فهرست اصحاب امام باقر(ع)
(تغییرمسیر از اصحاب و شاگردان امام باقر)
این مقاله دربارهٔ اصحاب امام باقر(ع) است. برای آشنایی با امام پنجم امام محمد باقر علیهالسلام را ببینید.
فهرست اصحاب امام باقر، به کسانی اشاره دارد که در منابع شیعه از آنها به عنوان راوی و صحابی امام باقر (ع) یاد شدهاست.
تعداد
شیخ طوسی در کتاب رجال اسامی ۴۷۳ تن را به عنوان اصحاب امام بر شمردهاست.[۱] قرشی در حیاة الامام محمد الباقر اسامی ۴۷۷ تن [۲]و عطاردی در مسند الامام الباقر ۶۵۴ تن [۳]را به عنوان اصحاب و راویان امام دانسته و به بیان مختصری از شرح حال ایشان، پرداختهاند.
اصحاب در رجال طوسی
شیخ طوسی در کتاب رجال، اسامی زیر را تحت عنوان اصحاب ابى جعفر محمد بن على بن الحسین (ع) فهرست کرده است.
- ابراهیم بن حنان اسدی کوفی.
- ابراهیم بن نعیم عبدی کنانى.
- ابراهیم بن مرثد کندی ازدی.
- ابراهیم جزیری.
- ابراهیم بن معرض کوفى.
- ابراهیم بن عبدالله.
- ابراهیم بن عمر صنعانى.
- ابراهیم بن جمیل اخو طربال کوفی.
- ابراهیم بن معذ.
- ابراهیم بن عبید، ابوغرة انصاری.
- ابراهیم بن ازرق کوفی.
- ابراهیم بن نصر.
- ابراهیم بن صالح انماطی.
- اسماعیل بن عبدالله بن جعفر بن ابی طالب.
- اسماعیل بن عبدالرحمان جعفی.
- اسماعیل بن زیاد بزاز کوفی اسدی.
- اسماعیل بن فضل بن یعقوب بن فضل بن عبدالله بن حرث بن نوفل بن حرث بن عبدالمطلب، ثقة.
- اسماعیل بن جابر خثعمی کوفی، ثقة ممدوح.
- اسماعیل بن عبدالرحمان اسدی، ابومحمد قرشی مفسر کوفی.
- اسماعیل بن سلمان ازرق، ابو خالد.
- اسماعیل ابواحمد کاتب کوفی.
- اسماعیل بن عبدالخالق جعفی.
- اسماعیل ابو العلا من بنی قیس بن ثعلبة.
- اسماعیل بن عبدالعزیز.
- اسماعیل بن ابی خالد.
- اسحاق بن یزید بن اسماعیل الطائی، ابویعقوب کوفی.
- اسحاق بن نوح شامی.
- اسحاق بن فضل بن یعقوب بن فضل بن عبدالله بن حرث بن نوفل بن حرث بن عبدالمطلب.
- اسحاق بن یسار.
- اسحق بن بشیر نبال.
- اسحاق بن جعفر بن علی.
- ایوب بن شهاب بن زید بارقی ازدی.
- ایوب بن بکر بن ابى علاج موصلی.
- ایوب بن ابی تمیمة کیسان سجستانى عنبری بصری.
- ایوب بن وشیکه.
- ابان بن ابی عیاش فیروز، ضعیف.
- ابان بن تغلب، ابوسعید بکری جریری.
- انس بن عمرو ازدی.
- اسلم مکی قواس.
- اسرائیل بن غیاث مکی.
- اعین رازی، ابو معاذ.
- اسحاق بن واصل ضبی.
- اسحاق بن عبدالله بن ابی طلحة مدنى.
- اسلم بن ایمن تمیمی منقری کوفى.
- احمد بن عائذ.
- احمد بن عمران حلبی.
- اسحاق قمی.
- اسید بن قاسم.
- بشر بن جعفر جعفی.
- بشر بن ابى عقبة مداینی.
- بشر بن عبدالله خثعمی کوفی.
- بشر بن میمون وابشی همدانی نبال کوفی.
- بشیر ابو عبدالصمد بن بشر کوفی.
- بشر بیاع زطی.
- بشر بن خثعم.
- بشر رحال.
- بشر بن یسار.
- بشار بن زید بن نعمان، مجهول.
- بشیر ابو محمد مستنیر جعفی ازرق، مجهول.
- بکر بن حبیب احمسی بجلی کوفی.
- بکر بن خالد کوفی.
- بکر بن کرب.
- بکر بن صالح.
- بکر بن ابى حبیبة.
- بکیر بن اعین بن سنسن شیبان کوفی.
- بکیر بن حبیب کوفی.
- بکیر بن جندب کوفی.
- بکرویه کندی کوفی.
- برد اسکاف ازدی کوفی.
- برید بن معاویه عجلی، ابو القاسم.
- برد خیاط کوفی.
- بسام بن عبدالله صیرفی.
- بدر بن خلیل اسدی ابوالخلیل.
- بشار اسلمی.
- بشیر بن سلیمان مدنى.
- بشر بن عبدالله بن سعید خثعمی کوفی.
- تمیم بن زیاد.
- ثابت بن هرمز، ابوالمقدام عجلی.
- ثابت بن دینار ابوصفیه ازدی ثمالی کوفی، ابو حمزة.
- ثابت بن ابى ثابت عبدالله بجلی کوفی ابو سعید.
- ثابت بن زائدة عکلی.
- ثویر بن ابی فاخته سعید بن جهان.
- جابر بن عبدالله انصاری.
- جعفر بن محمد بن علی (ع).
- جعفر بن حکیم بن عباد کوفى.
- جعفر بن عمرو بن ثابت ابى المقدام.
- جارود بن سری تمیمی سعدی کوفی.
- جابر بن یزید بن حرث بن عبد یغوث جعفی، از خواص اصحاب و باب امام.[۴]
- جارود ابو منذر.
- جعفر بن ابراهیم جعفی.
- جعدة بن ابى عبدالله.
- جعفر احمشی.
- جراح مداینی.
- حسن بن حسن بن حسن بن علی بن ابى طالب (ع).
- حسن بن ابى سارة نیلی انصاری قرظی.
- حسن بن حبیش اسدی.
- حسن بن علی احمری کوفی.
- حسن بن شهاب بن یزید بارقی ازدی کوفی.
- حسن بن صالح بن حی همدانی ثوری کوفی.
- حسین بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب (ع)،برادر امام علیه السلام.
- حسین بن عبدالله بن عبید الله بن العباس بن عبدالمطلب تابعی.
- حسین بن ابتر کوفی.
- حسین جعفی ابواحمد کوفی.
- حکم بن عتیبة ابومحمد کوفی.
- حکم بن عبد الرحمان بن ابی نعیم البجلی.
- حکم بن مختار بن ابی عبیدة.
- حسن بن عمار.
- حسن بن زیاد بصری.
- حکم بن صلت ثقفی.
- حسن بن عمارة عامی.
- حسین بن ابی علا خفاف.
- حسن بن سری کاتب.
- حسن بن زیاد صیقل.
- حسن بن یوسف.
- حسن بن رباط.
- حسین بن عبدالله ارجانی.
- حسن بن منذر.
- حسین بن منذر.
- حسین بن احمد منقری.
- حسین بن مصعب.
- حسین بن بنت ابی حمزة ثمالی.
- حسین بن حماد.
- حسن بن مغیرة.
- حماد بن مغیرة.
- حبیب بن ابی ثابت اسدی کوفی تابعی.
- حبیب عبسی حبیب عبسی کوفی.
- حبیب سجستانی.
- حبیب بن بشار کندی.
- حبیب بن حسان بن ابی اشرس اسدی مولى.
- حبیب بن جرى عبسی کوفى، مشکوک فیه.
- حبیب ابوعمیرة اسکاف کوفى تابعی.
- حماد بن ابى سلیمان اشعری مولى ابی موسى کوفى.
- حماد بن بشر طنافسی کوفی.
- حماد بن راشد ازدی بزاز ابوالعلاء کوفی.
- حماد بن ابی عطارد طائی کوفی.
- حمران بن اعین شیبانی.
- حارث بن مغیرة نصری ابو علی من بنی نصر بن معاویة.
- حبیب بن معلى سجستانی.
- حارث بن شریح منقری.
- حمزة طیار.
- حمزة بن حمران بن اعین کوفى.
- حسان بن مهران.
- حکیم بن معاویة.
- حماد بن بشر لحام.
- حفص بن غیاث، از اهل سنت.
- حمزة بن عطا کوفی.
- حمزة ابوالحسین لیثی ختن ابی حمزة الثمالی کوفی.
- حارث بن حصین ازدی.
- حذیفة بن منصور بن کثیر.
- حجاج بن ارطاة، ابوارطاة نخعى کوفى.
- حسن جعفی کوفى.
- حفص اعور کوفى.
- حجاج بن دینار واسطى.
- حجاج بن کثیر کوفى.
- حفص بن وهب افرعی.
- حسن بن زیاد صیقل، ابومحمد کوفى.
- حکیم بن صهیب، ابوصهیب صیرفی ابوشبیب مولى بنی ضبة.
- خالد بن بکار ابوالعلا خفاف کوفى.
- خالد بن طهمان کوفى، از اهل سنت.
- خیثمة بن عبدالرحمان جعفی کوفی، ابوعبدالرحمان.
- حازم اشل کوفی.
- خالد بن اوفى ابوالربیع غنری شامی.
- خالد بن ابى کریمة.
- داود ابزاری.
- داود بن زید همدانى کوفی.
- داود بن حبیب ابوغیلان.
- دینار ابوعمرو اسدی کوفی.
- دلهم بن صالح کندی کوفی.
- داود بن دجاجی کوفى.
- داود بن ابی هند قشیری سرخسی.
- ربیع بن صبیح.
- ربیع عبسی کوفى.
- ربیعة بن ناجد بن کثیر ابوصادق کوفی.
- رفید مولى بنی هبیرة.
- رفید بن مصقلة عبدی کوفى.
- ربیعة بن ابى عبدالرحمان معروف به ربیعة الرای مدنی، فقیه اهل سنت.
- رشید بن سعد مصری.
- رزین ابزاری.
- رزین انماطی.
- زید بن علی بن الحسین بن علی بن ابی طالب، برادر امام (ع).
- زید بن محمد بن یونس ابواسامة شحام کوفی، معروف به زید شحام و ابو اسامه ازدی.
- زیاد بن سوقه بجلی کوفی.
- زیاد بن منذر ابوالجارود همدانى حوفی کوفی.
- زیاد بن عیسى، ابوعبیدة حذاء.
- زیاد احلام مولى کوفى.
- زیاد محاربی کوفی.
- زیاد بن ابی رجاء کوفی
- زیاد اسود لبان.
- زیاد هاشمی مولاهم کوفی.
- زیاد بن ابى زیاد منقری تمیمی.
- زکریا بن عبدالله نقاض کوفی.
- زهیر مدائنی.
- زیاد بن صالح همدانى کوفى.
- زید هاشمى.
- زایدة بن قدامة.
- زرارة بن اعین شیبانى.
- زیاد مولى ابى جعفر علیه السلام.
- زیاد بن ابى حلال.
- زید اجری، مجهول.
- زیاد بن اسود نجار، مجهول.
- زکریا اخو مستهل ابو یحیی.
- سلمة بن قیس هلالی.
- سلمة بن کهیل.
- سعد بن طریف.
- سلمة بن اهثم.
- سالم بن ابى حفصة.
- سالم اشل، بیاع مصاحف.
- سلمة بن محرز.
- سالم جعفی.
- سالم مکی.
- سلیمان بن محرز.
- سلمان بن خالة طلحی قمی.
- سلیمان بن هارون عجلی.
- سورة بن کلیب بن معاویة اسدی.
- سدیف مکی.
- سدیر بن حکیم صیرفی.
- سکین معدنی.
- سنان ابوعبدالله بن سنان مولى قریش.
- سلم بن بشر.
- سعد بن ابی عمرو جلاب.
- سلام بن سعید انصاری.
- سلیمان مولى طربال.
- سلیمان بن مروان عجلی کوفی.
- سلام بن مستنیر.
- سالم، مجهول.
- سعد بن حسن کندی، مجهول.
- سلام جعفی.
- سعد حداد، مجهول.
- شجرة بن میمون.
- صامت بیاع هروی.
- صالح بن میثم کوفى.
- صلت بن حجاج.
- صالح بن عقبة.
- صالح بن سهل همدانی.
- ضریس بیاع غزل.
- طاهر مولى ابی جعفر علیه السلام.
- طربال.
- طلحة بن زید بتری.
- ظریف بن ناصح.
- عیسى بن اعین.
- عبدالملک بن اعین.
- عبدالجبار بن اعین.
- عمر بن علی بن حسین بن علی بن ابى طالب (ع)، برادر امام علیه السلام.
- عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابى طالب (ع)، شیخ الطالبیین.
- عبدالله بن شریک عامری.
- عبدالله بن سلیمان.
- عبدالله بن عطاء مکی.
- عبدالله بن بکیر هجری.
- عبدالله بن محمد جعفی.
- عبدالله بن دینار.
- عبدالله بن عجلان.
- عبدالله بن مختار.
- عبدالرحیم قصیر.
- عبدالله بن ولید وصافی.
- عبیدة خثعمی.
- عبدالملک بن اعین، برادر زرارة.
- عبدالواحد بن مختار انصاری.
- عبدالحمید واسطی.
- عبدالحمید بن عواض طائی کوفى.
- عبد الرحمان بن سلیمان انصاری.
- عبدالرحمان بن اعین، برادر زرارة.
- عمرو بن عبدالله ثقفی.
- عمرو بن خالد.
- عمرو بن سعید بن هلال ثقفی.
- عمرو بن معمر بن ابی وشیکة.
- عبدالغفار بن قاسم انصاری، ابو مریم.
- عبدالله بن محمد اسد کوفی، ابو بصیر.
- عیسى بن ابی منصور قرشی.
- عیسى طحان.
- عقبة بن بشیر اسدی.
- عقبة بن شعبة یکین ابا شیبة اسدی.
- عطیة اخو عرام.
- عطیة کوفی.
- علباء بن دراع اسدی.
- علا بن حسین.
- عبدالرحمان ابو خیثمة.
- عمار بن ابی الاحوص.
- عکرمة ابو اسحق.
- علقمة بن محمد حضرمی، برادر ابو بکر حضرمی.
- علی بن میمون، ابو الحسن صایغ.
- عامر بن ابی الاحوص.
- عمران بن ابی خالد فزاری.
- عبیدة سکسکی.
- عمرو بن ثابت.
- عمرو بن رشید کوفی.
- عمرو بن شمر.
- عبدالله بن جریح، از اهل سنت.
- عبدالله بن جارود کوفی.
- عیسى بن عمر کوفی.
- علی بن عبدالعزیز کوفی.
- علی بن عطیة کوفی.
- علی بن رباط.
- علی بن سعید بن بکیر.
- عنبسة بن بجاد.
- عنبسة بن مصعب.
- عمرو بن ابی بنان.
- عبدالکریم بن مهران.
- عبید الله بن محمد بن عمر ابن امیر المؤمنین علیه السلام.
- عمرو بن دینار مکی، فاضل عالم و ثقة.
- عذافر بن عبدالله.
- علاء بن عبدالکریم.
- عیسى بن حمزة.
- عبدالله بن غالب اسدی.
- عبدالمؤمن بن قاسم، برادر ابو مریم انصاری.
- عمر بن حنظلة، ابو صخر.
- علی بن حنظلة.
- علی بن ابی مغیرة زبیدی ازرق.
- عباد بن صهیب بصری، از اهل سنت.
- عمرو بن جمیع بتری.
- عمرو بن قیس ماصر بتری.
- عمرو بن خالد واسطی، بتری.
- عبدالله بن عمرو.
- عبدالله بن زرعة.
- عمرو بن یحیی.
- عمر بن هلال.
- عقبة بن قیس مثیله.
- عطیة بن ذکوان، مجهول.
- عمران، مجهول.
- غیاث بن ابراهیم بتری.
- غالب ابوهذیل شاعر کوفى.
- غالب جهنی.
- فضیل بن یسار بصری، ثقة.
- فضیل بن زبیر رسان.
- فضیل بن عثمان اعور مرادی کوفی.
- فضیل بن شریح.
- فلیح بن ابى بکر شیبانی.
- فرات بن احنف.
- فضیل بن سعدان.
- فضیل بن میسرة.
- فضیل بن غیاث، مجهول.
- قدامد بن سعید بن ابى زائدة.
- قیس بن رمانة اشعری.
- قاسم بن محمد.
- قاسم بن عبدالملک.
- قیس بن ربیع بتری.
- کامل نجار.
- کلیب بن معاویة اسدی.
- کمیت بن زید اسدی.
- کثیر نوابتری.
- کیسان بن کلیب، ابو صادق (از اصحاب امیر المؤمنین (ع)).
- کامل صاحب سابری کوفی.
- کامل بن علاء.
- کلیب بن معاویة صیداوی.
- کامل وصافی، مجهول.
- لیث بن بختری مرادی، ابو بصیر کوفى.
- لیث بن ابی سلیم، مجهول.
- محمد بن مسلم ثقفی طحان، طائفی، وکان اعور.
- محمد بن ابی سارة.
- محمد بن قیس انصاری.
- محمد بن مروان کلبی.
- محمد بن عجلان مدنی.
- محمد بن اسحاق مدنی صاحب السیر، عامی.
- محمد الطیار مولى فزارة.
- محمد بن شریح حضرمی ابو بکر.
- معمر بن یحیی بن سام دجاجی کوفی.
- معمر بن عطاء.
- مالک بن اعین جهنی.
- میسر بن عبد العزیز نخعی مدائنی.
- معروف بن خربوذ مکی.
- میمون قداح مولى بنی مخزوم، مکی.
- مفضل بن قیس بن رمانة.
- موسى بن اشیم.
- موسى بن زیاد.
- محمد بن مروان بصری.
- محمد بن رستم.
- مسکین، ثقة.
- مالک بن عطیة.
- معمر بن رشید کوفی.
- مسمع کردین، ابو سیار، کوفی.
- محمد بن علی حلبی کوفی.
- محمد بن سائب کلبی.
- محمد بن سعید بن غزوان.
- محمد بن فضل بن هاشمی، ابا الربیع.
- محمد بن ابی حمزة.
- محمد بن ابی منصور.
- محمد بن اسماعیل بن جعفر علوی.
- محمد بن یسع بن حمزة قمی.
- محمد بن اسلم جبلی.
- محمد بن عجلان.
- محمد بن سلیمان فراء.
- محمد بن مسعود.
- مفضل بن زید.
- مفضل بن مزید.
- فضل بن ابی قرة.
- محمد بن یزید، صاحب شعیری کوفی.
- مسعدة بن صدقة عامی.
- مسعدة بن زیاد.
- موسى تمار.
- معاذ بن مسلم هراء.
- محمد بن حمید.
- مقرن سراج.
- مهزم اسدی.
- محمد بن زید بتری.
- منصور بن معتمر بتری.
- مقاتل بن سلیمان بتری.
- منذر بن ابی طریفة.
- منذر سراج.
- مستهل بن عطاء کوفی.
- موسى بن خلیفة.
- منصور بن حازم.
- منصور بن ولید صیقل.
- مسکین بن عبد الله.
- موسى بن عبد الله اسدی.
- موسى ابو الحسن اشعری.
- موسى حناط.
- میمون بان.
- منهال بن عمرو اسدی.
- نجم بن حطیم، یا ابوحطیم عبدی.
- ناجیة بن ابی عمارة.
- نصر بن مزاحم کوفی.
- نعمان احمسی.
- نجم طائی.
- نضر بن قرواش خزاعی.
- نجیح بن مسلم.
- ولید بن عروة هجری.
- ورد بن زید اسدی، برادر کمیت بن زید.
- ولید بن قاسم.
- ولید بن بشیر، مجهول.
- وردان ابوخالد کابلی.
- هلقام.
- هارون بن حمزة غنوی.
- هاشم رمانی، مجهول.
- هاشم بن ابى هاشم مجهول.
- هارون جبلی، مجهول.
- هیثم النهدی هو ابن ابی مسروق.
- یعقوب بن شعیب بن میثم اسدی.
- یحیی بن ابی قاسم ابو بصیر مکفوف.
- یحیی بن قاسم حذاء.
- یحیی بن سابق.
- یحیی بن ابی علا رازی.
- یزید بن عبد الملک توفلی.
- یزید ابو خالد کناسی.
- یزید مولى حکم بن ابی صلت ثقفی.
- یونس ابن خال ابی المستهل.
- یزید بن زیاد کوفی.
- یزید بن عبدالملک جعفی.
- یزید بن محمد نیسابوری.
- یونس بن مغیرة.
- یعقوب بن یونس.
- یعقوب بن شعیب ازرق.
- یونس بن ابی یعقوب کوفى.
- یوسف بن حارث، بتری، ابو بصیر.
- یونس بن خباب، مجهول.
- ابوالورد.
- ابومسکین سمان .
- ابوعمر بزاز.
- ابوهارون مکفوف.
- ابوالبلاد.
- ابوالعلاء خفاف.
- ابوصامت حلوانى.
- ابوعیینة.
- ابومحمد.
- ابوعمار.
- ابوهراسة.
- ابوخالد فزاری.
- ابوهارون شیخ من اصحاب ابى جعفر علیه السلام.
- ابوالصحاری کوفی.
- ابوجعفر المدائنى.
- ابومخلد خیاط، مجهول.
- ابوحسان عجلی.
- ابوحسان انماطی.
- ابوعروة انصاری.
- ابومامون.
- ابو نعمان عجلی.
- ابوموسى.
- ابوالحجاج.
- ابولبید هجری.
- ابوشیبة فزاری.
- ابوحازم.
- ابوبشر.
- ابومرهف.
- خدیجة بنت محمد بن علی بن الحسین علیه السلام.
- حبابة الوالبیة.
اصحاب اجماع
کَشّی اصحاب اجماع امام باقر(ع) را چنین معرفی میکند:
اصحاب غیر امامی
شیخ طوسی اسامی برخی از اصحاب و شاگردان غیر امامی را هم در رجال ذکر کرده است:
اهل سنت
- حسن بن عمارة.
- محمد بن اسحاق مدنی صاحب السیر.
- مسعدة بن صدقة.
- حفص بن غیاث.
- خالد بن طهمان کوفى.
- ربیعة بن ابى عبدالرحمان معروف به ربیعة الرای مدنی، فقیه اهل سنت.
- عبدالله بن جریح.
- عباد بن صهیب بصری.[۶]
زیدیه
- حسن بن صالح بن حی همدانی(متوفای سال ۱۶۷ هجری قمری[۷]) .
- ابو اسماعیل کثیر بن اسماعیل بن نافع، (کثیر النواء).
- مقاتل بن سلیمان.
- طلحة بن زید.
- عمرو بن جمیع.
- عمرو بن قیس ماصر.
- عمرو بن خالد واسطی.
- غیاث بن ابراهیم.
- قیس بن ربیع.
- محمد بن زید.
- منصور بن معتمر.
- یوسف بن حارث. ابو بصیر.[۸]
پانویس
منابع
- ابن اثیر، ابوالحسن عزالدین، الکامل فی التاریخ، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۱۷ق.
- طوسی، محمد بن حسن، رجال طوسی، قم، مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
- عطاردی، عزیزالله، مسند الامام الباقر علیه السلام، تهران، انتشارات عطارد، ۱۳۸۱ش.
- قرشی، باقر شریف، حیاة الامام محمد الباقر علیه السلام، نشر مهر دلدار، ۱۴۲۹ق.