فهرست آثار محمد حرزالدین
این مقاله دربارهٔ آثار حرزالدین است. برای اطلاع از زندگی‌نامه، مدخل محمد حرزالدین را ببینید.
فهرست آثار محمد حرزالدین مجموعه کتاب‌های محمد حرزالدین (متوفای ۱۳۶۵ق) از عالمان شیعه در قرن سیزدهم و چهاردهم قمری است. او آثار و تألیفات بسیاری در علوم گوناگون داشت که به گفته نوه‌اش، محمدحسین حرزالدین، بالغ بر هفتاد اثر است.[۱] کتاب‌های معارف الرجال و مراقد المعارف از مشهورترین آثار او به‌شمار می‌رود. برخی از آنها عبارت‌اند از:
آثار فقهی
- کتاب المسائل که دوره کامل فقه استدلالی است، در سه جلد
- الطهارة و انواعها، در دو جلد
- کتاب الصلاة و الصوم و الزکاة و الخمس
- احکام المَوْتی
- مفتاح النجاة
- مفتاح النجاح و مختصرالمفتاح، که رساله عملیه مختصر اوست و در ۱۳۴۳ق در نجف به چاپ رسید.
- القواعدالفقهیة و قواعدالاحکام
آثار اصولی
- مصادرالاصول
- جامع الاصول
- حاشیه بر برخی کتاب‌های اصولی، از جمله معالم الاصول حسن بن زین الدین، القوانین میرزای قمی و الرسائل شیخ مرتضی انصاری.[۲]
آثار کلامی
- الاحتجاج
- الاحتجاج علی الکتابیینْ (یا علی الیهود و النصاری)
- الاسلام و الایمان، الامامة
- الغیبة که در آن به اثبات زنده بودن امام دوازدهم شیعیان پرداخته است و چند تن از علما بر آن تقریظ نگاشته‌اند.[۳]
آثار رجالی
- معارف الرجال مشهورترین اثر رجالی و تراجمی شیخ محمد حرزالدین است. این کتاب به زبان عربی است و شرح حال ۵۵۶ تن از عالمان و ادیبان حدود نیمه قرن دوازدهم تا نیمه قرن چهاردهم را دربر دارد. این اثر در ۱۳۶۵ق در نجف به چاپ رسیده است.
- مراقدالمعارف که تحقیقی است درباره مقابر سادات و علما، که ابتدا در ۱۳۹۱ق در نجف و سپس در ۱۴۱۲ق در قم چاپ شد.
- الفوائد الرجالیة
- قواعد الرجال و فوائد المقال
دیگر آثار
همچنین حرزالدین درباره طب و هیئت و ریاضی قدیم و نیز علوم غریبه کتاب‌ها و رساله‌هایی نگاشته است، از جمله:
- الطب و اساس العلاج
- کتاب الفوائد در طب یونانی، به فارسی
- ایضاح التحریر، در هندسه، که شرحِ کتاب تحریر اصول اقلیدس خواجه نصیرالدین طوسی است
- نجاةالداعین و وسیلة الخاطئین، در ادعیه و طلسمات
- مفاتیح الفوائد
- شرح الدائرة الهندیة
- الاسرار النجفیة[۴]
- المصادر الصرفیة
- قواعداللغات
- وَشی البُرود که دیوان شعر اوست[۵]
پانویس
- ↑ رجوع کنید به حرزالدین، معارف الرجال، ج۱، مقدمه، ص۹.
- ↑ رجوع کنید به آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ج۲۱، ص۹۶؛ خاقانی، شعراء الغری، ج۱۰، ص۵۰۸ـ۵۰۹؛ حرزالدین، معارف الرجال، ج۱، مقدمه، ص۹.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ج۱۶، ص۱۷۵، ج۲۶، ص۳۰، ۴۶؛ آل محبوبه، ماضی النجف و حاضرها،ج۲، ص۱۶۷ـ۱۶۸؛ حرزالدین، معارف الرجال، ج۱، همان مقدمه، ص۱۰.
- ↑ نک: آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ج۱۱، ص۶۶، ۱۲۴، ج۲۱، ص۳۰۶، ۳۷۷، ج۲۴، ص۵۸؛ خاقانی، شعراء الغری، ج۱۰، ص۵۰۸ـ۵۰۹؛ حزرالدین، ج۱، همان مقدمه، ص۱۱ـ۱۲.
- ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعة، ج۹، قسم ۳، ص۹۸۶، ج۲۵، ص۹۳؛ خاقانی، شعراء الغری، ج۱۰، ص۵۰۹؛ حرزالدین، معارف الرجال، ج۱، همان مقدمه، ص۱۱.
منابع
- آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳/۱۹۸۳ق.
- آل محبوبه، جعفربن باقر، ماضی النجف و حاضرها، بیروت، ۱۴۰۶/ ۱۹۸۶.
- حرزالدین، محمد، معارف الرجال فی تراجم العلماء و الادباء، قم، ۱۴۰۵ق.
- خاقانی، علی، شعراء الغری، او، النجفیات، نجف ۱۳۷۳/۱۹۵۴، چاپ افست قم، ۱۴۰۸ق.