فخرالدین طریحی
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نسب | حبیب بن مظاهر |
| زادروز | ۹۷۹ق |
| زادگاه | نجف |
| وفات | ۱۰۸۵ق در شهر رماحیه |
| محل دفن | نجف |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | محمد بن جابر نجفی، شیخ محمود بن حسامالدین بن درویش |
| شاگردان | صفیالدین بن فخرالدین طریحی، محمدباقر مجلسی، سید هاشم بحرانی |
| آثار | مَجمع البحرین و مَطلع النیرین، غریب القرآن، غریب الحدیث، ایضاح الحساب |
| فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
| تخصص | مفسر قرآن |
| اطلاعات دیگر | |
فَخْرُالدّین بن محمدعلی طُریحی (۹۷۹-۱۰۸۵ یا ۱۰۸۷ق)، از مفسران قرآن کریم و عالمان دینی امامیه در قرن یازدهم و مؤلف کتاب مجمع البحرین. او نخستین عالم شیعی است که واژگان مشکل قرآن و حدیث را همزمان در یک کتاب شرح کرده است.
زندگینامه
طریحی در سال ۹۷۹ق در نجف به دنیا آمد و از این رو به نجفی شهرت یافت.[۱] او هرچند پدر خود را محمدعلی معرفی کرده،[۲] اما در برخی منابع نام پدر او محمد ذکر شده است.[۳] آقابزرگ تهرانی، گزارش نام «محمد» برای پدر طریحی را -که مُبْدِع آن حر عاملی بوده است و دیگران از او تبعیت کردهاند- اشتباه دانسته و نام محمدعلی را تأیید کرده است.[۴]
ظاهراً سبب این اختلاف، افزوده شدن واژۀ بن است که موجب شده است برخی نام پدرش را محمد بن علی گزارش کنند. به گفته عبدالله سماهیجی بحرانی، مادر وی از اهالی مشهد بوده است.[۵]
نسب
خانوادۀ طریحی از خاندانهای مشهور نجف بودند که بنا بر نام جدّ اعلایشان، طُریح، به طُریحی شهرت یافتند.[۶] نسب این خاندان به حَبیب بن مُظاهر اسدی، از یاران امام علی(ع) و امام حسین(ع) میرسد.[۷] ظاهراً این خاندان پس از تخریب کوفه، و در قرن ششم قمری به نجف رفتهاند.[۸]
وفات
به گفتۀ برخی، طریحی در ۱۰۸۵ق در شهر رَمّاحیه درگذشت و پس از انتقال جسدش به نجف، نزدیک مسجدش در محلۀ بُراق -که امروزه به «الجامع الطریحی» شناخته میشود، دفن شد.[۹] اما برخی تاریخ وفات طریحی را ۱۰۸۷ق گزارش کردهاند و برآنند که تاریخ نخست را حر عاملی، به اشتباه بهکار برده و دیگران از او پیروی کردهاند.[۱۰]
مسافرتها
طریحی دوران جوانی را در نجف نزد پدرش و عمویش، محمدحسین طریحی، گذراند.[۱۱] در ۱۰۶۲ق از عراق به مکه رفت و شماری از آثار خود را در اثنای این سفر نگاشت. پس از آن به ایران سفر کرد.[۱۲]
فخرالدین، بنابر زمان تألیف آثارش، در ۱۰۷۹ق به مشهد رفته است.[۱۳] وی تألیف ایضاح الحساب را در ۱۰۸۳ق در اصفهان به پایان رسانده که نشان میدهد مدتی نیز در اصفهان اقامت داشته است. [۱۴] او پس از سفر به چند شهر دیگر، به نجف بازگشت.[۱۵]
اساتید و شاگردان
محمد بن جابر نجفی، امیر شرفالدین علی شولستانی و محمود بن حسامالدین بن درویش از استادان طریحی بودهاند.[۱۶]
صفیالدین بن فخرالدین طریحی، محمدباقر مجلسی، سید هاشم بحرانی و سید هاشم بن سلیمان کتکانی، از جمله شاگردان طریحی بودهاند.[۱۷]
آقا بزرگ طهرانی طریحی را -با فرض اینکه کَتکانی [یادداشت ۱]مستقیماً از وی روایت کرده باشد، جزو مُعَمَّرین دانسته است؛ یعنی کسانی که عمری دراز داشتهاند.[۱۸]
شخصیت حدیثی
نام طریحی در سند اجازهنامههای روایتی آمده[۱۹] و خود او نیز دارای اجازۀ روایت و سماع بوده[۲۰] و به برخی از شاگردانش اجازۀ روایت داده است.[۲۱]
تالیفات
از مهمترین کتابهای طریحی، مَجمع البحرین و مَطلع النیرین است. این کتاب، نخستین اثر شیعی است که به توضیح واژگان مشکل قرآن و حدیث، در کنار هم، پرداخته است.[۲۲] وی این کتاب را پس از تألیف دو کتاب دیگرش، غریب القرآن و غریب الحدیث، نگاشت.[۲۳] ظاهراً طریحی در تألیف این کتاب، بیشترین تأثیر را از آثاری چون الصحاح جوهری (درگذشت ۳۹۳ق)، معجم مقاییس اللغة و مجمل اللغة نوشته حمد بن فارس (درگذشت۳۹۵ق)، [[النهایة فی غریب الحدیث اثر ابن اثیر جزری (درگذشت۶۰۶ق)، و القاموس المحیط تألیف مجدالدین فیروزآبادی (درگذشت۸۱۷ق) گرفته است.[۲۴]
اثر دیگر طریحی در بیان معنای واژگان مشکل قرآن کریم، کتاب غریب القرآن است[۲۵] که با عنوان تفسیر غریب القرآن چاپ شده است. به گفتۀ آقابزرگ طهرانی[۲۶] طریحی تألیف این کتاب را پیش از مَجمع البحرین، در ۱۰۵۱ به پایان رسانده است. ظاهراً طریحی در این اثر، کتاب نزهة القلوب و فرحة المکروب ابوبکر محمد بن عزیز سجستانی (درگذشت۳۳۰ق) را، برای استفادۀ آسانتر، به ترتیب الفبایی و با افزودن برخی مطالب، تدوین کرده است.[۲۷] آقا بزرگ طهرانی به تمایز کتاب غریب القرآن با دو اثر دیگر وی، ُنزهة الخاطر و سُرور الناظر و کشف غوامض القرآن، تأکید کرده،[۲۸] اما جعفر آل محبوبه برآن است که میان این آثار تفاوتی نیست و هر سه، نامهای متفاوتی برای یک کتاب است.[۲۹]
یکی از آثار مشهور طریحی در علم رجال تألیف شده است. از این اثر با عناوین گوناگونی یاد شده است، ازجمله جامع المقال فی تمییز المشترکة من الرجال[۳۰]، جامع المقال فیما یتعلق باحوال الحدیث و الرجال و تمییز المشترکات منهم[۳۱]، و تمییز المتشابه من أسماء الرجال.[۳۲] طریحی این کتاب را در ۱۲باب، درسال ۱۰۵۳ق تألیف کرده، که ظاهراً متن اصلی کتاب است. وی ۱۲فایده در شناخت مشترکات در اسم و نسب و کنیه و القاب و برخی نکات حائز اهمیت دیگر، مانند شمار احادیث کتابهای چهارگانۀ حدیثی، تاریخ وفات برخی از مشایخ متقدم را آورده است.[۳۳] شاگردش، محمدامین کاظمی صاحب کتاب هدایة المُحدّثین، بر باب دوازدهم این کتاب شرح نوشته است.[۳۴] به گفتۀ امین[۳۵]، شیخ عبدالحسین طریحی(نوۀ فخرالدین طریحی) جامع المقال را در ۱۲۶۲ با عنوان ُمتقن الرجال فی تلخیص جامع المقال خلاصه کرده است.
اثر دیگر طریحی المُنتخب فی جمع المَراثی و الخُطَب است، مشتمل بر مرثیهها و خطبههایی در رثای اهل بیت علیهم السلام.[۳۶] مجموعهای از اشعار خود طریحی در این مجموعه نیز آمده است.[۳۷] به نوشتۀ حر عاملی، طریحی اثر دیگری با نام المَقتل نیز داشته است،[۳۸] اما افندی این دو را یک کتاب دانسته است.[۳۹] این کتاب که با عناوینی همچون مجالس الطریحی و المجالس الفخریة نیز از آن یاد شده است، نخستین بار در ۱۳۰۷ش در حاشیۀ مَقاتل الطالبین ابوالفرج اصفهانی در تهران چاپ شد. جزء اول و دوم آن نیز، جداگانه، بارها به چاپ رسیده است.[۴۰]
اثر دیگر طریحی، کتابی فقهی با عنوان الفخریة الکبری است که در آن فتواهای خود را در باب طهارت و بخشی از صلاة گرد آورده و تألیف آن را در ۱۰۸۲ق به پایان رسانده است[۴۱] طریحی خود این اثر را با عنوان الفخریة الصغری تلخیص کرده است.[۴۲] احتمالاً اثری که حر عاملی با عنوان الفخریة فی الفقه معرفی کرده، اشاره به همین ۲ اثر بوده است.[۴۳] صفیالدین طریحی فرزند فخرالدین طریحی، شرحی با عنوان الریاض الزهریة فی شرح الفخریة[۴۴] و برادرزادۀ فخرالدین طریحی، شیخ حسام الدین، نیز شرحی مزجی با عنوان منهج الشریعة الغراء فی شرح فخریة الصغری[۴۵]
آثار دیگر
طریحی آثاری نیز در شرح برخی کتابها نوشته، که از جملۀ آنهاست: الضیاء اللامع فی شرح مختصر الشرائع؛[۴۶] النکت الفخریة شرح رسالة الاثنی عشریة فی الطهارة و الصلاة، اثر شیخ حسن بن شهید ثانی؛[۴۷] النکتُ اللطیفة فی شرح صحیفة السجادیة؛[۴۸] شرح المبادئ الأصولیة علامه حلی؛[۴۹] إیضاح الحساب شرح خلاصة الحساب شیخ بهایی،[۵۰] اللمع فی شرح الجمع.[۵۱]
پانویس
- ↑ رجوع کنید به حرعاملی، امل الآمل، قم ۱۳۶۳ش،ج۲، ص۲۱۴؛ بحرانی، مدینة المعاجز، قم ۱۴۱۳ق،ج۳، ص۲۹۸، ۳۲۵، ۳۲۸؛ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، بیروت ۱۴۱۱ق،ص۴۳۳
- ↑ تفسیر غریب القرآن، چاپ محمد کاظم طریحی، قم، بیتا،ص۴
- ↑ برای نمونه، رجوع کنید به حرعاملی، امل الآمل، قم ۱۳۶۳ش،ج۲، ص۲۱۴؛ موسوی جزائری، الإجازةالکبیرة، چاپ مهدی عوازم قطیفی، قم ۱۴۱۹ق، ص۳۷؛ نوری طبرسی، خاتمة مستدرک الوسائل،مؤسسة آل البيت عليهم السلام لإحياء التراث ـ قم، ج۲، ص۷۵.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه،الناشر: دار إحياء التراث العربي، ص۴۳۳؛ نیز رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق،ج۱، ص۱۱۴، ۲۸۲؛ ج۱۱، ص۱۷۴، ج۱۸، ص۳۴۹، که نام پدر وی را محمد ثبت کرده است.
- ↑ سماهیجی بحرانی، الإجازة الکبیرة، چاپ مهدی عوازم قطیفی، قم ۱۴۱۹ق، ص۱۰۸
- ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ج۴، ص۵۴؛ امین، اعیان الشیعة، بیروت۱۴۱۰ق، ج۸، ص۳۹۴؛ برای وجه تسمیۀ جدّ وی به طُریح، رجوع کنید به نجفی، الشیخ فخر الدین الطریحی...، ص۷۲۳، پانوشت۲.
- ↑ رجوع کنید به امین، اعیان الشیعة، تحقیق حسن امین، ج۸، ص۳۹۴؛ نجفی، الشیخ فخر الدین الطریحی، لغة العرب، السنة ۶، الجزء ۱۰، ص۷۲۳- ۷۲۴.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، تحقیق حسن امین، ج۸، ص۳۹۴؛ نجفی، الشیخ فخر الدین الطریحی، لغة العرب، السنة ۶، الجزء ۱۰، ص۷۲۳- ۷۲۴.
- ↑ برای نمونه، رجوع کنید به افندی، ریاض العلماء، نشر مطبعة الخيام، ج۴، ص۳۳۲؛ موسوی خوانساری، روضات الجنات، قم ۱۳۹۲ش، ج۵، ص۳۵۰؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، تهران ۱۳۶۹ش، ج۴، ص۵۵
- ↑ کشمیری، نجوم السماء، قم، بیتا، ص۱۰۷؛ آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، بیروت ۱۴۰۶ق،ج۲، ص۴۵۷.
- ↑ طریحی، مجمع البحرین، ج۱، مقدمۀ محقق، ص۹- ۱۰؛ نجفی، الشیخ فخر الدین الطریحی، لغة العرب، السنة ۶، الجزء ۱۰، ص۷۲۴-۷۲۵.
- ↑ نجفی، الشیخ فخر الدین الطریحی، لغة العرب، السنة ۶، الجزء ۱۰، ص۷۲۷.
- ↑ طریحی، مجمع البحرین، نجفی، الشیخ فخر الدین الطریحی، لغة العرب، السنة ۶، الجزء ۱۰،ج۴، ص۵۸۷؛ نیز رجوع کنید به افندی، ریاض العلماء،مطبعة الخيام، ج۴، ص۳۳۳.
- ↑ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة،۱۴۰۸ق، ج۲، ص۴۹۳-۴۹۴.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، بیروت۱۴۱۰ق، ج۸، ص۳۹۵.
- ↑ بحرانی، لؤلؤة البحرین، قم، بیتا، ص۶۷-۶۸؛ کشمیری، نجوم السماء،قم، بی تا، ص۱۰۷؛ امین، اعیان الشیعة، بیروت۱۴۱۰ق، ج۸، ص۳۹۵؛ برای دیگراستادان وی، رجوع کنید به طریحی، مجمع البحرین، ج۱، مقدمۀ محقق، ص۱۰- ۱۱.
- ↑ کشمیری، نجوم السماء، ص۱۰۷؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، تهران ۱۳۶۹ش، ج۴، ص۵۴؛ امین، اعیان الشیعة، بیروت۱۴۱۰ق، ج۸، ص۳۹۵؛ برای دیگر شاگردان وی، رجوع کنید به طریحی، مجمع البحرین، ج۱، مقدمۀ محقق، ص۱۱- ۱۲.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، ، بیروت ۱۴۱۱ق،ص۴۳۴
- ↑ برای نمونه، رجوع کنید به سماهیجی بحرانی، الإجازة الکبیرة، چاپ مهدی عوازم قطیفی، قم ۱۴۱۹ق، ص۱۰۸-۱۰۹،۱۶۰؛ موسویجزائری، الإجازة الکبیرة، چاپ مهدی عوازم قطیفی، قم ۱۴۱۹ق،ص۳۷، ۸۸-۹۰؛ نراقی، عوائد الأیام، مقدمۀ محقق،قم ۱۴۱۷ق، ص۷۱.
- ↑ رجوع کنید به بحرانی، لؤلؤة البحرین، ص۶۷-۶۸؛ نجفی، الشیخ فخر الدین الطریحی، لغة العرب، السنة ۶، الجزء ۱۰، ص۷۲۵
- ↑ رجوع کنید به امین، اعیان الشیعة، بیروت۱۴۱۰ق، ج۸، ص۳۹۵؛ برای نمونه، رجوع کنید به بحرانی، مدینة المعاجز، قم ۱۴۱۳ق، ج۴، ص۳۱۲؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش،ج۴، ص۵۴.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، نشر مطبعة الخيام، ج۴، ص۳۳۳؛ بحرانی، لؤلؤة البحرین،قم، بیتا، ص۶۷؛ کشمیری، نجوم السماء، قم، بیتا، ص۱۰۷
- ↑ رجوع کنید به افندی، ریاض العلماء، نشر مطبعة الخيام، ج۴، ص۳۳۳؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق،ج۲۰، ص۲۲.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق،ج۲۰، ص۲۲.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، نشر مطبعة الخیام، ج۴، ص۳۳۴.
- ↑ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۱۶، ص۴۸.
- ↑ رجوع کنید به طریحی، تفسیر غریب القرآن، ص۴
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۱۶، ص۴۸.
- ↑ آلمحبوبه، ماضی النجف و حاضرها، بیروت ۱۴۰۶ق، ج۲، ص۴۵۶.
- ↑ رجوع کنید به افندی، ریاض العلماء، نشر مطبعة الخیام، ج۴، ص۳۳۴؛ بغدادی، هدیة العارفین، اختصارات،ج۱، ص۴۳۲؛ امین، اعیان الشیعة، بیروت۱۴۱۰ق، ج۸، ص۳۹۵.
- ↑ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۵، ص۷۳
- ↑ سماهیجی بحرانی، الإجازة الکبیرة،چاپ مهدی عوازم قطیفی، قم ۱۴۱۹ق، ص۱۰۸؛ اعجاز حسین، کشف الحجب والأستار،قم ۱۴۰۹ق، ص۱۴۱.
- ↑ طریحی، جامع المقال، ص۵۱-۱۹۸.
- ↑ حر عاملی، امل الآمل،قم ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۲۴۶؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق،ج۵، ص۷۴، ج۲۵، ص۱۹۰.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، بیروت۱۴۱۰ق، ج۷، ص۴۵۱.
- ↑ اعجاز حسین، کشف الحجب والأستار، قم ۱۴۰۹ق،ص۵۵۸؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة،۱۴۰۸ق، ج۲۲، ص۴۲۰.
- ↑ رجوع کنید به نجفی، الشیخ فخر الدین الطریحی، لغة العرب، السنة ۶، الجزء ۱۰، ص۷۲۹.
- ↑ حر عاملی، امل الآمل، قم ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۲۱۵.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، نشر مطبعة الخیام، ج۴، ص۳۳۴.
- ↑ طریحی، جامع المقال، مقدمۀ محقق، ص«یب»، پانوشت ۲؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۲۲، ص۴۲۰.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، نشر مطبعة الخیام،ج۴، ص۳۳۴؛ موسوی خوانساری، روضات الجنات،قم ۱۳۹۲ش، ج۵، ص۳۵۱؛ امین، اعیان الشیعة،بیروت۱۴۱۰ق، ج۸، ص۳۹۵؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعة،۱۴۰۸ق، ج۱۶، ص۱۲۷.
- ↑ رجوع کنید به افندی، ریاض العلماء، نشر مطبعة الخیام، ج۴، ص۳۳۴؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۱۶، ص۱۲۶.
- ↑ حر عاملی، امل الآمل، قم ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۲۱۵.
- ↑ رجوع کنید به امین، اعیان الشیعة، بیروت۱۴۱۰ق، ج۷، ص۳۹۱؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق،ج۱۱، ص۳۲۵، ج۱۶، ص.۱۲۷
- ↑ بر این کتاب نوشتهاند.رجوع کنید به آقا بزرگ طهرانی، بیروت ۱۴۱۱ق،ج۱۳، ص۳۷۸،ج۲۲، ص۱۹۲.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، نشر مطبعة الخیام، ج۴، ص۳۳۴؛ کشمیری، نجوم السماء، ص۱۰۷؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة،۱۴۰۸ق، ج۱۵، ص۱۲۸.
- ↑ افندی، ریاض العلماء، نشر مطبعة الخیام، ج۴، ص۳۳۴؛ امین، اعیان الشیعة، بیروت۱۴۱۰ق،ج۸، ص۳۹۵؛ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق، ج۲۴، ص۳۰۵؛ برای نقل قولهایی از آن رجوع کنید به بحرانی، الحدائق الناضرة، ج۹، ص۳۸۹-۳۹۱.
- ↑ افندی، ریاض العلماء،نشر مطبعة الخیام، ج۴، ص۳۳۵.
- ↑ موسوی خوانساری، روضات الجنات، قم ۱۳۹۲ش،ج۵،ص۳۵۱؛ امین، اعیان الشیعة، بیروت۱۴۱۰ق،ج۸، ص۳۹۵؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق،ج۱۴، ص۵۳.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، بیروت۱۴۱۰ق،ج۸، ص۳۹۵؛آقابزرگ طهرانی، الذریعة،۱۴۰۸ق،ج۲،ص۴۹۳-۴۹۴.
- ↑ آقا بزرگ طهرانی، الذریعة، ۱۴۰۸ق،ج۱۸، ص۳۴۹؛ برای آگاهی از دیگر آثار طریحی رجوع کنید به افندی، ریاض العلماء، نشر مطبعة الخیام، ج۴، ص۳۳۳-۳۳۵؛ امین، اعیان الشیعة، بیروت۱۴۱۰ق،ج۸، ص۳۹۵؛ نجفی، الشیخ فخر الدین الطریحی، لغة العرب، السنة ۶، الجزء ۱۰، ص۷۲۷-۷۲۹.
یادداشت
- ↑ علامه ٔ بحرانی، سیدهاشم بن سلیمان بن اسماعیل بن عبدالجوادبن علی بن سلیمان بن ناصر حسینی بحرانی توبلی کتکانی. درگذشت:۱۱۰۷یا۱۱۰۹ق. لغتنامه دهخدا
منابع
- آقا بزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، بیتا.
- آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۸ق، ناشر: اسماعيليان قم و كتابخانه اسلاميه تهران.
- آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، بیروت ۱۴۱۱ق.
- اعجاز حسین، کشف الحجب و الأستار، قم ۱۴۰۹ق.
- عبد الله افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۳ق.
- محسن امین، اعیان الشیعة، بیروت۱۴۱۰ق.
- هاشم بحرانی، مدینة معاجز الأئمة الاثنی عشر و دلائل الحجج علی البشر، قم ۱۴۱۳ق.
- یوسف بن احمد بحرانی، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم، بیتا.
- یوسف بن احمد بحرانی، لؤلؤة البحرین، قم، بیتا.
- اسماعیل پاشا بغدادی، هدیة العارفین، اختصارات.
- جعفر آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها، بیروت ۱۴۰۶ق.
- محمد بن حسن حر عاملی، امل الآمل، قم ۱۳۶۳ش.
- سماهیجی بحرانی، عبدالله بن صالح، الإجازة الکبیرة، چاپ مهدی عوازم قطیفی، قم ۱۴۱۹ق.
- فخر الدین طریحی، المنتخب فی جمع المراثی و الخطب، بیروت ۱۴۱۲ق.
- فخرالدین طریحی، تفسیر غریب القرآن، چاپ محمد کاظم طریحی، قم، بیتا.
- فخرالدین طریحی، جامع المقال فیما یتعلق باحوال الحدیث و الرجال، تهران، بیتا.
- فخرالدین طریحی، مجمع البحرین و مطلع النیرین، تهران ۱۴۰۸ق.
- محمدعلی کشمیری، نجوم السماء فی تراجم العلماء، قم، بیتا.
- محمدعلی مدرس تبریزی، ریحانة الادب، تهران ۱۳۶۹ش.
- عبدالله موسوی جزائری تستری، الإجازةالکبیرة، چاپ محمد سمامی حائری، قم ۱۴۰۹ق.
- محمد باقر موسوی خوانساری، روضات الجنات، قم ۱۳۹۲ش.
- خبیر نجفی، الشیخ فخر الدین الطریحی، لغة العرب، السنة ۶، الجزء ۱۰ (المسلسل ۶۶).
- احمد نراقی، عوائد الأیام، قم ۱۴۱۷ق.
- حسین نوری طبرسی، خاتمة مستدرک الوسائل، قم ۱۴۱۵ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: دانشنامه جهان اسلام