ابن‌اعثم کوفی

مقاله نامزد خوبیدگی
از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از ابن اعثم الکوفی)
ابن‌اعثم کوفی
اطلاعات فردی
نام کاملاحمد بن اعثم بن نذیر بن حباب بن کعب ازدی کوفی
لقبابن‌اعثم کوفی
نسبازدی
محل زندگیکوفه
تاریخ وفاتبعد از سال ۳۲۰ ق
اطلاعات علمی
تألیفاتالفتوح .المألوف . التاریخ. دولةالعباسیة
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعیتاریخ نگار قرن سوم و چهارم


ابن‌اَعثَم کوفی (درگذشت: بعد از ۳۲۰ق) مؤلف کتاب تاریخی الفُتوح که در آن وقایع کربلا از ابتدا تا قیام مختار ذکر شده است. وی از تاریخ‌نگاران قرن سوم و چهارم بوده و در زمان حکومت عباسیان زندگی می‌کرده است. درشیعه یا سنی بودن او اختلاف وجود دارد.

زندگی‌نامه

نام کامل ابن‌اعثم «احمد بن اعثم بن نذیر بن حباب بن کعب ازدی کوفی» است و با این حال گفته شده که اسم او محمد بوده است.[۱] از تاریخ تولد، شرح حال زندگی، اساتید و شاگردان ابن‌اعثم اطلاعاتی وجود ندارد. کنیه او ابومحمد و اهل کوفه و قبیله ازد است.[۲] وی دوران حکومت شش حاکم عباسی از جمله المعتضد، المتکفی بالله، المقتدر و الراضی بالله را درک کرده است.[۳]

چنانکه در کتاب الذریعه آمده، ابن‌اعثم در سال ۳۱۴ق درگذشته است.[۴] با این حال با استناد به اینکه وی تاریخ دوران حکومت مقتدر عباسی را هم نوشته، گفته شده که درگذشتش پس از ۳۲۰ قمری بوده است.[۵]

الفتوح اثر ابن‌اعثم

مذهب

آقابزرگ تهرانی[۶] و سید محسن امین عاملی[۷] ابن‌اعثم را شیعه دانسته‌اند، اما عبدالله مامقانی و علامه مجلسی او را سنی‌مذهب خوانده‌اند.[۸] قاضی نورالله شوشتری نیز او را سنی شافعی می‌داند.[۹] با این حال گفته شده که به باور علمای اهل‌سنت ابن‌اعثم شیعه بوده و اصحاب حدیث به تضعیف وی پرداخته و او را قصه‌سرا و افسانه‌سرا دانسته‌اند.[۱۰]

نعمت‌الله صفری فروشانی (۱۳۴۵ش)، پژوهشگر تاریخ اسلام، با استناد به مدح و تمجید ابن‌اعثم از عمر و ابوبکر او را سنی می‌داند.[۱۱]

آثار

کتاب‌های الفتوح، «التاریخ»، «المألوفه»[۱۲] و «اَخبارُ الدّولَةِ الْعَبّاسیة» منسوب به ابن‌اعثم است.[۱۳] کتاب الفتوح وقایع صدر اسلام تا زمان مقتدر عباسی را بیان کرده است. همچنین وقایع کربلا را از ابتدا تا قیام مختار در یک جلد به نگارش درآورده است. [۱۴]

پانویس

  1. حاجی‌خلیفه، کشف الظنون، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۲۷.
  2. عرفان، «بازشناسی ابن‌اعثم کوفی و کتاب الفتوح وی»، ص۲۳۲.
  3. عرفان، «بازشناسی ابن‌اعثم کوفی و کتاب الفتوح وی»، ص۲۳۳.
  4. آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۲۲۱.
  5. عرفان، «بازشناسی ابن‌اعثم کوفی و کتاب الفتوح وی»، ص۲۳۲.
  6. آقابزرگ تهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۲۲۱.
  7. امین عاملی، اعیان الشیعه، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۴۸۱.
  8. صفری فروشانی، «نقد و ارزیابی کتاب الفتوح با رویکرد به حادثه کربلا» ص۲.
  9. شوشتری، مجالس المؤمنین، ۱۳۶۵ش، ج۱، ص۲۷۸.
  10. عرفان، «بازشناسی ابن‌اعثم کوفی و کتاب الفتوح وی»، ص۲۳۵و۲۳۷.
  11. صفری‌فروشانی و توحیدی، «نقد و ارزیابی کتاب الفتوح با رویکرد به حادثه کربلا» ص۴۲ و ۴۳.
  12. صفری‌فروشانی و توحیدی، «نقد و ارزیابی کتاب الفتوح با رویکرد به حادثه کربلا» ص۴۳.
  13. بهرامیان، «اخبار دولة العباسیة»، ج۷، ص۱۵۳.
  14. رحمان‌ستایش و رفعت، «روایات عاشورایی الفتوح ابن اعثم کوفی در میزان نقد و بررسی»، ص۸۶.

منابع

  • آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، قم، موسسه اسماعیلیان، ۱۴۰۸ق.
  • امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعاریف للمطبوعات،، ۱۴۱۹ق.
  • بهرامیان، علی، «اخبار دولة العباسیة»، در دانشنامه بزرگ اسلامی، تهران، موسسه فرهنگی حیان، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
  • حاجی‌خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۹ق.
  • رحمان‌ستایش، محمدکاظم، رفعت، محسن، «روایات عاشورایی الفتوح ابن اعثم کوفی در میزان نقد و بررسی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله حدیث‌پژوهی، بهار و تابستان ۱۳۸۹، شماره ۳، صفحه ۷۹ تا ۱۱۶.
  • سهمی، حمزة بن یوسف، تاریخ جرجان، بیروت، طبعة الرابعه، ۱۴۰۷ق.
  • شوشتری، نورالله، مجالس المؤمنین، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۶۵ش.
  • صفری فروشانی، نعمت‌الله، و علی توحیدی، «نقد و ارزیابی کتاب الفتوح با رویکرد به حادثه کربلا»، در فصلنامه تاریخ اسلام در آیینه پژوهش، قم، مؤسسه امام خمینی، پاییز۱۳۸۸ش.
  • عرفان، امیرمحسن، «بازشناسی ابن‌اعثم کوفی و کتاب الفتوح وی»، در فصلنامه سخن تاریخ، قم، شماره ۱۱، زمستان ۱۳۸۹ش.

پیوند به بیرون