کاربر:Alikhani/صفحه تمرین3

دادگاه‌های انقلاب اسلامی

همچنین نگاه کنید به: فوزی تویسرکانی، یحیی، تحولات سیاسی اجتماعی بعد از انقلاب اسلامی در ایران، ج۱، ص۲۱۴.

دادگاه‌های انقلاب اسلامی، تشکیلات قضایی انقلابی بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ریاست صادق خلخالی ایجاد شد. هدف از تشکیل این دادگاه‌ها، رسیدگی فوری به جرائم مسئولان رژیم پهلوی و جلوگیری از هرج و مرج و اقدامات خودسرانه برخی افراد و گروه‌ها بود. از میان وابستگان درجه یک رژیم پهلوی، تنها افرادی که مرتکب جنایت و قتل شده بودند و مدارکی علیه آنان وجود داشت، به ستاد موقت انقلاب منتقل می‌‌شدند. به گفته اکبر هاشمی رفسنجانی، از آنجا که برخی مسئولان رژیم پهلوی جنایت‌های وسیعی انجام داده بودند، و نیز از آنجا که برخی وابستگان رژیم در صدد مقابله با انقلاب قرار گرفتند، عفو عمومی انجام نشد.

امام خمینی در ۲۵ تیر ۱۳۵۸ش به مناسب نیمه شعبان، عفو عمومی صادر کرده، تنها چهار دسته را از عفو عمومی استثنا کرد: ۱. افرادی که شخصی را به قتل رسانده‌اند، ۲. افرادی که دستور قتل صادر کرده‌اند، ۳. افرادی که زندانیان را شکنجه کرده یا به شکنجه فرمان داده‌اند ۴. افرادی که از بیت المال سوء استفاده کرده‌اند.

مهدی بازرگان و جبهه ملی از مخالفان دادگاه‌های انقلاب اسلامی بودند و آن را زمینه‌ساز سوء استفاده‌های شخصی و گروهی برشمردند. در مقابل امام خمینی، در موارد متعددی از عملکرد دادگاه‌های انقلاب اسلامی در اعدام افراد مجرم در حکومت پهلوی که آن را مخالف حقوق بشر دانسته بودند، دفاع می‌کرد. با این حال امام خمینی، برای جلوگیری از تندروی‌های احتمالی، صدور حکم اعدام را تنها در دو مورد جایز و حکم اعدام در غیر آن دو مورد را جرم، و موجب قصاص دانست: ۱. کسی که ثابت شده، انسانی را به قتل رسانده است، ۲. کسی که فرمان کشتار عمومی صادر کرده یا مرتکب شکنجه‌ای شده که منجر به مرگ شده است. به گفته اکبر هاشمی رفسنجانی، دادگاه‌های انقلاب اسلامی، معایب و محاسنی داشته است.

منابع

1. مزینانی، محمدصادق، «دادگاه‌های انقلاب اسلامی»، دانشنامه امام خمینی (ج۵)،