کاربر:Sultanmoradi/صفحه تمرین
لاتنقض الیقین بالشک بخشی از روایاتی که به استصحاب دلالت دارند و اشاره می‌کنند که اگر به موضوعی یقین داشتیم و بعداً در آن شک کردیم، نباید یقین خود را با شک از بین ببریم.[۱] محمدرضا مظفر، این احادیث را دلیل اصلی بر حجیت اصل استصحاب برشمرده است.[۲]
اخبار لاتنقض
در آثار فقهی شعیان، به روایاتی که در آنها عبارت «لاتنقض الیقین بالشک» یا مشابه آن آمده باشد اصطلاحاً «اخبار لاتنقض» گفته می‌شود.
اعادۀ وضو
در روایتی، زراره از یکی از معصومان می‌پرسد دربارۀ کسی می‌پرسد که یقین دارد وضو گرفته است؛ اما شک دارد به طور کامل خوابش برده تا وضویش باطل شده باشد. امام در پاسخ میگوید که نباید یقین را باشک از بین برد، بلکه فقط با یقینی دیگر میتوان یقین سابق را از بین برد.[یادداشت ۱][۳] سیدابوالقاسم خویی بر اساس برخی اسناد قائل است که این روایت از امام باقر نقل شده است.[۴] از نظر خویی این روایت بیان میکند که که به طور کلی نباید یقین را با شک از بین برد.[۵]
شیخ انصاری احتمال داده است که این روایت فقط مخصوص یقین به وضو باشد و بنابراین قائل است که برای اثبات استصحاب نمیتوان فقط به این روایت تکیه کرد.[۶] به گفتۀ محمدرضا مظفر، این روایت فقط بر استصحاب در شبهاتِ موضوعیه دلالت دارد.[۷]
اعادۀ نماز
زراره در روایتی از امام باقر(ع) پرسیده است که آیا گر گمان كردم لباسم نجس است؛ اما يقين پیدا نکردم جست و جو کردم ولی چیزی ندیدم و با همین حال نماز خوادم و بعد از نماز متوجه شدم که لباسم نجس است، آیا باید نمازم را دوباره به جا بیاورم؟ امام در پاسخ گفتند که نیازی به دوباره خواد نماز نیست، چون قبلش یقین داشتی و شایسته نیست که یقین را با شک از بین ببری.[یادداشت ۲][۸]
رکعت اضافی
زراره در روایت دیگری از امام باقر(ع) نقل میکند که کسی که یقین دارد سه رکعت خوانده و شک میکند که رکعت چهارم ر ا نیز به جا آورده یا نه، نباید یقینش را با شک از بین ببرد[یادداشت ۳] و باید بایستد و یک رکعت اضافی به جا بیاورد.[۹] وحید بهبهانی این رویت را جزو روایاتی میداند که به طور قطعی بر استصحاب دلالت دارند.[۱۰] شیخ انصاری در اینکه این حدیث بر استصحاب دلالت کند تردید کرده است؛ زیرا به نظر او تنها وقتی میتوان این حدیث را سندی برای اثبات استحاب دانست که یقین را مربوط به رکعت سوم بدانیم و به شک در رکعت چهارم اعتنا نکنیم. این در حالی است که طبق فقه شیعه در شک بین رکعت سه و چهار باید بنا را بر چهار گذاشت و بعد از سلام، یک رکعت اضافی به جا آورد.[۱۱]
روایات دیگر
از امام كاظم (ع) نقل شده است که «هر گاه در نماز شک کردى بنا را بر يقين گذار» [۱۲] هر كس يقين دارد و سپس شک كند باید بر يقين خود باقی بماد زيرا شک يقين را نقض نمی‌كند.[۱۳] و «شک در یقین راه نمی‌یابد»[۱۴]
شیخ انصاری سند سه روایت زراره را معتبر میداند؛ اما دلالت آنها بر حجیت استصحاب را ضعیف میداند. همچنین سند باقی روایات را ضعیف میداند. با این حال وی قائل است که با در کنار هم قرار دادن این روایات میتواند در مجموع دلیل بر استصحاب باشد.[۱۵] از نظر آیت الله خویی سه روایت زراره هم سند صیحیح دارند و هم دلالت بر حجیت استصحاب دارد.[۱۶]
پاویس
- ↑ الوحيد بهبهانی، رسائل الأصولية، 1416ق، ص437.
- ↑ مظفر، اصول الفقه، اسماعيليان، ج4، ص296.
- ↑ شیخ طوسی، تهذيب الأحكام، 1365ش، ج۱، ص۸.
- ↑ خویی، موسوعة الامام الخویی، 1418ق، ج8، ص15.
- ↑ خویی، موسوعة الامام الخویی، 1418ق، ج8، ص20.
- ↑ انصاری، فرائد الأصول، 1419ق، ج3، ص71.
- ↑ مظفر، اصول الفقه، اسماعيليان، ج4، ص297.
- ↑ شیخ صدوق، علل الشرایع، قم، ج۲، ص۳۶۱.
- ↑ شیخ طوسی، تهذيب الأحكام، 1365ش، ج2، ص186؛ خویی، موسوعة الامام الخویی، 1418ق، ج8، ص69 و 75.
- ↑ الوحيد بهبهانی، رسائل الأصولية، 1416ق، ص442-443.
- ↑ انصاری، فرائد الأصول، 1419ق، ج3، ص62-63.
- ↑ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، 1363ش، ج۱، ص۳۵۱.
- ↑ شیخ صدوق، خصال، 1416 ، ج۲، ص۶۱9.
- ↑ شیخ طوسی، تهذيب الأحكام، ج۴، ص۱۵۹، 1365ش.
- ↑ انصاری، فرائد الأصول، 1419ق، ج3، ص71.
- ↑ خویی، موسوعة الامام الخویی، 1418ق، ج8، ص69.
یادداشت
- ↑ لاَ يَنْقُضُ اَلْيَقِينَ أَبَداً بِالشَّكِّ وَ لَكِنْ يَنْقُضُهُ بِيَقِينٍ آخَرَ.
- ↑ لَيْسَ يَنْبَغِي لَكَ أَنْ تَنْقُضَ اَلْيَقِينَ بِالشَّكِّ
- ↑ لاَ يَنْقُضِ اَلْيَقِينَ بِالشَّكِّ وَ لاَ يُدْخِلِ اَلشَّكَّ فِي اَلْيَقِينِ وَ لاَ يَخْلِطْ أَحَدَهُمَا بِالْآخَرِ وَ لَكِنَّهُ يَنْقُضُ اَلشَّكَّ بِالْيَقِينِ.
منابع
- شیخ صدوق، محمد بن علی، علل الشرائع، قم، مکتبة الداوري، بی‌تا.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، «تهذيب الأحكام في شرح المقنعة»، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۶۵ش.
- شخ صدوق، محمد بن علی، من لايحضره الفقيه، قم، مؤسسة النشر الإسلامي، ۱۳۶۳ش / ۱۴۰۴ق.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، الخصال، قم، مؤسسة النشر الإسلامي، ۱۴۱۶ق.
- خوئی، ابوالقاسم، موسوعة الإمام الخوئي، قم، مؤسسة إحياء آثار الامام الخوئي، ۱۴۱۸ق/۱۹۹۸م.
- انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، قم، باقری، 1419ق.
- ظفر، محمد رضا، أصول الفقه، قم، اسماعيليان، بی‌تا.