مدرسه ناظمیه (هند)

مقاله نامزد خوبیدگی
از ویکی شیعه
(تغییرمسیر از مدرسه مشارع الشرایع‌)
مدرسه ناظمیه
اطلاعات اوليه
بنيانگذارسید ابوالحسن رضوی لکهنوی
تأسیس۱۸۹۰م
کاربریحوزه علمیه
مکانلکهنو در کشور هند؛ ایالت اوتار پرادش
نام‌های دیگرمشارع الشرایع • جامعه ناظمیه • مشارع العلوم
وقایع مرتبطتعطیلی به‌دست انگلیسی‌ها
مشخصات
وضعیتفعال


مدرسه ناظمیه یا جامعه ناظمیه، مدرسه‌ای علمیه و مؤسسه‌ای فرهنگی در شهر لکهنو هند که سید ابوالحسن رضوی لکهنوی آن را در سال ۱۸۹۰م تأسیس کرد. این مدرسه به‌صورت مکتب اداره می‌شد تا اینکه به‌دست انگلیسی‌ها تعطیل شد و پس از بازگشایی دوباره با کمک سید ناظم حسین، به ناظمیه شهرت پیدا کرد. در مدرسه ناظمیه، تحصیلات حوزوی از ابتدا تدریس می‌شود و امکانات رفاهی در اختیار طلاب و استادان قرار می‌گیرد. علاوه بر تدریس و تبلیغ، فعالیت‌های خیریه نیز یکی دیگر از برنامه‌های جامعه ناظمیه است.

معرفی کلی

حوزه علمیه ناظمیه از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین مدارس شیعه در لکهنو واقع در کشور هندوستان است.[۱] این مدرسه دارای نظام آموزشی جداگانه‌ای است و بر اساس برنامه‌های تربیتی و فرهنگی، سالانه روحانیون متعددی را برای تبلیغ اعزام می‌کند.[۲] در جامعه ناظمیه، تحصیلات علوم دینی از ابتدا آغاز شده و با تدریس کتاب رسائل و مکاسب پایان می‌یابد. همچنین ساختمان مدرسه، شامل حجره‌هایی برای تحصیل و سکونت طلاب است و برخی از امکانات رفاهی مانند غذا، لباس و کتاب در اختیار آنان قرار می‌گیرد.[۳] «ممتاز الاَفاضل» عنوان مدرک نهایی جامعه ناظمیه است.[۴]

حوزه ناظمیه در سال‌های فعالیت خود، طلاب و عالمان بسیاری را تربیت کرده و میرزا محمد اطهر، سید علی‌نقی نقوی، عدیل اختر و سید نجم‌الحسن رضوی از جمله چهره‌های علمی هستند که در مدرسه ناظمیه درس خوانده‌اند.[۵] این مجموعه علاوه بر فعالیت‌های آموزشی، در ارائه خدمات خیریه مانند کمک‌های مالی به اشخاص و مؤسسه‌های شیعه و معالجه برخی افراد نیازمند مشارکت دارد.[۶] در مدرسه ناظمیه، زبان فارسی نیز تدریس می‌شود.[۷]

نمایی داخلی از مدرسه ناظمیه

جامعه ناظمیه از نظر اداری، تحت پوشش ایالت اوتا پرادش اداره شده و توسط دولت، تأمین مالی می‌گردد.[۸]

تاریخچه تأسیس

حوزه علمیه ناظمیه در سال ۱۸۹۰م در لکهنو پایه‌گذاری شد[۹] و عالم شیعه سید محمد ابوالحسن رضوی لکهنوی معروف به ابوصاحب (درگذشت: ۱۳۱۳ق) مؤسس این مدرسه علمیه است.[۱۰]

تعطیلی مدرسه و بازگشایی مجدد

سنگ‌نوشته‌ای نصب‌شده در مدرسه ناظمیه هند

مدرسه ناظمیه تا مدت‌ها به شکل مکتب در هند فعالیت می‌کرد و با توجه به سلطه انگلیسی‌ها بر هند و تضعیف حکومت شیعی اوده، نتوانست به فعالیتش ادامه دهد و پس از مدتی تعطیل شد.[۱۱] به‌دنبال تعطیلی مدرسه، سید ابوالحسن رضوی، شاگردان خود را جمع کرد و از آنان برای احیای مجدد مدرسه، یاری خواست. سید ناظم حسین مشهور به صاحب‌علی‌خان، منزل خودش را برای مدرسه اهدا کرد و آن را «مَشارعُ الشَّرایع» نام نهاد که بعدها به «ناظمیه» تغییر نام پیدا کرد.[۱۲] سید نجم‌الدین رضوی مشهور به نجم‌ُالعُلَماء هم از جمله کسانی بود که با کمک افراد خَیّر در بازگشایی مدرسه به‌پا خاست.[۱۳] سید احمد علی (متوفای ۱۳۸۹ق) فرزند مُفتی محمد عباس هم مدتی سرپرست مدرسه ناظمیه شد و با تلاش او و کمک‌های مالی مردم هند و مراجع تقلید ایران و عراق به مدرسه رونق بخشید.[۱۴]

ریاست و مدیریت مدرسه

مدیریت و سرپرستی مدرسه با سید حمیدالحسن مشهور به امیرالعلماء است که از سال ۱۹۶۹م و پس از بازگشت از حوزه نجف با این مؤسسه همکاری می‌کند. فرزندش مولانا سید فریدالحسن، مدیر دانشکده عربی ناظمیه است.[۱۵]

پانویس

  1. عرب‌احمدی، شیعیان خوجه اثنی‌عشری در گستره جهان، ص۱۲۲.
  2. رضایی، حضور علمی شیعیان در جهان، ۱۳۹۷ش، ص۱۳۲.
  3. بیضون، الشیعه فی العالم، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۴۱.
  4. فیضان، مراکز علمی آموزشی شیعیان در اوده؛ از اقتدار یافتن انگلیس تا استقلال هند، ص۲۱۹.
  5. «میرزا محمد اطهر»، سایت علمای هند؛ محمدی، «جریان‌شناسی علمی و دینی در هند».
  6. عرب احمدی، شیعیان خوجه اثنی‌عشری در گستره جهان، ص۱۲۲.
  7. عامر، زبان و ادب فارسی در هند، ص۱۸۹.
  8. رضایی، حضور علمی شیعیان در جهان، ۱۳۹۷ش، ص۱۳۲؛ «جامعه ناظمیه»، سایت علمای هند.
  9. عرب احمدی، شیعیان خوجه اثنی‌عشری در گستره جهان، ص۱۲۲.
  10. محمدی، «جریان‌شناسی علمی و دینی در هند»، ص۱۳۸؛ جعفری محمدی، نقش شیعه در گسترش علوم اسلامی در شبه قاره هند، ۱۳۹۷ش، ص۴۱۹.
  11. جعفری محمدی، نقش شیعه در گسترش علوم اسلامی در شبه قاره هند، ۱۳۹۷ش، ص۴۱۹.
  12. جعفری محمدی، نقش شیعه در گسترش علوم اسلامی در شبه قاره هند، ۱۳۹۷ش، ص۴۱۹.
  13. رضایی، حضور علمی شیعیان در جهان، ۱۳۹۷ش، ص۱۳۲.
  14. محمدی، «جریان‌شناسی علمی و دینی در هند»، ص۱۴۷.
  15. «جامعه ناظمیه»، سایت علمای هند.

منابع

  • بیضون، لبیب، الشیعه فی العالم، بی‌نا، ۱۴۱۱ق.
  • «جامعه ناظمیه»، سایت علمای هند، تاریخ بازدید: ۱۴ آذر ۱۴۰۲ش.
  • جعفری محمدی، غلام‌جابر، نقش شیعه در گسترش علوم اسلامی در شبه قاره هند، قم، امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۹۷ش.
  • رضایی، حسن، حضور علمی شیعیان در جهان، قم، امام علی بن ابی‌طالب(ع)، ۱۳۹۷ش.
  • عامر، خان محمد، زبان و ادب فارسی در هند، نامه پارسی سال چهارم، بهار ۱۳۷۸ - شماره ۱.
  • عرب‌احمدی، امیربهرام، شیعیان خوجه اثنی‌عشری در گستره جهان، قم، شیعه‌شناسی.
  • فیضان، جعفرعلی، مراکز علمی آموزشی شیعیان در اوده؛ از اقتدار یافتن انگلیس تا استقلال هند (۱۸۵۷م تا ۱۹۴۷م)، تاریخ اسلام، بهار ۱۳۹۹ - شماره ۸۱.
  • محمدی، محسن، «جریان‌شناسی علمی و دینی در هند؛ علما و اندیشمندان شیعه در منطقه»، دوفصلنامه جریان‌شناسی دینی - معرفتی در عرصه بین‌الملل، شماره ۷، بهار ۱۳۹۴ش.
  • میرزا محمد اطهر، سایت علمای هند، تاریخ بازدید: ۱۴ آذر ۱۴۰۲ش.