۲۹؛ حبیبی، شهیدی، روان‌خوانی و تجوید قرآن کریم، ۱۳۸۹ش ص۹۲.
- ↑ شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل‌بیت(ع)؛ ۱۴۲۶ق، ج۳، ص: ۲۹۲
- ↑ مخارج حروف در قرآن...، سایت باشگاه خبرنگاران جوان.
- ↑ مکارم شیرازی، استفتاءات جدید، ۱۴۲۷ق، ج۳، ص: ۷۹
- ↑ گیلانی شفتی، تحفة الأبرار، ۱۴۰۹ق، ج۲، ص: ۸۷
- ↑ خامنه‌ای، اجوبه الاستفتائات، ۱۳۹۲ش، ص۱۰۰.
- ↑ تبریزی، استفتاءات جدید، قم، ج۱، ص۳۳۲.
یادداشت
- ↑ مخرج در لغت به معنای محل خروج و در اصطلاح به مکان تولید و یا محل تلفظ حرف گفته می‌شود. (حبیبی، شهیدی، روان‌خوانی و تجوید قرآن کریم، ۱۳۸۹ش ص۱۳۶.)
منابع
- الصراف، مصطفی، الجدید فی علم التجوید، کربلا، مکتبه العلامه ابن فهد الحلی، ۱۴۲۸ق.
- العبد، فریال زکریا، المیزان فی احکام تجوید القرآن، اسکندریه، دارالایمان، ۲۰۱۰م.
- تبریزی، جواد بن علی، استفتاءات جدید، قم، بی‌نا، بی‌تا.
- خامنه‌ای، سیدعلی، اجوبه الاستفتائات، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی، نشر فقه روز، ۱۳۹۲ش.
- حبیبی، شهیدی، علی، محمدرضا، روان‌خوانی و تجوید قرآن کریم، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۸۹ش.
- گیلانی شفتی، سیدمحمد باقر، تحفة الأبرار الملتقط من آثار الأئمة الأطهار، اصفهان، انتشارات کتابخانه مسجد سید، ۱۴۰۹ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، استفتاءات جدید، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه‌السلام، ۱۴۲۷ق.
- میرتقی، سیدحسین، تجوید و آواشناسی، قم، مشهور، ۱۳۸۹ش.
- هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت(ع)، ۱۴۲۶ق.
- مخارج حروف در قرآن...، سایت باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ بازدید: ۱۳۹۷/۷/۱۷