نذری (آیین)

از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از نذری دادن)
نذری (آیین)
نذری
آیین سالانه طبخ عذای نذری در روستای اراضی مبارکه اصفهان.[۱]
آیین سالانه طبخ عذای نذری در روستای اراضی مبارکه اصفهان.[۱]
اطلاعات آئین
زمان‌برگزاریولادت‌ها و شهادت‌های أئمّه(ع) و دیگر مناسبت‌های شیعه
مکان برگزاریتکیه، حسینیه، مسجد، خانه
انواعطبخ و پخش غذا و نوشیدنی‌ها، اهدای خون، تهیه و توزیع کتاب و...
آیین‌های مهم
سینه‌زنیافطاریتشییع جنازهتعزیه خوانی
سایر آیین‌ها


نَذْری مجموعه‌ای از کارها که شیعیان و غیر آن‌ها به‌جهت محبت‌شان به اهل‌بیت‌(ع)، گرفتن ثواب، دوری از بلاها، شفای بیماران، دست‌یافتن به خواسته‌ها و نعمت‌ها و... انجام می‌دهند.[۲] اصطلاح «نذری» در عرف، مفهومی عام دارد که ممکن است از نذر فقهی جدا بوده و گاه شامل آن بشود.[نیازمند منبع]نذری دادن به سبب احادیث مربوط به اطعام، پسندیده و مستحب است‌[۳] مگر آنکه این عمل طبق قواعد فقهیِ مربوط به نذر صورت گیرد که در این صورت «نذری دادن» واجب خواهد بود.

نذری معمولا در قالب سفره‌های نذری، پخت آش و حلوا، شله‌زرد و... و پیشکش آن به یکی از ائمه(ع) یا امام‌زادگان، سپس پخش آن بین مستمندان یا همه مردم صورت می‌گیرد.[۴] صورت‌های دیگری از نذری چون: اهدای خون به بیمارانِ نیازمند، روشن کردن شمع در ایّام خاص مثل شام غریبانِ امام حسین(ع)، پخش کتاب‌های دینی و مذهبی، خدمت به زائران امامان معصوم(ع) با شستن لباس‌ آنها و تهیه‌ اسکان و... نیز گزارش شده است.[۵] اما بیشتر آیین‌های نذری به اطعام خلاصه و با آن شناخته می‌شود.[۶] نذری‌ها معمولا در روزها و ساعات خاصی چون ماه رمضان، ولادت یا شهادت ائمه(ع)، مراسم روضه‌خوانی، مساجد و حسینه‌ها و خانه‌ها انجام می‌پذیرد.[۷] به‌گزارش برخی خبرگزاری‌ها پیاده روی اربعین، بزرگترین رویداد آیینی تاریخ است که هر ساله در کشور عراق برگزار و از آن به عنوان «بزرگترین سفره نذری جهان» یاد می‌شود.[۸]

سفره‌های نذری در ایران، گونه‌ای از آیین‌های نذری ایرانی است که بیشتر توسط زنان این کشور صورت می‌پذیرد[۹] و با نام‌های مقدّسی چون سفره حضرت ابوالفضل(ع)، سفره ام‌البنین، سفره علی‌اصغر(ع) و سفره حضرت رقیه گره خورده و هر کدام آداب و مناسک ویژه‌ای دارد.[۱۰] آش زین‌العابدین،‌ آش ابودردا،‌ آش امّ‌البنین، از شمار آش‌های نذری رایج مردم ایران است و هرکدام شیوهٰ پخت جداگانه‌ای دارد.[۱۱] در برخی از مناطق آیین‌های نذری با خرافاتی همراه است.[۱۲]

برخی محققان، پیشینه این عمل در فرهنگ ایرانی را به قبل از اسلام و پخت آش‌های زرتشتیان در روز‌های خاص مربوط دانسته‌اند.[۱۳] اما محققان دینی آن‌را تلفیقی از مفاهیم مختلفی چون اطعام، نذر و توسّل در فرهنگ دینی می‌دانند.[نیازمند منبع] آیین نذری را غیر شیعیان و سایر کشورها نیز انجام می‌دهند.[۱۴]

تقویت ایمان در جنبهٰ فردی، هم‌بستگی اجتماعی و تقویتِ روحیهٰ مشارکت و فقرزدایی در جنبه اجتماعی از آثار آیین‌های نذری معرفی شده‌اند.[۱۵]

نگارخانه

پانویس

  1. «آئین ۳۰۰ ساله طبخ غذای نذری در روستای اراضی مبارکه به روایت تصاویر»، خبرگزاری تسنیم.
  2. «چرا نذری می‌دهیم؟»، خبرگزاری ایسنا.
  3. الکلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۰۰.
  4. نوبان، «درآمدی بر سفره‌های نذری در فرهنگ مردم ایران»، ص۱۰۴؛ بلوکباشی، «ام البنین»، ص۳۹۲۹.
  5. «نذری متفاوت از جنس نوع‌دوستی/ بیمارانی که چشم‌انتظار اهداکنندگان خون هستند»، وبگاه سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران؛ «نذرهایی که خوردنی نیستند»، خبرگزاری تسنیم؛ «نذرهایی که اطعام نیست»، خبرگزاری ایسنا.
  6. «نذرهایی که خوردنی نیستند»، خبرگزاری تسنیم.
  7. رحمانی و فرحزاد، «سفره‌های نذری در تهران، عاملیت زنانه در جماعت آیینی»، ص۱۸۳.
  8. «بزرگ‌ترین سفره جهان که برای زائران اربعین پهن شده است»، خبرگزاری ایمنا؛ «بزرگترین سفره جهان در ایام اربعین حسینی»، وبگاه آستان قدس حسینی.
  9. رحمانی و فرحزاد، «سفره‌های نذری در تهران، عاملیت زنانه در جماعت آیینی»، ص۱۸۳.
  10. نوبان، «درآمدی بر سفره‌های نذری در فرهنگ مردم ایران»، ص۱۰۴؛ بلوکباشی، «ام البنین»، ص۳۹۲۹.
  11. بلوکباشی، «ام البنین»، ص۳۹۲۹.
  12. برای نمونه نگاه کنید به: «نذر بی‌بی سه‌شنبه از خرافات است»، خبرگزاری ایسنا. «فرش خرافه‌پرستی زیر پای خانواده‌ها»، خبرگزاری تابناک.
  13. بلوکباشی، «ام البنین»، ص۳۹۲۹.
  14. «نذری در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری اسپوتنیک ایران؛ «زرتشتیان یزد برای امام حسین(ع) نذری می‌دهند.»، پایگاه خبری صبح ساباط.
  15. صادقی، فتحی، شفیعی، «جایگاه نذورات در فقرزدایی از جامعه اسلامی»، ص۵.
  16. «بزرگترین سفره نذری حضرت رقیه در میدان امام حسین(ع) تهران»، خبرگزاری فارس.
  17. «بزرگترین نذری پزان پخت آش “امام‌حسین (ع)” در میبد»، پایگاه خبری میبد ما.
  18. «تصاویری از طبخ بزرگترین نذری جهان اسلام در یزد»، وبگاه کارناوال.

منابع