سید قیام‌الدین غازی
 | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| نام | سعید قیام‌الدین غازی |
| مذهب | سنی سپس شیعه دوازده‌امامی |
| زادروز | ۱۹۵۲ میلادی |
| زادگاه | حصار در تاجیکستان |
| محل زندگی | تاجیکستان، افغانستان، عربستان، ایران و روسیه |
| شهادت | ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ش |
| اطلاعات علمی | |
| تحصیلات | لیسانس حقوق و سیاست دکترای ادبیات فارسی و تاجیک |
| اطلاعات دیگر | |
| پیشه | روحانی و مبلغ |
| منصب | عضو حزب نهضت اسلامی تاجیکستان |
سید قیام‌الدین غازی (۱۹۵۲–۲۰۱۹م) که با نام‌های سعید قیام‌الدین و ایشان قیام‌الدین نیز شناخته می‌شود، روحانی شیعه‌شده و مشهور اهل تاجیکستان، عضو حزب نهضت اسلامی تاجیکستان بود.
قیام‌الدین در سال ۲۰۱۷، در روسیه بازداشت و به تاجیکستان تحویل داده شد. وی به اتهامات مختلف به ۲۵ سال حبس محکوم شد. در سال ۲۰۱۹، در شورش زندان وحدت توسط اعضای داعش کشته شد. دفن مخفیانه او و ابهام‌های پیرامون مرگش با واکنش‌هایی همراه بود.
گرایش به تشیع
سید قیام‌الدین غازی، در خانواده‌ای سنی متولد شد.[۱] او بعدها با سفرهایی که به ایران داشت، با مکتب اهل‌بیت(ع) آشنایی بیشتری پیدا کرد و موفق شد تا سال‌هایی را در حوزه علمیه قم، به تحصیل بپردازد.[۲] او در دوران حضورش در ایران به ملاقات عالمان شیعی همچون ناصر مکارم شیرازی، عبدالله جوادی آملی و نوری همدانی رفت.[۳] قیام‌الدین تا مدت‌ها گرایش به تشیع خود را انکار می‌کرد و در یک مصاحبه مربوط به سال ۲۰۰۸م، شیعه بودن خود را صرفاً شایعه دانست.[۴] پس از درگذشت غازی، خبرگزاری‌های بسیاری او را یکی از روحانیان شیعی گزارش کردند.[۵] او از سال ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۲م خطیب مسجد مرکزی ناحیهٔ خراسان و همزمان مدرس مدرسهٔ امام ترمذی بود. وی بعدها عضو مجمع علمای اسلامی افغانستان نیز شد.[۶]
زندگینامه
سید قیام‌الدین غازی، با نام سعید قیام‌الدین و بیشتر با عنوان قیام‌الدین شناخته می‌شد.[۷] او از سادات تاجیک بود که نسبش از طریق موسی مُبَرقع به امام جواد(ع) می‌رسد.[۸] قیام‌الدین غازی در ۲۱ مارس ۱۹۵۲م در ناحیه حصار شومان تاجیکستان به‌دنیا آمد. پدرش امام‌الدین غازی، از روحانیان و مبارزان شناخته‌شدهٔ تاجیکستان بود. او علوم مقدمات را در نزد پدرش آموخت و سپس برای تحصیلات بیشتر، به ازبکستان سفر کرد.[۹] غازی در سال ۱۹۹۶م از دانشگاه کابل لیسانس سیاست و حقوق دریافت نمود.[۱۰] او در سال ۱۹۹۶م به دانشگاه علامه محمد اقبال لاهوری در اسلام‌آباد پاکستان وارد شد و در سال ۲۰۰۰م از این دانشگاه، در رشته ادبیات فارسی و تاجیکی، فارغ‌التحصیل شد. قیام‌الدین سفری دو ساله به عربستان داشته و بعدها به مدت دو سال در ایران اقامت کرده است.[۱۱]
فعالیت‌های سیاسی
تفکرات سیاسی و اسلامگرایانه غازی در دهه‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۹۰م شکل می‌گیرد. با تلاش‌های غازی و دیگر همراهانش، در نهایت حزب نهضت اسلامی، برای فعالیت‌های اسلامگرایانه و مبارزه با کمونیسم در تاجیکستان، در سال ۱۹۹۰م شکل رسمی به خود می‌گیرد.[۱۲] قیام‌الدین غازی، در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲م، در تلاش برای استقلال‌طلبی در تاجیکستان پرداخت و در این خصوص به مبارزان ملی پیوست. این تلاش‌ها به موفقیت لازم نرسید و به جنگ داخلی انجامید.[۱۳] قیام‌الدین غازی که در سال‌های آغازین جنگ داخلی تاجیکستان یکی از نقش‌آفرینان اصلی این صحنه بود، پس از شروع جنگ در سال ۱۹۹۲م، به افغانستان پناه برد و در چارچوب اتحاد نیروهای مخالف تاجیک فعالیت کرد.[۱۴] او تا سال ۱۹۹۷م در افغانستان ماند[۱۵] و کمی بعد، با امضای توافق‌نامه صلح، به کشور بازگشت و عضو زیرکمیته حقوقی کمیسیون آشتی ملی شد. او تا زمان توقف فعالیت این کمیسیون در این سمت باقی ماند.[۱۶]
غازی به فعالیت‌های سیاسی خود در سال ۲۰۰۶، همزمان با مرگ عبدالله نوری، پایان داد و از حزب نهضت اسلامی، فاصله گرفت.[۱۷] او بعدها به روسیه مهاجرت کرد[۱۸] و بیشتر به فعالیت‌های دینی و آموزشی می‌پرداخت.[۱۹]
بازداشت
قیام‌الدین در سال ۱۳۹۶ش در سن‌پترزبورگ روسیه بازداشت و به مقامات کشور تاجیکستان تحویل داده شد. وی در محاکم قضایی تاجیکستان با عناوین اتهامی «برانگیختن کینه و دشمنی ملی، نژادی، منطقه‌ای و دینی»، «خیانت به کشور» و «دعوت عمومی برای تغییر قانون اساسی از طریق خشونت» مواجه شد.[۲۰] او کمی بعد توسط دادگاه عالی تاجیکستان به تحمل ۲۵ سال حبس محکوم شد و پس از آن به زندان منتقل شد.[۲۱] به گفته افراد نزدیک به او و خانواده‌اش، غازی در دوران بازداشت تحت شکنجه‌های متعددی قرار می‌گرفت و گاه، فیلم‌های شکنجه او برای خانواده‌اش به نمایش گذاشته می‌شد.[۲۲]
کشته‌شدن
سید قیام‌الدین غازی شب یک‌شنبه ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ش بر اثر شورش و آشوب، به دست عوامل داعش در زندانی در تاجیکستان کشته شد. در این شورش که توسط چهار تن از اعضای داعش انجام گرفت، تعدادی از زندانیان با چاقو مورد حمله قرار گرفتند. در پی این اقدامات ۳۲ نفر از جمله ۲۴ زندانی از اعضای داعش و ۸ نفر از دیگر زندانیان کشته شدند.[۲۳] پس از کشته شدن، به خانواده او اجازه حضور در مراسم تشیع جنازه داده نشد و جسد او توسط مأموران حکومتی تاجیکستان و با حضور تنها یکی از فرزندان غازی،[۲۴] به صورت مخفیانه دفن شد.[۲۵]
در پی قتل غازی و تعدادی دیگر از زندانیان در یکی از زندان‌های تاجیکستان؛ برخی رسانه‌ها به سکوت رسانه‌ای در این زمینه واکنش نشان دادند. مشرق‌نیوز نیز در تیتری به این موضوع پرداخت که چرا باید عالمان شیعی، با افراد مرتبط با داعش، در یک سلول نگهداری شوند.[۲۶] حزب نهضت اسلامی تاجیکستان در بیانیه ای خواستار روشن شدن جزئیات حادثه زندان وحدت این کشور شد.[۲۷] پس از درگذشت قیام‌الدین غازی، مراسم بزرگداشتی برای او در ایران[۲۸] از سوی مجمع جهانی اهل‌بیت[۲۹] و مجمع تشکل‌های بین‌الملل برگزار شد.[۳۰]
پانویس
- ↑ «Эшони Қиёмуддини Ғозӣ:», millat.tj.
- ↑ «سید قیام‌الدین غازی از علمای شیعه تاجیکستان توسط داعش با زبان روزه سر بریده شد»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ «چه کسانی عالم شیعه تاجیکستانی را به شهادت رساندند؟»، شیعه‌نیوز؛ «زندگینامه خود نوشته شهید حجت الاسلام سید قیام الدین غازی»، خبرگزاری رسا.
- ↑ «Эшони Қиёмуддини Ғозӣ:», millat.tj.
- ↑ «هر روز فیلم شکنجه را برای خانواده شهید پخش می‌کردند»، مشرق‌نیوز.
- ↑ «شهادت «سید قیام» به دست داعش»، خبرگزاری جام‌جم.
- ↑ «شورش زندانیان در تاجیکستان بیش از ۳۰ کشته برجا گذاشت», بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ «زندگینامه خود نوشته شهید حجت الاسلام سید قیام الدین غازی»، خبرگزاری رسا.
- ↑ «چه کسانی عالم شیعه تاجیکستانی را به شهادت رساندند؟»، شیعه‌نیوز.
- ↑ «شهادت «سید قیام» به دست داعش»، خبرگزاری جام‌جم.
- ↑ «زندگینامه خود نوشته شهید حجت الاسلام سید قیام الدین غازی»، خبرگزاری رسا.
- ↑ «چه کسانی عالم شیعه تاجیکستانی را به شهادت رساندند؟»، شیعه‌نیوز.
- ↑ «Эшони Қиёмуддини Ғозӣ:», millat.tj.
- ↑ «Қиёмиддини Ғозӣ, Махсуми Саттор ва Шайх Темур дар миёни 32 кушташудаи зиндони Ваҳдат. ВИДЕО», ozodi.
- ↑ «چه کسانی عالم شیعه تاجیکستانی را به شهادت رساندند؟»، شیعه‌نیوز.
- ↑ «Қиёмиддини Ғозӣ, Махсуми Саттор ва Шайх Темур дар миёни 32 кушташудаи зиндони Ваҳдат. ВИДЕО», ozodi.
- ↑ «زندگینامه خود نوشته شهید حجت الاسلام سید قیام الدین غازی»، خبرگزاری رسا.
- ↑ «شهادت «سید قیام» به دست داعش»، خبرگزاری جام‌جم.
- ↑ «شهید قیام‌الدین غازی زکزاکی تاجیکستان بود»، سایت رهیافته.
- ↑ «Қиёмиддини Ғозӣ, Махсуми Саттор ва Шайх Темур дар миёни 32 кушташудаи зиндони Ваҳдат. ВИДЕО», ozodi.
- ↑ «شورش زندانیان در تاجیکستان بیش از ۳۰ کشته برجا گذاشت», بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ «هر روز فیلم شکنجه را برای خانواده شهید پخش می‌کردند»، مشرق‌نیوز.
- ↑ «شورش زندانیان در تاجیکستان بیش از ۳۰ کشته برجا گذاشت», بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ «هر روز فیلم شکنجه را برای خانواده شهید پخش می‌کردند»، مشرق‌نیوز.
- ↑ «شهید قیام الدین غازی مخفیانه به خاک سپرده شد»، شیعه‌نیوز.
- ↑ «شهادت مظلومانه روحانی تاجیکستانی در زندان به وسیله داعش»، مشرق‌نیوز.
- ↑ «شهادت مظلومانه روحانی تاجیکستانی در زندان به وسیله داعش»، مشرق‌نیوز.
- ↑ «شهادت مظلومانه روحانی تاجیکستانی در زندان به وسیله داعش»، مشرق‌نیوز.
- ↑ «بزرگداشت چهلمین روز شهادت قیام الدین غازی»، خبرگزاری ابنا.
- ↑ «مراسم بزرگداشت قیام الدین غازی»، خبرگزاری ابنا.
منابع
- «چه کسانی عالم شیعه تاجیکستانی را به شهادت رساندند؟»، شیعه‌نیوز، تاریخ درج مطلب: ۱۲ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۸ دی ۱۴۰۳ش.
- «زندگینامه خود نوشته شهید حجت الاسلام سید قیام الدین غازی»، خبرگزاری رسا، تاریخ درج مطلب: ۱ خرداد ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۸ دی ۱۴۰۳ش.
- «سید قیام‌الدین غازی از علمای شیعه تاجیکستان توسط داعش با زبان روزه سر بریده شد»، خبرگزاری ابنا، تاریخ درج مطلب: ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۸ دی ۱۴۰۳ش.
- «شورش زندانیان در تاجیکستان بیش از ۳۰ کشته برجا گذاشت»، بی‌بی‌سی فارسی، تاریخ درج مطلب: ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۸ دی ۱۴۰۳ش.
- «شهادت «سید قیام» به دست داعش»، خبرگزاری جام‌جم، تاریخ درج مطلب: ۴ خرداد ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۸ دی ۱۴۰۳ش.
- «شهادت مظلومانه روحانی تاجیکستانی در زندان به وسیله داعش»، مشرق‌نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲۰ خرداد ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۸ دی ۱۴۰۳ش.
- «شهید قیام الدین غازی مخفیانه به خاک سپرده شد»، شیعه‌نیوز، تاریخ درج مطلب: ۲ خرداد ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۸ دی ۱۴۰۳ش.
- «شهید قیام‌الدین غازی زکزاکی تاجیکستان بود»، سایت رهیافته، تاریخ درج مطلب: ۱۵ اسفند ۱۴۰۱ش، تاریخ بازدید: ۸ دی ۱۴۰۳ش.
- «مراسم بزرگداشت چهلمین روز شهادت «علامه قیام الدین غازی» پیشرو حرکت استبصار در تاجیکستان»، خبرگزاری ابنا، تاریخ درج مطلب: ۸ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۸ دی ۱۴۰۳ش.
- «مراسم بزرگداشت شهید «قیام الدین غازی» در قم برگزار می‌شود»، خبرگزاری ابنا، تاریخ درج مطلب: ۳ خرداد ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۸ دی ۱۴۰۳ش.
- «هر روز فیلم شکنجه را برای خانواده شهید پخش می‌کردند»، مشرق‌نیوز، تاریخ درج مطلب: ۵ تیر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۸ دی ۱۴۰۳ش.
- Қиёмиддини Ғозӣ, Махсуми Саттор ва Шайх Темур дар миёни 32 кушташудаи зиндони Ваҳдат. ВИДЕО, ozodi.org, data: 20 may 2019, Visited in 28 desember 2024
- Генерали мардумӣ»: Хоҷагони ҲНИТ соли 2020 дар Тоҷикистон табаддулот барпо карданӣ буданд, news.tj, data: 30 january 2018, Visited in 28 desember 2024
- Эшони Қиёмуддини Ғозӣ, millat.tj, data: 15 january 2021, Visited in 28 desember 2024