نذری (آیین)

نذری (آیین)
نذری
	آیین سالانه طبخ عذای نذری در روستای اراضی مبارکه اصفهان.
اطلاعات آئین
زمان‌برگزاری	ولادت‌ها و شهادت‌های أئمّه(ع) و دیگر مناسبت‌های شیعه
مکان برگزاری	تکیه، حسینیه، مسجد، خانه
انواع	طبخ و پخش غذا و نوشیدنی‌ها، اهدای خون، تهیه و توزیع کتاب و...
آیین‌های مهم
	سینه‌زنی • افطاری • تشییع جنازه • تعزیه خوانی ; سایر آیین‌ها

نَذْری مجموعه‌ای از کارها که شیعیان و غیر آن‌ها به‌جهت محبت‌شان به اهل‌بیت‌(ع)، گرفتن ثواب، دوری از بلاها، شفای بیماران، دست‌یافتن به خواسته‌ها و نعمت‌ها و... انجام می‌دهند.^[۲] اصطلاح «نذری» در عرف، مفهومی عام دارد که ممکن است از نذر فقهی جدا بوده و گاه شامل آن بشود.^{[نیازمند منبع]}نذری دادن به سبب احادیث مربوط به اطعام، پسندیده و مستحب است‌^[۳] مگر آنکه این عمل طبق قواعد فقهیِ مربوط به نذر صورت گیرد که در این صورت «نذری دادن» واجب خواهد بود.

نذری معمولا در قالب سفره‌های نذری، پخت آش و حلوا، شله‌زرد و... و پیشکش آن به یکی از ائمه(ع) یا امام‌زادگان، سپس پخش آن بین مستمندان یا همه مردم صورت می‌گیرد.^[۴] صورت‌های دیگری از نذری چون: اهدای خون به بیمارانِ نیازمند، روشن کردن شمع در ایّام خاص مثل شام غریبانِ امام حسین(ع)، پخش کتاب‌های دینی و مذهبی، خدمت به زائران امامان معصوم(ع) با شستن لباس‌ آنها و تهیه‌ اسکان و... نیز گزارش شده است.^[۵] اما بیشتر آیین‌های نذری به اطعام خلاصه و با آن شناخته می‌شود.^[۶] نذری‌ها معمولا در روزها و ساعات خاصی چون ماه رمضان، ولادت یا شهادت ائمه(ع)، مراسم روضه‌خوانی، مساجد و حسینه‌ها و خانه‌ها انجام می‌پذیرد.^[۷] به‌گزارش برخی خبرگزاری‌ها پیاده روی اربعین، بزرگترین رویداد آیینی تاریخ است که هر ساله در کشور عراق برگزار و از آن به عنوان «بزرگترین سفره نذری جهان» یاد می‌شود.^[۸]

سفره‌های نذری در ایران، گونه‌ای از آیین‌های نذری ایرانی است که بیشتر توسط زنان این کشور صورت می‌پذیرد^[۹] و با نام‌های مقدّسی چون سفره حضرت ابوالفضل(ع)، سفره ام‌البنین، سفره علی‌اصغر(ع) و سفره حضرت رقیه گره خورده و هر کدام آداب و مناسک ویژه‌ای دارد.^[۱۰] آش زین‌العابدین،‌ آش ابودردا،‌ آش امّ‌البنین، از شمار آش‌های نذری رایج مردم ایران است و هرکدام شیوهٰ پخت جداگانه‌ای دارد.^[۱۱] در برخی از مناطق آیین‌های نذری با خرافاتی همراه است.^[۱۲]

برخی محققان، پیشینه این عمل در فرهنگ ایرانی را به قبل از اسلام و پخت آش‌های زرتشتیان در روز‌های خاص مربوط دانسته‌اند.^[۱۳] اما محققان دینی آن‌را تلفیقی از مفاهیم مختلفی چون اطعام، نذر و توسّل در فرهنگ دینی می‌دانند.^{[نیازمند منبع]} آیین نذری را غیر شیعیان و سایر کشورها نیز انجام می‌دهند.^[۱۴]

تقویت ایمان در جنبهٰ فردی، هم‌بستگی اجتماعی و تقویتِ روحیهٰ مشارکت و فقرزدایی در جنبه اجتماعی از آثار آیین‌های نذری معرفی شده‌اند.^[۱۵]

نگارخانه

سفره نذری حضرت رقیه در میدان امام حسین(ع) تهران.^[۱۶]
بزرگترین نذری‌پزان پخت آش امام حسین(ع) در میبد.^[۱۷]
پخت غذای نذری.
پخت غذای نذری در هیئات مذهبی.
طبخ بزرگترین نذری جهان اسلام در یزد.^[۱۸]
سفره نذری.
نمونه‌ سفره ام‌البنین در عراق

پانویس

↑ «آئین ۳۰۰ ساله طبخ غذای نذری در روستای اراضی مبارکه به روایت تصاویر»، خبرگزاری تسنیم.
↑ «چرا نذری می‌دهیم؟»، خبرگزاری ایسنا.
↑ الکلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۰۰.
↑ نوبان، «درآمدی بر سفره‌های نذری در فرهنگ مردم ایران»، ص۱۰۴؛ بلوکباشی، «ام البنین»، ص۳۹۲۹.
↑ «نذری متفاوت از جنس نوع‌دوستی/ بیمارانی که چشم‌انتظار اهداکنندگان خون هستند»، وبگاه سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران؛ «نذرهایی که خوردنی نیستند»، خبرگزاری تسنیم؛ «نذرهایی که اطعام نیست»، خبرگزاری ایسنا.
↑ «نذرهایی که خوردنی نیستند»، خبرگزاری تسنیم.
↑ رحمانی و فرحزاد، «سفره‌های نذری در تهران، عاملیت زنانه در جماعت آیینی»، ص۱۸۳.
↑ «بزرگ‌ترین سفره جهان که برای زائران اربعین پهن شده است»، خبرگزاری ایمنا؛ «بزرگترین سفره جهان در ایام اربعین حسینی»، وبگاه آستان قدس حسینی.
↑ رحمانی و فرحزاد، «سفره‌های نذری در تهران، عاملیت زنانه در جماعت آیینی»، ص۱۸۳.
↑ نوبان، «درآمدی بر سفره‌های نذری در فرهنگ مردم ایران»، ص۱۰۴؛ بلوکباشی، «ام البنین»، ص۳۹۲۹.
↑ بلوکباشی، «ام البنین»، ص۳۹۲۹.
↑ برای نمونه نگاه کنید به: «نذر بی‌بی سه‌شنبه از خرافات است»، خبرگزاری ایسنا. «فرش خرافه‌پرستی زیر پای خانواده‌ها»، خبرگزاری تابناک.
↑ بلوکباشی، «ام البنین»، ص۳۹۲۹.
↑ «نذری در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری اسپوتنیک ایران؛ «زرتشتیان یزد برای امام حسین(ع) نذری می‌دهند.»، پایگاه خبری صبح ساباط.
↑ صادقی، فتحی، شفیعی، «جایگاه نذورات در فقرزدایی از جامعه اسلامی»، ص۵.
↑ «بزرگترین سفره نذری حضرت رقیه در میدان امام حسین(ع) تهران»، خبرگزاری فارس.
↑ «بزرگترین نذری پزان پخت آش “امام‌حسین (ع)” در میبد»، پایگاه خبری میبد ما.
↑ «تصاویری از طبخ بزرگترین نذری جهان اسلام در یزد»، وبگاه کارناوال.

منابع

سفره جهان که برای زائران اربعین پهن شده است»، خبرگزاری ایمنا، تاریخ درج مطلب: ۱۷آذر۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۱۴آبان۱۴۰۲ش.
«بزرگترین سفره جهان در ایام اربعین حسینی»، وبگاه آستان قدس حسینی، تاریخ درج مطلب:‌ ۲۲دی۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۱۴آبان۱۴۰۲ش.
«نذری متفاوت از جنس نوع‌دوستی/ بیمارانی که چشم‌انتظار اهداکنندگان خون هستند»، وبگاه سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، تاریخ درج مطلب: ۸شهریور۱۳۹۹ش، تاریخ بازدید: ۱۴آبان۱۴۰۲ش.
«زرتشتیان یزد برای امام حسین(ع) نذری می‌دهند»، پایگاه خبری صبح ساباط.
«نذری در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری اسپوتنیک ایران.
«چرا نذری می‌دهیم؟»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ درج مطلب:‌ ۷مهر۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید:۱۴آبان۱۴۰۲ش.
«نذرهایی که اطعام نیست»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ درج مطلب: ۱۷شهریور۱۳۹۸ش،‌ تاریخ بازدید: ۱۳آبان۱۴۰۲ش.
«نذر بی‌بی سه‌شنبه از خرافات است»، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، تاریخ درج‌ مطلب:‌ ۳۱خرداد۱۳۹۰ش، تاریخ بازدید: ۸آبان۱۴۰۲ش.
«فرش خرافه‌پرستی زیر پای خانواده‌ها»، خبرگزاری تابناک، تاریخ درج مطلب: ‌۲اسفند۱۳۸۸ش، تاریخ بازدید: ۸آبان۱۴۰۲ش.
الکلینی، الکافی، تهران، دار الكتب الإسلاميه، ۱۴۰۷ق.
بلوکباشی، علی، «ام البنین»، در دانشنامه بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا.
رحمانی، جبار و فرحزاد، یاسمن، «سفره‌های نذری در تهران، عاملیت زنانه در جماعت آیینی»، در مجله پژوهش های انسان شناسی ایران، شماره۲، زمستان۱۳۹۴ش.
صادقی، حسین و شفیعی، علی و فتحی، میثم، «جایگاه نذورات در فقرزدایی از جامعه اسلامی»، در مجله اقتصادی، شماره۴۵، ۱۳۹۱ش.
نوبان، مهرالزمان، «درآمدی بر سفره‌های نذری در فرهنگ مردم ایران»، در فصلنامه فرهنگ مردم ایران، شماره۱۴، ۱‍۳۸۷ش.

[1] «آئین ۳۰۰ ساله طبخ غذای نذری در روستای اراضی مبارکه به روایت تصاویر»، خبرگزاری تسنیم.

[2] «چرا نذری می‌دهیم؟»، خبرگزاری ایسنا.

[3] الکلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۲۰۰.

[4] نوبان، «درآمدی بر سفره‌های نذری در فرهنگ مردم ایران»، ص۱۰۴؛ بلوکباشی، «ام البنین»، ص۳۹۲۹.

[5] «نذری متفاوت از جنس نوع‌دوستی/ بیمارانی که چشم‌انتظار اهداکنندگان خون هستند»، وبگاه سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران؛ «نذرهایی که خوردنی نیستند»، خبرگزاری تسنیم؛ «نذرهایی که اطعام نیست»، خبرگزاری ایسنا.

[6] «نذرهایی که خوردنی نیستند»، خبرگزاری تسنیم.

[7] رحمانی و فرحزاد، «سفره‌های نذری در تهران، عاملیت زنانه در جماعت آیینی»، ص۱۸۳.

[8] «بزرگ‌ترین سفره جهان که برای زائران اربعین پهن شده است»، خبرگزاری ایمنا؛ «بزرگترین سفره جهان در ایام اربعین حسینی»، وبگاه آستان قدس حسینی.

[9] رحمانی و فرحزاد، «سفره‌های نذری در تهران، عاملیت زنانه در جماعت آیینی»، ص۱۸۳.

[10] نوبان، «درآمدی بر سفره‌های نذری در فرهنگ مردم ایران»، ص۱۰۴؛ بلوکباشی، «ام البنین»، ص۳۹۲۹.

[11] بلوکباشی، «ام البنین»، ص۳۹۲۹.

[12] برای نمونه نگاه کنید به: «نذر بی‌بی سه‌شنبه از خرافات است»، خبرگزاری ایسنا. «فرش خرافه‌پرستی زیر پای خانواده‌ها»، خبرگزاری تابناک.

[13] بلوکباشی، «ام البنین»، ص۳۹۲۹.

[14] «نذری در کشورهای مختلف جهان»، خبرگزاری اسپوتنیک ایران؛ «زرتشتیان یزد برای امام حسین(ع) نذری می‌دهند.»، پایگاه خبری صبح ساباط.

[15] صادقی، فتحی، شفیعی، «جایگاه نذورات در فقرزدایی از جامعه اسلامی»، ص۵.

[16] «بزرگترین سفره نذری حضرت رقیه در میدان امام حسین(ع) تهران»، خبرگزاری فارس.

[17] «بزرگترین نذری پزان پخت آش “امام‌حسین (ع)” در میبد»، پایگاه خبری میبد ما.

[18] «تصاویری از طبخ بزرگترین نذری جهان اسلام در یزد»، وبگاه کارناوال.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]