سید هاشم میردامادی نجف‌آبادی

سید هاشم میردامادی نجف‌آبادی

اطلاعات فردی
لقب	میردامادی
نسب	محمد دیباج - امام صادق
محل دفن	حرم امام رضا
شهر وفات	مشهد
خویشاوندان سرشناس	آیت الله خامنه ای • سید احمد علوی
اطلاعات علمی
استادان	آخوند خرسانی • میرزای شیرازی •میرزای نائینی
شاگردان	سید حسین میردامادی
محل تحصیل	نجف
تألیفات	خلاصه البیان
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسی	حضور در قیام مسجد گوهرشاد
اجتماعی	برگزاری درس تفسیر • امامت جماعت مسجد گوهرشاد

سید هاشم میردامادی نجف‌آبادی(۱۲۶۵-۱۳۳۹ش) روحانی مجتهد شیعه است که در قیام مسجد گوهرشاد مشهد حضوری فعال داشته است. او پدر بزرگ مادری آیت‌الله سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران است.

خلاصه البیان از آثار میردامادی است که مکتوب درس‌های تفسیر او در مسجد گوهر شاد است.

نسب و خاندان

نسب سید هاشم میردامادی با ۳۰ واسطه به محمد دیباج، فرزند امام صادق(ع) می‌رسد. افرادی همچون محقق کرکی (م ۸۴۰ق) و میر محمداشرف بن میر عبدالحسیب(م ۱۱۴۵ق) صاحب کتاب فضائل السادات از نیاکان وی هستند. پدرش سید محمد است که نسبش با ۶ واسطه به سید احمد علوی می‌رسد.

نسبت نجف‌آبادی به دلیل انتساب وی به نجف‌آباد اصفهان است به دلیل انتسابش به میرداماد او را میردامادی نیز می‌گفتند. میرداماد سر سلسلۀ خاندان میردامادی است نسب سید هاشم با ۸ واسطه به وی می‌رسد. سید احمد علوی پسرخاله و داماد میرداماد است.

آیت الله سیدهاشم میردامادی (نفر دوم ایستاده از چپ) به همراه برخی از علمای تبعیدی از مشهد پس از واقعه مسجد گوهرشاد

فرزندان

سید هاشم چهار پسر داشت که از میان آنان سید حسن به اجتهاد رسید. سید حسین نیز استاد دانشگاه الهیات مشهد بود. آیت الله سید جواد خامنه‌ای پدر آیت الله سید علی خامنه‌ای، آیت الله واعظ‌زاده خراسانی و سید عباس صدر ایازی از دامادهای او بودند.

زندگی‌نامه

سید هاشم در سال ۱۳۰۳ق در نجف متولد شد. در دو سالگی پدرش را از دست داد. به گفته فرزندش، او از علاقه زیاد خود به مجالس علما و رجال علمی در دوران کودکی یاد کرده است و گفته است که بیشتر وقتش در جلسات شخصیت‌های بزرگ و مراجع وقت نجف می‌گذشته است. با این حال مادر او به دلیل فقدان پدر و سختی معاش اصرار به پیگیری کسب و کار و ترک تحصیل وی داشته است که با واسطه‌گری یکی از استادانش به تحصیل ادامه داده است. او تا سال ۱۳۴۰ در نجف بوده است و پس از آن به دلیل بیماری به ایران مهاجرت و در همدان ساکن شد. وی سپس به مشهد مهاجرت رفت و مدتی نیز در ری نیز اقامت داشته است.

او در ۲۳ جمادی‌الثانی ۱۳۸۰ق در ۷۷ سالگی درگذشت و در حرم امام رضا دفن شد. از سوی آیت الله بروجردی مجلس ترحیمی در بزرگداشت وی در مدرسه فیضیه قم برگزار شد.

فعالیت علمی

میردامادی از درس فقه و اصول اساتیدی همچون محمدکاظم خراسانی، میرزا محمد تقی شیرازی، میرزا حسین نایینی استفاده کرد و به اجتهاد رسید. او همچنین در اخلاق و عرفان از سید احمد کربلایی، سید مرتضی کشمیری، میرزا جواد ملکی تبریزی بهره برد.

میردامادی پس از سکونت در مشهد در مسجد گوهرشاد امامت جماعت می‌کرد و درستفسیر می‌گفت. تفسیر خلاصه البیان وی مکتوب این درس‌هاست.

شاگردان

از شاگردان وی اطلاعی در دست نیست جزء اینکه فرزندش سید حسین گفته است که برخی دروس سطح مانند لمعه، قوانین، معالم، لمعتین و قوانین، رسائل، مکاسب و کفایه را نزد وی و شیخ هاشم قزوینی خوانده است. آیت الله خامنه‌ای نیز گفته است که گاهی در درس تفسیر او شرکت می‌کرده است.

آثار

از سید هاشم میردامادی آثار زیر به جا مانده است:

• رساله‌ای در رجعت
• ترجمه کتاب سیف الامة و برهان الملة اثر ملا احمد نراقی از فارسی به عربی
• جزوه‌هایی در اخلاق.
• شرح حال بزرگانی از علما که به حضور امام زمان رسیده‌اند، همراه با مدرک.
• تقریراتی از فقه آخوند خراسانی و مباحث الفاظ میرزای نایینی.
• خلاصة البیان: تفسیر فارسی قرآن

خصوصیات اخلاقی

گفته شده است اگر به صحت حدیث یا داستانی اطمینان نداشت آن را نقل نمی‌کرد. در فرستادن صلوات اصرار داشت که بیش از اندازه بلند گفته نشود؛ و در این زمینه به آیه ۶۳ سوره انعام و آیات ۵۵ و ۲۰۵ اعراف و برخی روایات استناد می‌کرد.

مبارزات سیاسی

سید هاشم میردامادی از مبارزان شناخته شده دوران پهلوی اول به شمار می‌رود. نقش او در قیام گوهرشاد قابل توجه است. او از روحانیونی است که در کنار برخی دیگر از علمای مشهد خواستار آزادی آیت‌الله سید حسین قمی و موقوف شدن بی‌حجابی و کلاه پهلوی شدند. نام او در کنار سید یونس اردبیلی، شیخ هاشم قزوینی،‌ سید عبدالله شیرازی، سید علی‌اکبر خویی پدر آیت‌الله ابوالقاسم خویی – حاج میرزا حبیب ملکی و سید علی سیستانی و شیخ آقا بزرگ شاهرودی در شمار امضاکنندگان آن نامه آمده است. او پس از واقعه قیام گوهرشاد بازداشت و ابتدا به سمنان و سپس به ری تبعید شد.

بزرگداشت

در بهار سال ۱۳۹۴ش همایشی در بزرگداشت سید هاشم میردامادی برگزار شد. آیت الله خامنه‌ای رهبر ایران پیامی به این همایش صادر کرد.

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

• استادی، رضا، آیت الله حاج سید هاشم نجف‌آبادی میردامادی (صاحب تفسیر خلاصه البیان)، آینه پژوهش، مهر و آبان، شماره ۱۵۴، ۱۳۹۴ش.
• شریف‌رازی، محمد، گنجینه دانشمندان(ج۷)، چاپخانه پیروز قم، قم، ۱۳۵۴ش.
• قاسمپور، داود، قیام مسجد گوهرشاد به روایت اسناد و خاطرات، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۶.
• آقا بزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه و هو نقباء البشر فی القرن الرابع العشر، تحقیق: عبدالعزیز طباطبایی تهران، مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۸.

پیوند به بیرون

• میردامادی، سید مجتبی، سبک‌شناسی تفسیر در خلاصه البیان: آیت الله مجاهد فقیه ربانی سید هاشم میردامادی نجف آبادی(ره)، شماره ۶۵، بهار ۱۳۸۹ش.