محمد بن احمد قطان قمی
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد بن احمد بن جعفر قَطّان قمی |
| ولادت | قم |
| محل زندگی | قم و بغداد |
| مشخصات دینی | |
| از یاران | امام عسکری(ع) |
| فعالیت‌ها | وکیل امام عسکری(ع)، دستیار نایب اول و نایب دوم در غیبت صغرا |
محمد بن احمد بن جعفر قَطّان قمی از وکیلان و دستیاران خاص نایب اول و نایب دوم امام زمان(عج) در دوره غیبت صغرا. شیخ طوسی او را جزو اصحاب امام عسکری(ع) شمرده که محضر امام هادی(ع) را نیز درک کرده و به نقل شیخ صدوق موفق به دیدار امام زمان(عج) نیز شده است.
معرفی
در اخبار از او با پسوند «قمی» یاد شده که شاید اشاره به محل تولد و زندگی اولیه او داشته باشد. او در دوره غیبت صغرا در شهر بغداد حضور داشته است. لقب او را قطّان (پنبه فروش)[۱] و همچنین عطّار[۲] ذکر کرده‌اند که اشاره به شغل اوست. کنیه او ابوجعفر بوده است.[۳]
در محضر سه امام
شیخ طوسی از وی به عنوان صحابی و وکیل امام عسکری(ع) یاد کرده و اضافه کرده که او امام هادی(ع) را نیز درک کرده است.[۴] همچنین شیخ صدوق وی را در ردیف آن دسته از وکلای بغداد ذکر می‌کند که موفق به دیدن حضرت مهدی(عج) شده‌اند.[۵]
نزدیکی خاص به امام عصر
در رجال کشی در روایتی از زبان احمد بن ابراهیم مراغی در توصیف او آمده است:
- و لیس له ثالث فی الارض فی القرب من الاصل یصفنا لصاحب الناحیة [۶]
این عبارت نشان دهنده نزدیکی خاص او به امام عصر(عج) است.
وکالت
از گزارش‌ها برمی‌آید که محمد بن احمد قطان در سال‌های اولیه غیبت، یکی از وکلای اصلی و دستیاران ارشد سفیر اول و دوم در بغداد بوده و گاه خود امام مهدی(عج) مستقیماً دستور مراجعه به وی و تحویل وجوه شرعی به او را صادر می‌کرده است.[۷]
با توجه به ذکر لقب «قمّی» برای وی، گویا منطقه وکالت و فعالیت وی ناحیه قم بوده است؛ ولی با توجه به برخی شواهد، وی پس از شروع عصر غیبت صغرا به بغداد منتقل، و به عنوان دستیار سفیر اول و دوم به همراه «احمد بن اسحاق» و «حاجز بن یزید وشّاء» مشغول فعالیت شد.[۸] شیخ صدوق وی را در ردیف آن دسته از وکلای بغداد ذکر می‌کند که موفق به دیدار حضرت مهدی شده‌اند.[۹]
محمد بن احمد قطّان در سازمان وکالت دارای مراتب عالی بوده و در نقش معاون سفیر، ایفای نقش می‌کرده و چنانکه از روایت شیخ مفید[۱۰] برمی‌آید، مرتبت والای «محمد بن احمد» در سازمان وکالت موجب آن شده بود که برخی از شیعیان او را سفیر ناحیه مقدّسه قلمداد نمایند.[۱۱]
از برخی گزارش‌ها برمی‌آید که او واسطه نامه‌نگاری شیعیان با ناحیه مقدسه و همچنین واسطه صدور توقیعات از ناحیه حضرت بوده است.[۱۲]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ طبری، دلائل الإمامة، ص۵۲۳.
- ↑ کشی، رجال کشی، ص۵۳۴.
- ↑ طبری، دلائل الإمامة، ص۵۲۳.
- ↑ طوسی، رجال شیخ طوسی، ص۴۳۶.
- ↑ صدوق، کمال الدین، ص۴۴۲.
- ↑ کشی، رجال کشی، ص۵۳۴.
- ↑ طبری، دلائل الامامه، ص۵۱۹-۵۲۳؛ راوندی، الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۷۰۲.
- ↑ جباری، سازمان وکالت، ۱۳۸۲ش. ج۲، ص۵۵۷.
- ↑ صدوق، کمال الدین، ص۴۴۲.
- ↑ شیخ مفید، الإرشاد، ج۲، ص۳۶۰
- ↑ جباری، سازمان وکالت، ۱۳۸۲ش. ج۲، ص۵۵۹.
- ↑ کشی، رجال کشی، ص۵۳۴.
یادداشت
منابع
- جاسم حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، ترجمه محمد تقی آیت اللهی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۷ش.
- جباری، محمدرضا، سازمان وکالت، چهارم، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۸۲ش.
- شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، تصحیح علی اکبر غفاری، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ۱۴۲۶ق.
- شیخ طوسی، رجال الطوسی، نجف، مکتبه الحیدریه، ۱۳۸۰ق
- شیخ مفید، الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، اول، قم، کنگره شیخ مفید، ۱۴۱۳ق.
- طبری، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الإمامة، اول، قم، بعثت، ۱۴۱۳ق
- قطب الدین راوندی، الخرائج و الجرائح، تحقیق موسسه الامام المهدی، قم، موسسه المهدی، ۱۴۰۹ق.
- کشی، اختیار معرفه الرجال(رجال کشی)، تصحیح حسن مصطفوی، دانشگاه مشهد، ۱۳۴۸ش
- کلینی، کافی، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۷ش.