نیجریه
 | |||
| |||
| اطلاعات عمومی | |||
|---|---|---|---|
| نام رسمی | جمهوری فدرال نیجریه | ||
| جمعیت کل | ۲۱۱٬۴۰۰٬۲۶۹ (۲۰۲۱ م) | ||
| مساحت | ۹۲۳٬۷۶۸ کیلومتر مربع | ||
| حکومت | جمهوری | ||
| پایتخت | آبوجا ۹°۴′ شمالی ۷°۲۹′ شرقی / ۹٫۰۶۷°شمالی ۷٫۴۸۳°شرقی | ||
| ادیان(درصد) | اسلام (۵۰.۴٪)• مسیحیت (۴۸.۲٪) • ادیان دیگر (۱.۲٪) | ||
| زبان رسمی | انگلیسی | ||
| اسلام | |||
| پیشینه اسلام | از قرن هفتم مـیلادی | ||
| جمعیت مسلمانان | ۷۵،۷۲۸،۰۰۰ (مرکز تحقیقات pew در ۲۰۱۰) | ||
| درصد مسلمانان | ۵۰،۴٪ | ||
| اطلاعات شیعی | |||
| جمعیت | ۷.۰۰۰.۰۰۰ (مجمع جهانی اهل بیت در ۲۰۰۸م) • ۳.۹۰۰.۰۰۰ (مرکز تحقیقات pew در ۲۰۰۹م) | ||
| درصد به جمعیت کشور | حدود ۵٪ | ||
| وقایع تاریخی | کشتار شیعیان زاریا در روز قدس ۲۰۱۴م | ||
| احزاب | جنبش اسلامی نیجریه | ||
| فرق | اثناعشری | ||
| مراکز علمی | مدرسه اهل‌بیت در کانو • مدرسه ایلودین | ||
| مساجد | مسجد شهر کانو • مسجد شهر کادونا • مسجد جامع شهر زاریا | ||
| حسینیه‌ها | حسینیه بقیة الله زاریا • حسینیه لبنانی‌ها در لاگوس | ||
| مؤسسات اجتماعی | مؤسسه حیدر لنشر الاسلام | ||
| مناطق شیعه‌نشین | زاریا • لاگوس • کانو | ||
نیجریه (به انگلیسی: Nigeria)، با نام رسمی جمهوری فدرال نیجریه، پرجمعیت‌ترین کشور قاره آفریقا است. بیش از نیمی از جمعیت آن مسلمانند و شیعیان این کشور، پرجمعیت‌ترین گروه شیعی در قاره آفریقا هستند.
پورتال اهل بیت، جمعیت شیعیان نیجریه را در ۲۰۰۸ میلادی، هفت میلیون نفر و مرکز تحقیقات pew در ۲۰۰۹ میلادی، شمار آنان را سه میلیون و ۹۰۰ هزار تن تخمین زده‌اند. جنبش اسلامی نیجریه متعلق به شیعیان این کشور است که رهبری آن را شیخ ابراهیم زاکزاکی بر عهده دارد. شیعیان نیجریه در شهرهای لاگوس، زاریا و کانو سکونت دارند. پلیس نیجریه بارها به شیعیان در شهرهای مختلف این کشور مانند زاریا و کانو حمله کرده است، که در پی آن شماری کشته و برخی از مراکز متعلق به آنان مانند حسینیه بقیة الله تخریب شده است.
اطلاعات عمومی
نیجریه در ساحل غربی آفریقا قرار دارد و پرجمعیت‌ترین کشور این قاره است. پایتخت آن آبوجا، بزرگترین شهر آن لاگوس و زبان رسمی آن انگلیسی است. نیجریه ۹۲۳۷۶۸ کیلومتر مربع مساحت دارد و از شمال با نیجر، از غرب با بنین و از جنوب با کامرون همسایه است.
سکونت در این کشور به ۹ هزار سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. در قرن ۱۹ میلادی این کشور مستعمره بریتانیا شد و در ۱۹۶۰ استقلال خود را به دست آورد. پس از استقلال در دوره‌های مختلف گرفتار حکومت‌های نظامی شد. در ۱۹۹۹م برای نخستین بار انتخابات آزاد در این کشور برگزار گردید.[۱]
اسلام
اسلام و مسیحیت دو دین اصلی نیجریه هستند، ادیان دیگر نیز پیروانی دارند. اسلام از قرن هفتم مـیلادی توسّط بازرگانان مسلمان عرب که از شمال صحرای افریقا به نیجریه می‌آمدند، وارد این کشور شد، قبیله هاوسا از نخستین قبیله‌های ساکن در آفریقای غربی بود که اسلام را پذیرفت[۲] بعدها طریقه‌های تصوّف، در نشر اسلام و تأسیس امپراتوری فولانی نقش مهمی ایفا کردند.[۳] در قرن هجدهم میلادی حرکتی اسلامی از سوی مسلمانان به رهبری شیخ عثمان دن فودیو شکل گرفت که منجر به تشکیل خلافت اسلامی شد، این حکومت یکصد سال پا بر جا بود و در نهایت توسط مهاجمان انگلیسی برچیده شد[۴]
ورود مسیحیت به نیجریه همزمان بـا ورود پرتـقالی در قرن پانزدهم به نیجریه بوده است.[۵] در درگیری‌های بین مسلمانان و مسیحیان در ژانویه ۲۰۱۰م، شماری از طرفین کشته شدند.[۶]
نیجریه بزرگترین جامعه مسلمانان در آفریقا را دارد، مرکز تجمع مسلمانان در شمال این کشور است. مسلمانان این کشور اغلب پیرو مذهب مالکی هستند، فرقه‌های صوفیه مانند تیجانیه، قادریه و احمدیه نیز در آن فعّالند، شماری وهابی در این کشور حضور دارند.[۷] گروه تروریستی بوکو حرام نیز در این کشور فعال است.
بیش از نیمی از جمعیت حدود ۱۷۰ میلیونی نیجریه را مسلمانان تشکیل می‌دهند. مرکز تحقیقات pew آمار مسلمانان را در ۲۰۱۰م، ۷۵,۷۲۸,۰۰۰ تن گزارش کرده است.[۸] با این حال گزارش‌های غیر رسمی از جمعیت ۷۵ درصدی مسلمانان نیجریه در دهه‌های گذشته خبر داده‌اند. برخی کارشناسان کاهش جمعیت مسلمانان و افزایش جمعیت مسیحیان را ناشی از فعالیت‌های تبشیری مبلغان مسیحی می‌دانند.[۹] و نیجریه را به عنوان نخستین مقصد سفرهای پاپ به آفریقا پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در این راستا ارزیابی می‌کنند.[۱۰]
تشیع
شیعیان نیجریه پر جمعیت‌ترین گروه شیعی در قاره آفریقا هستند. گفته می‌شود ۹۵ درصد شیعیان، پیشتر مذهب یا دین دیگری داشتند؛ ولی در ۳ دهه اخیر به تشیع گرویده‌اند که به مستبصرین معروف‌اند. مرکز شیعیان نیجریه در شهر زاریا در ایالت کادونا واقع است. به جز شیعیان بومی، شماری مهاجر لبنانی نیز در نیجریه زندگی می‌کنند، شیعیان این کشور دوازده امامی هستند و در مناطق کانو، لاگوس و زاریا سکونت دارند.[۱۱] شیعیان نیجریه علاوه بر برگزاری مراسم مذهبی - مانند دسته‌های چند هزار نفری عاشورا - روزنامه، مجله، کتاب، سایت و تولیدات صوتی و تصویری درباره مذهب اهل بیت و ائمه معصومین به زبان‌های بومی نیجریه دارند.[۱۲]
آمار شیعیان نیجریه
آمار دقیقی از جمیت شیعیان نیجریه در دست نیست، ولی برآوردها حاکی از آن است که در نیجریه حدود سه تا هفت میلیون شیعه زندگی می‌کنند. شبکه BBC انگلیس نیز آمار شیعیان این کشور را تا هفت میلیون تن اعلام کرده است.[۱۳]
| جمعیت کل | جمعیت مسلمانان | جمعیت شیعیان | درصد شیعیان | منبع | سال |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱۱۷.۱۷۰.۹۴۸ | نسبت به جمعیت کشور: ۱۷.۱ درصد | دائرةالمعارف امام حسین(ع) | ۲۰۰۰ | ||
| ۱۴۰.۰۰۰.۰۰۰ | ۷.۰۰۰.۰۰۰ | درصد تقریبی شیعیان نسبت به جمعیت کشور: ۵ درصد | مجمع جهانی اهل‌بیت | ۲۰۰۸ | |
| ۱۴۰.۰۰۰.۰۰۰ | ۷۸.۰۵۶.۰۰۰ | کمتر از۳.۹۰۰.۰۰۰ | نسبت به جمعیت مسلمان کشور: کمتر از ۵ درصد | انجمن دین و زندگی اجتماعی مؤسسه PEW | سال ۲۰۰۹[۱۴] |
شخصیت‌ها
- ابراهیم یعقوب زکزاکی (تولد ۱۹۵۳) رهبر جنبش اسلامی نیجریه است. وی دانش آموخته رشتهٔ اقتصاد است. فعالیت‌های زاکزاکی، منجر به گرویدن شماری از بومیان نیجریه به مذهب اهل بیت شده است.
- شیخ حافط محمد سعید؛ رئیس مؤسسه حیدر لنشر الاسلام است و در گذشته پیرو مذهب مالکی بوده است.
نهادهای شیعی
- جنبش اسلامی نیجریه؛ در ۱۹۸۰م ابراهیم زاکزاکی به عنوان معاون امور بین الملل انجمن اسلامی سودان در نخستین مراسم سالگرد امام خمینی در ایران شرکت کرد. او پس از بازگشت از ایران با همکاری دوستانش جنبش اسلامی نیجریه را راه‌اندازی کرد.[۱۵]
- مؤسسه حیدر لنشر الاسلام؛ مؤسسه حیدر لنشر الاسلام؛ با هدف تربیت مبلغان و مدرسان بومی نیجریه، توسط شیخ حافظ محمد سعید اداره می‌شود. راه‌اندازی و گسترش مدارس اسلامی در ایالات مختلف نیجریه از فعالیت‌های این مؤسسه است.[۱۶]
مناطق شیعه‌نشین
- شهر زاریا؛ از شهرهای ایالت کادونا در شمال نیجریه است. دانشگاه احمدوبلو بزرگترین دانشگاه نیجریه در این شهر قرار دارد. زاریا کانون فعالیت شیعیان این کشور است نیروهای ارتش نیجریه بارها به مراسم‌های شیعیان در روز قدس، اربعین و... در این شهر حمله کرده‌اند.[۱۷][۱۸][۱۹] [۲۰]
- کانو دومین شهر بزرگ نیجریه و مرکز استان کانو است که در شمال نیجریه قرار دارد. این شهر حدود ده میلیون نفر جمعیت دارد و یکی از مراکز حضور شیعیان در کشور نیجریه است. کانو در سال ۲۰۱۳م به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی شد.
- لاگوس؛ بزرگترین شهر نیجریه است، شماری شیعه در این شهر زندگی می‌کنند.
مراکز اجتماع شیعیان
- حسینیه بقیة الله در شهر زاریا
حسینیه بقیة الله محل تجمع و کانون فعالیت شیعیان نیجریه بود. نیروهای ارتش نیجریه در سال ۱۴۳۷ق.(۲۱ آذر ۱۳۹۴ش) آن را تخریب کردند.[۲۱]
فعالیت‌های ضدشیعی
حرکت‌های ضد شیعی در شمال نیجریه با نزاع‌های سیاسی داخلی این کشور گره خورده است. در جولای ۲۰۰۷م به دنبال قتل یک روحانی سنی در سوکوتو، حملات زیادی به شیعیان شد، شماری از آنان کشته و زخمی شدند. همچنین بسیاری از خانه‌ها از جمله مرکز شیعه تخریب شد. شیعیان در این کشور به جز چند مورد محدود، اجازه داشتن مسجد و حسینیه را ندارند.[۲۳]
ارتش نیجریه بارها به راهپیمایی شیعیان در شهرهای زاریا، کانو، کادونا و... حمله کرده است در این حملات شماری از شیعیان از جمله چهارتن از فرزندان شیخ زاکزاکی شهید شدند و حسینیه بقیة الله و برخی دیگر از اماکن متعلق به آنان تخریب شده است.[۲۴] [۲۵]
کشتار شیعیان در پیاده‌روی اربعین
۱۴ نوامبر ۲۰۱۶ (۲۴ آبان ۱۳۹۵)، در جریان تیراندازی نیروهای ارتش نیجریه به شیعیان حاضر در آیین پیاده‌روی نمادین اربعین حسینی در شهر کانو، نزدیک به ۱۰۰ نفر که در میان آنها زنان و کودکان هم بوده‌اند، کشته شدند. کمیسیون غیردولتی حقوق بشر اسلامی مستقر در لندن، این خبر را برای اولین بار منتشر کرد[۲۶] و اعلام کرد ارتش علاوه بر تیراندازی به تجمع پیاده‌روی اربعین، با تعقیب خانه به خانه، اقدام به کشتن شیعیان کرده است. پیاده‌روی نمادین مذکور را جنبش اسلامی نیجریه برگزار کرده بود.[۲۷]
در پی این رخداد، کمیسیون ملی حقوق بشر نیجریه[۲۸]، وزارت امور خارجه ایران[۲۹]، آیت الله صافی گلپایگانی [۳۰]، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم[۳۱] و حزب الله لبنان[۳۲]، با صدور بیانیه‌هایی واکنش نشان دادند.
در راهپیمایی اربعین سال ۱۳۹۷ش گروهی از شیعیان نیجریه در واکنش به زندانی بودن ابراهیم زکزاکی در شهر ابوجا دست به تظاهرات زدند و خواستار آزادی او شدند. ارتش نیجریه به تظاهرکنندگان حمله کرد و بنا به گزارش منابع خبری بیش از ۴۰ تن از شیعیان در این حملات کشته شدند.[۳۳]
بوکوحرام
بوکو حَرام (به زبان هوسه به معنی تحصیل غربی حرام است) با نام رسمی (به عربی: جماعة أهل السنة للدعوة والجهاد) گروه شورشی در شمال نیجریه است که خواستار تعطیلی تمامی مدارس نوین و تحمیل شریعت اسلامی بر ۳۶ ایالت نیجریه است.
مطالعه بیشتر
- کتاب شیعیان نیجریه، رضا ادبی فیروزجائی و حبیب زمانی محجوب، قم، زمزم هدایت، ۱۳۹۷ش.
پانویس
- ↑ گلی زواره، ص۴۲۱-۴۱۵
- ↑ مزروعی، اسلام در نیجریه، ص۱۷.
- ↑ شیخی، اسلام در نیجریه، ص۱۲۲-۱۱۹.
- ↑ مزروعی، اسلام در نیجریه، ص۱۷.
- ↑ مزروعی، مسیحیت در نیجریه، ص۲۸
- ↑ ایپکچی، بررسی نظریه‌های جنبش‌های اسلامی در آفریقا، ص۱۱۶.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ص۵۶۳.
- ↑ مرکز تحقیقات pew
- ↑ خسروشاهی، سلام در قاره سیا، ص۸۰.
- ↑ مزروعی، مسیحیت در نیجریه، ص۲۸.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ص۵۶۴.
- ↑ گنجینه مجمع، ص۴-۵.
- ↑ گزارش BBC از وضعیت شیعیان نیجری
- ↑ سایت مجمع جهانی اهل بیت
- ↑ مصاحبه با زاکزاکی، مجله حضور، بهار ۱۳۸۴، شماره ۵۲.
- ↑ خبرگزاری ایکنا.
- ↑ خبرگزاری ابنا.
- ↑ گنجینه مجمع، ص۴-۵.
- ↑ رهیافت؛حمله ارتش نیجریه به حسینیه شیعیان در زاریا در روز شهادت امام رضا
- ↑ خبرگزاری فارس؛ بیش از ۳۰۰ شیعه هم شهید شدند.
- ↑ خبرگزاری ابنا؛ حسینیه بقیة الله(عج) شهر زاریا قبل و بعد از تخریب
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ص۵۶۴.
- ↑ جعفریان، اطلس شیعه، ص۵۶۴.
- ↑ حسینیه بقیة الله(عج) شهر "زاریا" قبل و بعد از تخریب
- ↑ خبرگزاری ابنا
- ↑ Nigeria: Death toll mounts after army attacks peaceful marchers, Islamic Human Rights Commission, 15 NOVEMBER 2016.
- ↑ گزارش: تصاویری از کشتار شیعیان نیجریه به دست پلیس، پرس تی وی، ۲۶ آبان ۱۳۹۵.
- ↑ تحقیق کمیسیون ملی حقوق بشر درباره کشتار شیعیان نیجریه، باشگاه خبرنگاران جوان، ۲۶ آبان ۱۳۹۵.
- ↑ ایران کشتار عزاداران حسینی در نیجریه را محکوم کرد، پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، ۲۵ آبان ۱۳۹۵.
- ↑ کشتار عزاداران حسینی در نیجریه مایه ننگ و ذلت دنیاست، خبرگزاری مهر، ۲۶ آبان ۱۳۹۵.
- ↑ بیانیه دفتر تبلیغات اسلامی در محکومیت کشتار شیعیان نیجریه، خبرگزاری حوزه، ۲۶ آبان ۱۳۹۵.
- ↑ حزب‌الله دربارۀ انفجار کربلا و کشتار شیعیان نیجریه چه گفت؟، سایت شبکه العالم، ۲۶ آبان ۱۳۹۵.
- ↑ «شمار شهدای شیعیان عزادار اربعین حسینی در نیجریه به ۴۲ نفر رسید»، خبرگزاری ابنا، تاریخ درج مطلب: ۹ آبان ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۱۲ آبان ۱۳۹۷ش.
یادداشت
منابع
- مجله گنجینه مجمع، ویژه نامه فاجعه خونین روز قدس در زاریا - نیجریه، پنج شنبه، ۱۶ مرداد، ۱۳۹۳.
- مصاحبه با زاکزاکی، مجله حضور، بهار ۱۳۸۴، شماره ۵۲.
- جعفریان، رسول، اطلس شیعه، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، تهران، ۱۳۸۷ش.
- ایپکچی، محمدحسین، بررسی نظریه‌های جنبش‌های اسلامی در آفریقا (مطالعه موردی: نیجریه)، مطالعات آفریقا، بهار و تابستان ۱۳۸۹ - شماره ۲۱.
- شیخی، محمدرضا، گذری بر جهان اسلام/ اسلام در نیجریه، مجله مشکو‌ة، تابستان ۱۳۷۰ - شماره ۳۱ (از صفحه ۱۱۹ تا ۱۳۴).
- مزروعی، محمدحسن، اسلام در نیجریه، کیهان فرهنگی، فروردین ۱۳۶۶ - شماره ۳۷، (۵ صفحه - از ۱۷ تا ۲۱)
- مزروعی، رجب علی، مسیحیت در نیجریه، مجله کیهان فرهنگی، آذر ۱۳۶۶ - شماره ۴۵ (از صفحه ۲۸ تا ۳۰).
- خسروشاهی، سیدهادی، اسلام در قاره سیا(۲): مشکلات مسلمانان در نیجریه، درس‌هایی از مکتب اسلام، دی ۱۳۴۶، سال نهم - شماره ۲، (۴ صفحه - از ۸ تا ۱۱)
- مجله گنجینه مجمع، ویژه نامه فاجعه خونین روز قدس در زاریا - نیجریه، پنج شنبه، ۱۶ مرداد، ۱۳۹۳، ص۴-۵.
- گلی زواره، غلامرضا، سرزمین اسلام؛ شناخت کشورهای اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی،قم، ۱۳۷۷ش.
پیوند به بیرون
تشیع در آفریقا | ||
|---|---|---|
| کشورها | آفریقای جنوبی • آفریقای مرکزی • آنگولا • اتیوپی • اریتره • الجزایر • اوگاندا • بروندی • بنین • بتسوانا • بورکینافاسو • تانزانیا • توگو • تونس • جیبوتی • حبشه • چاد • زامبیا • زیمبابوه • ساحل عاج • سنگال • سوازیلند • سودان • سومالی • سیرالئون • صحرای غربی • غنا • کامرون • کنگو برازاویل • کنگو کینشازا • کنیا • گامبیا • گابن • گینه بیسائو • گینه کوناکری • لیبریا • لیبی • ماداگاسکار • مالی • مالاوی • مراکش • مصر • موزامبیک • موریتانی • موریس • نامیبیا • نیجریه • نیجر |  |
| شهرها و مناطق | ||
| شخصیت‌های تأثیرگذار | ||
| مؤسسات | ||
| امامزادگان | ||
| سلسله‌ها و خاندان‌ها | ||
| فِرَق و گروه‌ها | ||
| بناها | ||
| مرتبط | ||