فهرست آثار محمدمهدی شمس‌الدین
این مقاله دربارهٔ آثارمحمدمهدی شمس‌الدین است. برای اطلاع از زندگی‌نامه، مدخل محمدمهدی شمس‌الدین را ببینید.
فهرست آثار محمدمهدی شمس‌الدین (۱۹۳۶-۲۰۰۱م) مجموعه کتاب‌ها و مقالات منتشرشده شیخ مهدی شمس‌الدین عالم شیعه و نظریه‌پرداز سیاسی اهل لبنان است. بخشی از آثار شمس‌الدین در حمله اسراییل به منزل او در بیروت مفقود شده و بخش عمده آثارش به مقالات ارائه‌شده در کنگره‌ها و متن خطبه‌ها و سخنرانی‌های او بازمی‌گردد. نوآوری و خلاقیت همراه با واقع‌گرایی و توجه به مقتضیات حقیقی جهان اسلام و اتکا بر میراث فرهنگی تشیع و وفاداری به آنها از ویژگی‌های تألیف او است.[۱] تألیفات چاپ‌شده شیخ مهدی شمس‌الدین به این شرح است:
- الاجتهاد و التجدید فی الفکر الإسلامی به ضمیمه مجموعه‌ای از مقالات منتشر شده در نشریات عربی
- الاجتهاد و التقلید: بحث فقهی استدلالی مقارن
- الاحتکار فی الشّریعة الإسلامیة، بحث فقهی مقارن. ترجمه فارسی: احتکار در اسلام، پژوهشی تطبیقی در فقه از دیدگاه مذاهب اسلامی، ترجمه سید مرتضی آیت‌الله‌زاده شیرازی
- الأمّة و الدولة و الحرکة الإسلامیة
- أنصار الحسین، الرجال و الدّلالات. گزارشی از زندگی‌نامه و فداکاری‌های اصحاب امام حسین(ع) است. وی صرفاً به زندگینامهٔ آنها نپرداخته بلکه سیره و عملکرد آنها را هم مطرح کرده است.
- أهلیة المرأة لتولّی السلطة
- بین الجاهلیة و الإسلام. شمس الدین در صدد ایجاد مرز بین اسلام و غیر اسلام و تعیین قلمرو اسلام است. سید محمدباقر صدر این اثر را گرامی می‌داشت.
- التجدید فی الفکر الإسلامی
- تحدید النسل، مشروعیته و وسائله، دراسات و مواقف
- التطبیع بین ضروراتِ الأنظمة و خیاراتِ الأمّة
- تفسیر آیات الصّوم
- ثورة الحسین: ظروفها الإجتماعیة و آثارها الإنسانیة. از نگاه جدید به بررسی قیام امام حسین(ع) پرداخته است. واقعهٔ کربلا را بر اساس مفاهیم امروزین مانند کرامت انسانی، عدالت اجتماعی و ارتقای معنویت بشر بررسی کرده است. این اثر توسط مهدی پیشوایی به فارسی ترجمه و زیر عنوان ارزیابی انقلاب امام حسین(ع) از دیدگاه جدید (قم، دفتر تبلیغات اسلامی) منتشر شد. در مرتبه دوم زیر عنوان پژوهشی پیرامون زندگانی امام حسین(ع) به چاپ رسید. غیر از ترجمه انگلیسی مزبور، توسط سید حسن امین هم به انگلیسی ترجمه و در دائرة المعارف الإسلامیة درج گردید. ترجمه انگلیسی: The rising of al-Husayn: its Impact on the consciousness of Muslim Society
- ثورة الحسین فی الوجدان الشعبی. این اثر در مقام اثبات این مطلب است که قیام امام حسین(ع) بین قیام‌ها و جنبش‌های دیگر نمونه است و از این رو تا اعماق وجود شیعیان و مردم نفوذ کرده و تأثیر گذاشته است.
- حرکة التاریخ عند الإمام علی، دراسة فی نهج البلاغة. شامل مبنای تاریخ و حرکت پیشرفت بشری از دیدگاه امام علی(ع) است. آخرین بحث وی فتنه و موضع امام علی(ع) در برابر آن است.
- حقوق الزوجیة و حق العمل للمرأهٔ.
- دراسات فی نهج البلاغة.این کتاب به بررسی نصوص نهج البلاغه در زمینه مباحث اجتماعی و سیاسی می‌پردازد. شمس الدین، آن را در سال ۱۹۵۶م در عراق نوشت. این اثر توسط محمود عابد به فارسی ترجمه شد و با عنوان جستجوی نهج البلاغه منتشر گردید.
- دراسات و مواقف فی الفکر و السیاسة و المجتمع. مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها و مباحثات وی در لبنان و خارج و یا مقالات در روزنامه‌ها و مجلات در موضوعات اجتماعی و سیاسی است.
- رسالة الحقوق للإمام زین العابدین
- السّتر و النظر. اولین کتاب از سلسله کتاب‌های مسائل حرجة فی فقه المرأهٔ است. نویسنده چهار مسئله را برای زنان مسلمان امروزی، مهم و بحرانی تشخیص داده است: حجاب، ریاست دولت، حقوق زوجیت و فعالیت اقتصادی و اجتماعی زنان در جامعه.
- السلم و قضایا الحرب عند الإمام علی، دراسة فی نهج البلاغه. بررسی دیدگاه‌های امام علی(ع) دربارهٔ جنگ و صلح در روابط بین دولت‌ها وملت‌هاست. این کتاب به فارسی ترجمه و در تهران در مجموعه کنگره هزارهٔ نهج البلاغه منتشر شد.
- شرح عهد الأشتر. نامهٔ امام علی(ع) به مالک اشتر والی مصر از سندهای مهم سیاسی و اجتماعی است که به بسیاری از نکات یک نظام مطلوب اجتماعی پرداخته است. شمس الدین این نکات را با توجه به نیازهای روز مسلمانان توضیح داده است.
- عاشوراء، مجموعهٔ محاضرات فی ذکر عاشوراء.این کتاب شامل درس‌هایی دربارهٔ سیاست و دین است که به اهتمام جمعی از عالمان گردآوری شد.
- عقائد الشیعة الامامیة.
- العِلمانیة: تحلیل و نقد للعلمانیة محتوی و تاریخاً فی مواجهة المسیحیة و الإسلام و هل تصلح لمشاکل لبنان. این کتاب مشتمل بر دو بخش است: درمان وضعیت مسلمانان در مواجهه با تمدن غربی و سکولاریزم, بررسی سکولاریزم و نقد راه حلهای سکولاریزم در لبنان و تحلیل تفاوت دو نوع سکولاریزم به اصطلاح دینی و سکولاریزم الحادی. ترجمه فارسی: حکومت منهای دین: بررسی همه جانبه از مفهوم و تاریخ پیدایش علمانیت (سکولاریزم) در رویارویی با مسیحیت و اسلام، ترجمه حسن شمس گیلانی.
- الغدیر، دراسة تحلیلیة اجتماعیة سیاسیة لمسألة الحکم الإسلامی بعد وفاة الرسول.
- فی الاجتماع السیاسی الإسلامیة المجتمع السیاسی الإسلامی / محاولة تأصیل فقهی و تاریخی. شمس الدین در این کتاب بُعد سیاسی جامعه اسلامی را از دو نگاه فقهی و تاریخی تحلیل کرده است.
- لبنان الکیان و الدور.
- محاضَرات فی التاریخ الاسلامی.
- مطارحات فی الفکر المادی و الفکر الدینی. بررسی و نقادی مباحثی است که از طریق نشریات و از سوی دانشگاهیان و نخبگان در زمینهٔ اندیشه‌های مادی و تعارض آنها با اندیشه‌های دینی مطرح گردیده بود. بیشتر این مباحث نقدهایی بر سرمایه‌داری و مارکسیسم است.
- مع الإمام الرضا فی ذکری وفاته
- المقاومة فی الخطاب الفقهی السیاسی. مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها و نوشتارهای کوتاه درباره جهاد و مقاومت مردم لبنان به‌ویژه شیعیان جنوب از منظر علوم سیاسی و فقه شیعه است. مقالات این مجموعه در بخش مقالات نشریات معرفی شده است.
- نظام الحکم و الإدارة فی الإسلام. می‌توان آن را به عنوان اولین متن تحلیلی شیعی دربارهٔ نظام سیاسی اسلام پس از کتاب تنبیه الأمة و تنزیه الملة نائینی دانست. این اثر توسط سید مرتضی آیت‌الله‌زاده شیرازی زیر عنوان حکومت و مدیریت در اسلام به فارسی ترجمه شد (تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۵ش).[۲]
پانویس
منابع
- حسینی، محمد، کتاب‌شناسی محمدمهدی شمس‌الدین؛ معرفی و نقد، کتاب‌های اسلامی، پاییز ۱۳۷۹ش، شماره ۲.