انگلیس: تفاوت میان نسخه‌ها
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها) ←اسلام در انگلستان: اصلاح متن |
Hasanejraei (بحث | مشارکت‌ها) ←اسلام در انگلستان: افزودن اطلاعات مسجد شاه‌جهان |
||
| خط ۶۴: | خط ۶۴: | ||
بر اساس آمار سال ۲۰۲۴م، تعداد ۱۸۵۸ مسجد در سراسر بریتانیا وجود دارد (انگلستان: ۱۷۱۷، ولز: ۴۲، اسکاتلند: ۹۲، ایرلند شمالی: ۵). این رقم در سال ۲۰۱۵م ۱۶۴۰ مورد بوده است که رشد قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. از میان مساجد بریتانیا، ۸۲۳ مسجد مربوط به اهل‌سنت دیوبندی، ۵۳۹ مسجد مربوط به اهل‌سنت بریلوی و ۲۰۰ مسجد مربوط به سنی‌های سلفی است. همچنین ۹۵ مسجد مربوط به شیعیان اثنی‌عشری، ۴۲ مسجد شیعیان اسماعیلی و ۸ مسجد شیعیان بهره در بریتانیا وجود دارد. گروه‌های دیگری از جمله اباضیان، صوفیان سنی، اهل‌سنت افریقا، اخوان المسلمین و پیروان مودودی، هر کدام مساجد مختص به خود دارند. گفته شده که نزدیک به سه‌چهارم مساجد در بریتانیا پذیرای حضور زنان مسلمان هستند.<ref>[https://www.muslimsinbritain.org/statistics/statistics01.php «UK Mosque Statistics / Masjid Statistics»]، سایت muslimsinbritain.</ref> | بر اساس آمار سال ۲۰۲۴م، تعداد ۱۸۵۸ مسجد در سراسر بریتانیا وجود دارد (انگلستان: ۱۷۱۷، ولز: ۴۲، اسکاتلند: ۹۲، ایرلند شمالی: ۵). این رقم در سال ۲۰۱۵م ۱۶۴۰ مورد بوده است که رشد قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. از میان مساجد بریتانیا، ۸۲۳ مسجد مربوط به اهل‌سنت دیوبندی، ۵۳۹ مسجد مربوط به اهل‌سنت بریلوی و ۲۰۰ مسجد مربوط به سنی‌های سلفی است. همچنین ۹۵ مسجد مربوط به شیعیان اثنی‌عشری، ۴۲ مسجد شیعیان اسماعیلی و ۸ مسجد شیعیان بهره در بریتانیا وجود دارد. گروه‌های دیگری از جمله اباضیان، صوفیان سنی، اهل‌سنت افریقا، اخوان المسلمین و پیروان مودودی، هر کدام مساجد مختص به خود دارند. گفته شده که نزدیک به سه‌چهارم مساجد در بریتانیا پذیرای حضور زنان مسلمان هستند.<ref>[https://www.muslimsinbritain.org/statistics/statistics01.php «UK Mosque Statistics / Masjid Statistics»]، سایت muslimsinbritain.</ref> | ||
اولین مسجد انگلستان، و همچنین اولین مسجد در بریتانیا و شمال اروپا، مسجد شاه‌جهان است که در سال ۱۸۸۹ در شهر ووکینگ، در جنوب غربی لندن، ساخته شد. سازنده غیرمسلمان این مسجد، گوتلیب ویلهلم لایتنر بوده است. مسجد شاه‌جهان علاوه بر اینکه برای نمازهای یومیه مورد استفاده مسلمانان قرار می‌گیرد، محلی برای برگزاری جلسات درسی منظم برای کودکان و بزرگسالان است.<ref>[https://shahjahanmosque.org.uk/the-mosque/ «About Us»]، سایت مسجد شاه‌جهان.</ref> | |||
==شیعیان بریتانیا== | ==شیعیان بریتانیا== | ||
نسخهٔ ۶ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۵۲
 | |||
| |||
| اطلاعات عمومی | |||
|---|---|---|---|
| جمعیت کل | ۶۵.۸۰۸.۵۷۳ نفر (۲۰۱۷ میلادی)[۱] | ||
| مساحت | ۲۴۴.۸۲۰ کیلومتر مربع | ||
| حکومت | پادشاهی مشروطه | ||
| اسلام | |||
| جمعیت مسلمانان | ۱.۸ تا ۲.۲ میلیون نفر | ||
| اطلاعات شیعی | |||
| جمعیت | حدود ۲۰۰ هزار نفر | ||
| مؤسسات فرهنگی | مجمع جهانی اسلام، | ||
| مؤسسات اجتماعی | مؤسسه خیریه امام خویی | ||
بریتانیا، مجموعه‌ای سیاسی شامل کشورهای انگلیس، اسکاتلند، ولز و ایرلند شمالی است. بریتانیا در سواحل شمال غربی اروپا و شامل دو جزیره اصلی است؛ یکی که اسکاتلند، ولز و انگلیس را در خود جای داده و دیگری ایرلند شمالی. آشنایی مردم این منطقه با اسلام، ناشی از مواردی تاریخی مانند فتح اندلس به دست مسلمانان، جنگ‌های صلیبی و استعمار کشورهای آفریقایی و آسیایی به خصوص هند است. اولین مسلمانان بریتانیا، مهاجرانی از هند و آفریقا بودند.
جمعیت مسلمان این کشور بین ۱.۸ تا ۲.۲ میلیون نفر برآورد می‌شود که نزدیک به یک میلیون نفر آنان در لندن و حومه آن زندگی می‌کنند. شیعیان بریتانیا نسبت به سنی‌ها در اقلیت‌اند، و حدود ۲۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شوند. بیشترین تجمع آنان در لندن، بیرمنگهام و منچستر بوده و از ملیت‌های ایرانی، عراقی، پاکستانی، هندی، لبنانی و به طور اندک و پراکنده از سایر کشورها هستند.
اطلاعات کلی
انگلستان، واحد تشکیل‌دهنده اصلی جزیره بریتانیا که بیش از نیمی از مساحت آن را در بر گرفته و بیش از چهار-پنجم جمعیت بریتانیا را در خود جای داده است.[۲] این کشور با رودخانه‌های بزرگ و نهرهای کوچک احاطه شده و زمین‌های حاصلخیر دارد که نتیجه آن برخورداری از اقتصاد کشاورزی پررونق است.[۳] لندن، پایتخت انگلستان، یکی از شهرهای برجسته جهان و قطب سیاسی و اقتصادی است.[۴]
انگلستان از شمال به اسکاتلند، از غرب به دریای ایرلند و ولز و اقیانوس اطلس متصل می‌شود؛ همچنین از جنوب به کانال انگلیس و از شرق به دریای شمال.[۵]
زبان مردم انگلستان، انگلیسی است؛ گرچه این زبان اختصاص به انگلستان ندارد و زبان اصلی مردم ولز، اسکاتلند، ایرلند و ایالات متحده امریکا نیز همین زبان است. با این حال منبع اصلی زبان انگلیسی، قوم آنگلوساکسون است که در قرن پنجم و ششم میلادی در انگلستان ساکن شده‌اند.[۶]
کلیسای رسمی انگلیس که پادشاه بریتانیا در رأس آن قرار دارد، ۱۳ هزار کلیسا را اداره می‌کند. با این حال کمتر از یک‌سوم ازدواج‌ها در انگلستان در کلیسا برگزار می‌شود و از هر چهار نوزاد، تنها یک نوزاد غسل تعمید داده می‌شود. گرچه انگلیس کشوری سکولار است اما اعتقاد به خدا و اصول اصلی مسیحی همچنان در آن وجود دارد. علاوه بر مسیحیان، جمعیت‌های بزرگی از مسلمانان، یهودیان، سیک‌ها و هندوها نیز در انگلستان زندگی می‌کنند.[۷]
بر اساس آمار سال ۲۰۱۱ میلادی که در دائرةالمعارف بریتانیکا ثبت شده، حدود ۶۰ درصد جمعیت بریتانیا مسیحی، نزدیک به ۳۰ درصد غیرمذهبی، حدود ۴.۵ درصد مسلمان، و حدود ۱.۵ درصد هندو هستند.[۸] بدین ترتیب بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۱م، جمعیت مسلمانان بریتانیا ۲.۷۹ میلیون نفر بوده است.[۹]
اسلام در انگلستان
اسلام دومین گروه دینی بزرگ در بریتانیا است. مسلمانان بریتانیا اغلب از جنوب و جنوب شرق آسیا، کشورهای عربی و افریقایی و نیز منطقه بالکان و ترکیه هستند، و همچنین مسلمانانی که از ادیان دیگر به اسلام پیوسته‌اند.[۱۰] اولین گروه از مسلمانان که به‌طور گسترده وارد انگلستان شدند، در قرن هجدهم میلادی، ملوانان موسوم به لاسکارها از شبه‌قاره هند بودند. با این حال گفته شده که پادشاه بریتانیا در قرن هشتم میلادی سکه‌ای منقوش به عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» برای تجارت با مسلمانان ضرب کرده است.[۱۱]
لندن، پایتخت انگلستان، بر اساس سرشماری سال ۲۰۱۱م، بیشترین جمعیت مسلمان را در بریتانیا دارد.[۱۲] تقریباً نیمی از جمعیت مسلمانان بریتانیا در محروم‌ترین مناطق آن زندگی می‌کنند.[۱۳] از سوی دیگر، آمارها نشان می‌دهند که بیش از دو-سوم مسلمانان در انگلستان و ولز، در مناطقی با بالاترین نرخ بیکاری ساکن‌اند.[۱۴]
بر اساس آمار سال ۲۰۲۴م، تعداد ۱۸۵۸ مسجد در سراسر بریتانیا وجود دارد (انگلستان: ۱۷۱۷، ولز: ۴۲، اسکاتلند: ۹۲، ایرلند شمالی: ۵). این رقم در سال ۲۰۱۵م ۱۶۴۰ مورد بوده است که رشد قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. از میان مساجد بریتانیا، ۸۲۳ مسجد مربوط به اهل‌سنت دیوبندی، ۵۳۹ مسجد مربوط به اهل‌سنت بریلوی و ۲۰۰ مسجد مربوط به سنی‌های سلفی است. همچنین ۹۵ مسجد مربوط به شیعیان اثنی‌عشری، ۴۲ مسجد شیعیان اسماعیلی و ۸ مسجد شیعیان بهره در بریتانیا وجود دارد. گروه‌های دیگری از جمله اباضیان، صوفیان سنی، اهل‌سنت افریقا، اخوان المسلمین و پیروان مودودی، هر کدام مساجد مختص به خود دارند. گفته شده که نزدیک به سه‌چهارم مساجد در بریتانیا پذیرای حضور زنان مسلمان هستند.[۱۵]
اولین مسجد انگلستان، و همچنین اولین مسجد در بریتانیا و شمال اروپا، مسجد شاه‌جهان است که در سال ۱۸۸۹ در شهر ووکینگ، در جنوب غربی لندن، ساخته شد. سازنده غیرمسلمان این مسجد، گوتلیب ویلهلم لایتنر بوده است. مسجد شاه‌جهان علاوه بر اینکه برای نمازهای یومیه مورد استفاده مسلمانان قرار می‌گیرد، محلی برای برگزاری جلسات درسی منظم برای کودکان و بزرگسالان است.[۱۶]
شیعیان بریتانیا
شیعیان ساکن در بریتانیا که نسبت به سنی‌ها در اقلیتند، حدود ۲۰۰ هزار نفر تخمین زده می‌شوند. بیشترین تجمع آنان در لندن، بیرمنگهام و منچستر بوده و از ملیت‌های ایرانی، عراقی، پاکستانی، هندی، لبنانی و به طور اندک و پراکنده از سایر کشورها تشکیل شده‌اند.
ایرانیان با برخورداری از چند مرکز فعال که از جانب رهبر ایران و دیگر مراجع تقلید و دفاتر آنان حمایت و سرپرستی می‌شود، در لندن و چند شهر عمده، کانون اجتماعات و محل پاسخگویی و ارشاد دیگر شیعیان هستند. در لندن و منچستر، مرکز آموزشی فرهنگی العصر، مؤسسه امام مهدی (عج)، جامعه شیعیان اثنی عشری (خوجه‌ها)، حسینیه رسول الله الاعظم (ص)، مرکز محمدی تراست (پاکستانی‌های شیعه)، اداره جعفری و محفل علی (ع)، عمده‌ترین مراکز شیعی در انگلیس هستند.
این مراکز به طور مستمر به فعالیت‌های آموزشی و تبلیغی و همچنین کمک به مستمندان مشغولند و در مواقع خاص و مناسبت‌های مذهبی همچون ماه مبارک رمضان و شب‌های قدر، ایام سوگواری بویژه دهه عاشورای حسینی و ایام جشن و سرور به خصوص ولادت نبی اکرم(ص) و نیمه شعبان، پذیرای ده‌ها هزار نفر از علاقه‌مندان اهل بیت هستند.[۱۷]
شیعیان خوجه اثناعشری
آغاز حضور شیعیان خوجه اثناعشری در انگلستان، به اوایل دهه ۱۹۵۰ بازمی‌گردد. در این دوره گروهی از شیعیان خوجه اثناعشری با هدف تحصیل در دانشگاه‌های انگلستان از کشورهای شرق آفریقا به انگلستان مهاجرت کردند. در این دهه شماری از خانواده‌های خوجه اثناعشری از شرق آفریقا به انگلستان رفتند. در ۱۹۷۲ با اخراج خوجه‌های اثناعشری از اوگاندا موج دیگری از مهاجران خوجه اثناعشری به انگلستان شکل گرفت. شیعیان خوجه اثناعشری مقیم انگلستان در شهرهای لندن، بیرمنگهام، لستر، منچستر، پیتربورو، لیدز، وسکس، میستون، و میلتون استقرار یافتند. جماعت لندن با ۵ هزار عضو، از جماعات بزرگ شیعیان خوجه اثناعشری است. این جماعت در تأسیس فدراسیون جهانی نقش مهمی داشت و با حمایت فدراسیون جهانی، مرکز اسلامی حسینی را تأسیس کرد[۱۸].
مراکز شیعی در بریتانیا
مرکز اسلامی انگلیس
مرکز اسلامی انگلیس (Islamic Centre England - London) در دسامبر ۱۹۹۵ میلادی (دی ۱۳۷۴ شمسی) در لندن تأسیس شد. این مرکز همانند دیگر مراکز اسلامی در انگلستان به امور تبلیغی و آموزش قرآن، اصول و فروع دین و برگزاری مجالس و محافل مذهبی می‌پردازد. این مرکز در مواقع خاص همچون لیالی قدر و ایام سوگواری ماه محرم، پذیرای روزانه هزاران نفر از شیفتگان اهل بیت(ع) است. چند مؤسسه فرهنگی - آموزشی، از دیگر حوزه‌های تابع مرکز اسلامی انگلیس به شمار می‌آیند که دارالقرآن الکریم، انجمن جوانان الفجر و مؤسسه مطالعات اسلامی از جمله آنهاست. ریاست مرکز اسلامی انگلیس محسن اراکی و عبدالحسین معزی و محمدعلی شمالی نماینده رهبر جمهوری اسلامی ایران بر عهده داشتند.[۱۹] از ۲۹ خرداد ۱۳۹۷ش نیز سید هاشم موسوی به عنوان ریاست این مرکز معرفی شده است.[۲۰]
مجمع جهانی اسلام
مجمع جهانی اسلام (Islamic Universal Association) در سال ۱۹۷۴ میلادی (۱۳۵۲ شمسی) بنابر دستور آیت الله گلپایگانی و با هدف نشر فرهنگ اسلام و آشنایی عموم با مذهب تشیع و رسیدگی به مشکلات دینی مسلمانان به ویژه شیعیان مقیم انگلستان توسط سید مهدی گلپایگانی فرزند ایشان(درگذشت۱۳۵۷ش.) در لندن تأسیس شد. مجمع با بذل اهتمام به برگزاری مجالس در ماه‌های محرم و صفر و رمضان و برپایی مناسبت‌های مختلف و دعوت از شخصیت‌های برجسته و علما و فضلای فرهیخته، یکی از مهمترین و فعال‌ترین کانون‌های شیعی در اروپا و به ویژه در انگلستان شمرده می‌شود و ده‌ها هزار شیعه ایرانی و غیرایرانی ساکن لندن از خدمات آن استفاده می‌کنند. این مجمع فعالیت‌های آموزشی و تربیتی دارد که شامل بخش‌ها و برنامه‌های مختلف است[۲۱].
بنیاد امام خویی
مؤسسه فرهنگی امام خویی به پیشنهاد سیدمحمدتقی خویی و حمایت آیت الله سیدابوالقاسم خویی در سال ۱۹۸۹ میلادی در لندن تأسیس شد. این مؤسسه با هدف ارائه خدمات فرهنگی، دینی و اجتماعی و حمایت از مسلمانان مهاجر، فعالیت خود را آغاز کرد. از جمله فعالیت‌های بنیاد خویی در انگلستان، تأسیس دو مدرسه بزرگ به نام‌های امام صادق (ع) (پسرانه) و مدرسه الزهراء (دخترانه) در لندن است. کتابخانه بزرگ بنیاد، بیش از ۱۰ هزار جلد کتاب دارد. این بنیاد هر ماهه دو نشریه به نام‌های «النور» و «الکلمه» منتشر می‌کند.[۲۲].
محمدی تراست
مؤسسه دینی محمدی تراست (Muhammadi Trust)، مؤسسه‌ای خیریه و مربوط به شیعیان امامیه در لندن است که در سال ۱۳۹۰ قمری در این شهر افتتاح شد. در این مرکز، مجالس عزاداری و شادی اهل بیت(ع) و کنفرانس‌های علمی و فرهنگی در مناسبت‌های مختلف به ۳ زبان عربی، انگلیسی و اردو برگزار می‌شود. این مؤسسه، مرکز شیعیان پاکستانی مقیم لندن به شمار می‌رود.[۲۳].
مرکز اسلامی منچستر
مرکز اسلامی منچستر با همت دانشجویان ایرانی، در سال ۱۳۷۷ شمسی (۱۹۹۸ میلادی) ساخته شد و یکی از بزرگترین مراکز مسلمانان در شمال غرب انگلستان است. مرکز اسلامی منچستر با همت دانشجویان ایرانی و کمک‌های مالی حجت‌الاسلام جواد اژه‌ای،(درگذشته ۱۳۹۹ش)نماینده رهبر جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه دانشجویان اروپا تأسیس شد.
این مؤسسه در مرکز شهر منچستر بین دو دانشگاه بزرگ این شهر واقع شده است. مسلمانان ایرانی و غیرایرانی و حتی مسیحیان از خدمات این مرکز استفاده می‌کنند[۲۴].
مرکز اسلامی امام رضا (ع) در بیرمنگهام
مرکز فرهنگی امام رضا (ع) با هدف نشر و تبلیغ فرهنگ اصیل اسلامی و سنت پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) در سال ۲۰۰۶ میلادی فعالیت خود را آغاز کرده است. این مرکز محلی برای اجرای مراسم عبادی همچون ایام ماه مبارک رمضان، محرم و سایر ایام سوگواری و جشن‌های مذهبی و برپایی شعائر دینی و ملی و تبلیغ معارف اسلامی است. اعضای هیئت امنای این مرکز ۳ نفرند که برنامه‌ریزی و اجرای وظایف مرکز را با همکاری سایر اعضا بر عهده دارند. ایجاد فضای مناسب برای گردهمایی مسلمانان، تعمیق و گسترش فرهنگ دینی و آموزش قرآن و معارف اسلامی، هماهنگی و برگزاری سفرهای زیارتی و بزرگداشت مناسبت‌های دینی مذهبی و ملی، از مهمترین اهداف و وظایف این مرکز اعلام شده است[۲۵].
مؤسسه آل البیت در لندن
این مؤسسه در سال ۱۳۹۳ش با حضور جمع کثیری از شخصیت‌های مذهبی، فرهنگی و دانشگاهی شیعه گشایش یافت. این مرکز علاوه بر خدمترسانی به شیعیان مهاجر انگلستان، بر آموزش و آگاهیبخشی به جوانان شیعه با اصالت انگلیسی، تمرکز دارد.[۲۶]
پانویس
- ↑ یورواستات [۱]
- ↑ «England»، دائرةالمعارف آنلاین بریتانیکا.
- ↑ «England»، دائرةالمعارف آنلاین بریتانیکا.
- ↑ «England»، دائرةالمعارف آنلاین بریتانیکا.
- ↑ «England»، دائرةالمعارف آنلاین بریتانیکا.
- ↑ «England»، دائرةالمعارف آنلاین بریتانیکا.
- ↑ «England»، دائرةالمعارف آنلاین بریتانیکا.
- ↑ «Religion of the United Kingdom»، دائرةالمعارف آنلاین بریتانیکا.
- ↑ «Rooted in Britain, Connections Across the Globe.»، سایت شورای مسلمانان بریتانیا (MCB).
- ↑ «Rooted in Britain, Connections Across the Globe.»، سایت شورای مسلمانان بریتانیا (MCB).
- ↑ «Rooted in Britain, Connections Across the Globe.»، سایت شورای مسلمانان بریتانیا (MCB).
- ↑ «British Muslims in Numbers: Census Analysis»، سایت شورای مسلمانان بریتانیا (MCB).
- ↑ «British Muslims in Numbers: Census Analysis»، سایت شورای مسلمانان بریتانیا (MCB).
- ↑ «68% of Muslims in England and Wales live in areas with high unemployment»، پایگاه اینترنتی گاردین.
- ↑ «UK Mosque Statistics / Masjid Statistics»، سایت muslimsinbritain.
- ↑ «About Us»، سایت مسجد شاه‌جهان.
- ↑ جعفریان، رسول، اطلس شیعه، ص ۶۶۰
- ↑ عرب احمدی، شیعیان خوجه اثناعشری در گستره جهان، ص-۳۱۱۳۱۰
- ↑ جعفریان، رسول، اطلس شیعه، ص ۶۶۰
- ↑ معارفه سید هاشم موسوی، سایت مرکز اسلامی انگلیس.
- ↑ جعفریان، رسول، اطلس شیعه، ص ۶۶۰ و ۶۶۱
- ↑ جعفریان، رسول، اطلس شیعه، ص ۶۶۱ و ۶۶۲
- ↑ الکرباسی، محمد صادق محمد، معجم المقالات الحسینیة، جزء دوم، ص ۳۶
- ↑ سایت مرکز اسلامی منچستر
- ↑ پایگاه اطلاع رسانی مرکز فرهنگی امام رضا(ع) بیرمنگهام
- ↑ مؤسسه آل البیت در لندن به زبان انگلیسی.
منابع
- مجله اخبار شیعیان، سال دوم، شماره نهم، مرداد ۱۳۸۵ شمسی، ص ۴۵ و ۴۶
- جعفریان، رسول، اطلس شیعه، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، چاپ پنجم، ۱۳۹۱
- الکرباسی، محمد صادق محمد، دائرة المعارف الحسینیة، معجم المقالات الحسینیة، لندن، المرکز الحسینی للدراسات، ۱۴۳۲ قمری
پیوند به بیرون
- آمار شیعیان انگلستان
- مراکز اسلامی انگلیس
- گزارشی از شیعیان امامیه انگلستان
- تصاویر/مساجد انگلیس
- «محمد» محبوب‌ترین نام نوزادان پسر در لندن
- نخستین وزیر زن مسلمان در تاریخ دولت انگلستان انتخاب شد
تشیع در اروپا | ||
|---|---|---|
| مناطق | آذربایجان • ارمنستان • اسپانیا • استونی • آلبانی • آلمان • اتریش • اوکراین • ایتالیا • ایرلند • بریتانیا • بلژیک • بلغارستان • بلا روس • بوسنی و هرزگوین • پرتغال • ترکیه • چک • دانمارک • روسیه • رومانی • سوئد • سوئیس • صربستان • فرانسه • فنلاند • قبرس • کوزوو • کرواسی • گرجستان • لهستان • لوکزامبورگ • لتونی • لیتوانی • مالت • مجارستان • مقدونیه شمالی • مولداوی • موناکو • مونته نگرو • نروژ • هلند • یونان |  |
| مؤسسات | مرکز اسلامی انگلیس • مرکز اسلامی هامبورگ • آکادمی علمی اسلامی آلمان • بنیاد امام خویی • مجمع اسلامی جهانی • مؤسسه محمدی تراست • فدراسیون جهانی شیعیان خوجه اثناعشری • مرکز اسلامی امام رضا بیرمنگام • مرکز اسلامی امام علی وین • مرکز اسلامی منچستر • مرکز اسلامی اهل‌بیت سوئیس • مرکز اسلامی امام علی استکهلم • مرکز اسلامی اهل‌بیت ایرلند • مرکز اسلامی رسالت اهل‌بیت فنلاند • مسجد امام علی(ع) دانمارک • مرکز اسلامی زینبیه استکهلم • بنیاد مطالعات اسلامی روسیه • سازمان حسین کیست؟ | |
| شخصیت‌های شیعی | ||
| شیعه‌پژوهان | ||
| آثار شیعه‌پژوهان | ||