خیراتیه در ابطال طریقه صوفیه (کتاب)
 | |
| اطلاعات کتاب | |
|---|---|
| نویسنده | آقامحمدعلی کرمانشاهی |
| موضوع | ردیه بر صوفیه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | ۲ |
| قطع | وزیری |
| اطلاعات نشر | |
| تاریخ نشر | ۱۳۷۰ |
خیراتیه در ابطال طریقه صوفیه کتابی است به زبان فارسی اثر محمدعلی بن وحید بهبهانی (۱۱۴۴-۱۲۱۶ق) معروف به آقامحمدعلی کرمانشاهی. این کتاب در رد بر عقاید صوفیه نوشته شده است.
درباره مؤلف
محمد علی بهبهانی در ۱۱۴۴ق در کربلا به دنیا آمد [۱]و در عید مبعث در ۲۷ رجب ۱۲۱۶ق در کرمانشاه وفات یافت. مزار وی در کرمانشاه و بنا به وصیتش بر سر راه زوّار عتبات واقع است.[۲] از وی با عنوان و لقب صوفی‌کُش یاد می‌شود. دستور وی به قتل معصوم علیشاه موجب شهرتش به این نام گردید.
هدف از نگارش
نویسنده در مقدمه با اشاره به فعالیت گسترده سران صوفیه از جمله معصومعلی شاه در ایران و به ویژه در منطقه کرمانشاه، انگیزه خود را از تألیف کتاب خیراتیه، مراقبت از دین و پاسخ به شبهه‌افکنی صوفی بیان می‌کند. وی در این مقدمه صوفیه را از جمله گمراهان و بدعت‌گذاران معرفی می‌کند و تقابل علمی و عملی با آنان را بر خود و علمای اسلام لازم می‌داند.[۳]
محتوا
این کتاب که در دو جلد منتشر شده حاوی شواهد فراوانی است که به نظر نویسنده از جمله انحرافات و بدعت‌ها از سوی صوفیه به‌شمار می‌رود. بهبهانی در ابتدای جلد اول این کتاب با انتساب اباحه‌گری به صوفیه، آنان را جماعتی بی‌اعتنا به احکام شریعت معرفی می‌کند.[۴]در ادامه در بخش‌های مختلف کتاب به نقد آراء برخی از بزرگان صوفیه از جمله محی‌الدین عربی و مولوی می‌پردازد.[۵]
در بخشی از این کتاب محمدعلی بهبهانی صوفیه را از نگاه اهل سنت بررسی کرده [۶] و با استناد و استنباط از روایات اهل بیت(ع) و آثار برخی بزرگان همچون مقدس اردبیلی، گمراه بودن صوفیان را نتیجه می‌گیرد.[۷]
نویسنده با اشاره به تاریخ زندگی و جامعه عصر بنیان‌گذار صوفیه، خاستگاه تاریخی این مشرب را عهد امویان می‌داند.[۸] سپس با اشاره به برخی از مبانی صوفیه ریشه آن را به نصارا (مسیحیان) و انحراف قوم بنی اسرائیل به دست سامری منتسب می‌نماید.[۹]
مولف خیراتیه با اشاره به فهرستی از بدعت‌های صوفیه، آنان را مصداق بدعت‌گذاران دانسته است.[۱۰] او در فصلی دیگر به بررسی مشایخ صوفیه می‌پردازد و روش آنان را خلاف دین و مذهب معرفی می‌نماید.[۱۱] حکایت زنان عارف و نقد بر داستان‌های آنان بخش دیگری از این کتاب است.[۱۲] در ادامه ضمن بیان کرامت‌های ادعایی صوفیه، ظهور این دست کرامت‌ها را دلیل بر حقانیت نمی‌داند و استناد آنان را به کرامات از جمله‌ی خدعه‌های آنان معرفی می‌کند.[۱۳]
محمدعلی بهبهانی در جلد دوم این کتاب در ابتدا به نقل و نقد اشعار مولوی می‌پردازد.[۱۴] وی از جمله عقائد صوفیه را خدا دانستن بندگان بیان می‌کند[۱۵] و در ادامه با همسان دانستن نظر صوفیه و فلاسفه در مساله جبر و اختیار به تبیین نظر امامیه در این زمینه می‌پردازد.[۱۶]
وی در فصل دیگر به نظرات شیخ عبدالرزاق لاهیجی[۱۷] و بایزید بسطامی [۱۸]و شیخ اشراق[۱۹] اشاره کرده و ضمن بیان تضادهای آن با مبانی تشیع مدعیات آنان را مورد انتقاد قرار می‌دهد.[۲۰] وی در فصلی به آثار و منابعی می‌پردازد که صوفیه را رد و طرد کرده‌اند.[۲۱]
نویسنده در ادامه به بررسی آراء فلاسفه پرداخته و روش آنان را مطابق با حکمت مطرح شده در قرآن و روایات نمی‌داند.[۲۲] وی در فصول پایانی ضمن اشاره به مرگ میرزا محمدتقی کرمانی وی را نکوهش می‌کند.[۲۳]
منابع کتاب
مؤلف براساس محتوای مطالب کتاب خویش از منابع متنوعی استفاده کرده است:
- برای شرح‌حال عرفا و صوفیان از دو کتاب نفحات الانس از عبدالرحمان جامی و تذکرة الاولیاء از عطار نیشابوری استفاده کرده است.
- برای تکذیب اعتقادات صوفیان هم به منابعی چون حدیقة الشیعه اثر مقدس اردبیلی، تبصرة العوام اثر سیدمرتضی حسینی رازی، تحفة الاخیار نوشته ملا محمدطاهر قمی رجوع کرده و با استناد به ۲۰۰ آیه از قرآن و روایات فراوان، عقاید صوفیه را رد کرده است.[۲۴]
چاپ
کتاب خیراتیه در ابطال طریقیه صوفیه توسط مهدی رجایی تحقیق شد. چاپ اول آن در سال ۱۳۷۱ش توسط انتشارات انصاریان منتشر شد.[۲۵]
پانویس
- ↑ بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ۱۳۷۳، ج۱، ص۱۳۳.
- ↑ بهبهانی، مرآت الاحوال جهان نما، ۱۳۷۳، ج۱ ص ۱۴۷ .
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۱.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۵-۱۷.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۱۸-۲۶.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۲۸-۳۰.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۳۶-۴۶.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۴۶.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۴۷-۴۸.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۵۸.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۷۴-۷۸.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۴۹۳-۵۱۳.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۱، ص۵۱۹-۵۲۲.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۳.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۱۷.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۴۴.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۸۲.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۸۹.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۹۱.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۹۷.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۱۷۵.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۲۲۱-۳۸۸.
- ↑ کرمانشاهی، رساله خیراتیه، ۱۳۷۰ش، ج۲، ص۵۰۵-۵۰۶.
- ↑ قربانی، رساله خیراتیه در ابطال طریقه صوفیه، ۱۳۸۰ش.
- ↑ خیراتیه در ابطال طریقه صوفیه (دوجلدی)، شبکه جامع کتاب گیسوم.
منابع
- بهبهانی، احمد، مرآت الاحوال جهان نما، تحقیق مؤسسه علامه مجدد وحید بهبهانی، قم، انصاریان، ۱۳۷۳ش.
- کرمانشاهی، آقامحمدعلی، خیراتیه درابطال طریقیه صوفیه، تحقیق مهدی رجائی، قم، انتشارات مؤسسه علامه مجدد وحید بهبهانی، ۱۳۷۰ش.
- قربانی، غلامرضا، «رساله خیراتیه در ابطال طریقه صوفیه»، مجله کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، اسفند ۱۳۸۰ - شماره ۵۳.
- خیراتیه در ابطال طریقه صوفیه (دوجلدی)، شبکه جامع کتاب گیسوم، تاریخ بازدید: ۱۸ دی ۱۳۹۹ش.
پیوند به بیرون
- معرفی کتاب «خیراتیه» در نقد تصوف، پایگاه جامع فرق ادیان و مذاهب.
- رساله «خیراتیه در ابطال طریقه صوفیه».