پرش به محتوا

رئیسعلی دلواری: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از ویکی شیعه
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌ترتفاوت با ویرایش جدیدتر ←
دیداریویکی‌متن
Roohish (بحث | مشارکت‌ها)
Automoderated users، confirmed، مدیران، templateeditor
۶٬۲۶۸ ویرایش‌ها
جزبدون خلاصۀ ویرایش
خط ۵۱: خط ۵۱:


==زندگی‌نامه==
==زندگی‌نامه==
رئیس‌علی دلواری در سال ۱۲۶۰ش <ref name=":0">[https://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=86 «قیام رئیسعلی دلواری علیه انگلیس»]</ref> یا ۱۲۶۱ش<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/80123/«رئیسعلی دلواری»]</ref> یا ۱۲۶۳ش<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/989813/ «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»]</ref> در روستای «دلوار» متولد شد.<ref name=":0" />‌ پدر او زائرمحمد کدخدای دلوار بود.<ref>هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۵۹.</ref> دلوار جزئی از بخش تنگستان بوده است.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/calendar/282/4-- «۱۲ شهریور ۱۲۹۴، رئیسعلی دلواری کشته شد»]</ref> خانواده رئیس‌علی در اصل از شهر نورآباد ممسنی و از [[طایفه لر]] بوده‌اند.<ref>نوذری، تاریخ جنبش‌ها و شورش‌های معاصر ایران، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۵.</ref>
رئیس‌علی دلواری در سال ۱۲۶۰ش <ref name=":0">[https://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=86 «قیام رئیسعلی دلواری علیه انگلیس»]، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref> یا ۱۲۶۱ش<ref>[https://www.hamshahrionline.ir/news/80123/«زندگی‌نامه رئیسعلی دلواری»]ريال سایت همشهری آنلاین.</ref> یا ۱۲۶۳ش<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/989813/ «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»]، سایت مشرق.</ref> در روستای «دلوار» متولد شد.<ref name=":0" />‌ پدر او زائرمحمد کدخدای دلوار بود.<ref>هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۵۹.</ref> دلوار جزئی از بخش تنگستان بوده است.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/calendar/282/4-- «۱۲ شهریور ۱۲۹۴، رئیسعلی دلواری کشته شد»]، سایت تاریخ ایرانی.</ref> خانواده رئیس‌علی در اصل از شهر نورآباد ممسنی و از [[طایفه لر]] بوده‌اند.<ref>نوذری، تاریخ جنبش‌ها و شورش‌های معاصر ایران، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۵.</ref>


رئیس‌علی چهار بار [[ازدواج]] کرد و از ازدواج سوم خود یک فرزند پسر به نام عبدالحسین معروف به بهادر داشت.<ref>هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۶۱.</ref> امروزه خانه شهید رئیسعلی دلواری در دلوار تنگستان به موزه مبارزه با استعمار تبدیل شده است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/06/12/2089217/ «رئیسعلی دلواری؛ بزرگمردی که انگلیس را به زانو درآورد».]</ref>
رئیس‌علی چهار بار [[ازدواج]] کرد و از ازدواج سوم خود یک فرزند پسر به نام عبدالحسین معروف به بهادر داشت.<ref>هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۶۱.</ref> امروزه خانه شهید رئیسعلی دلواری در دلوار تنگستان به موزه مبارزه با استعمار تبدیل شده است.<ref>[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/06/12/2089217/ «رئیسعلی دلواری؛ بزرگمردی که انگلیس را به زانو درآورد»]، سایت تسنیم.</ref>


[[۱۲ شهریور]] سالروز شهادت رئیس علی دلواری،‌ به عنوان روز ملی مبارزه با استعمار انگلیس نامگذاری شده است.<ref>[http://www.qudsonline.ir/news/618385/ «بزرگداشت شهید رئیسعلی دلواری در حرم رضوی»]</ref>  
[[۱۲ شهریور]] سالروز شهادت رئیس علی دلواری،‌ به عنوان روز ملی مبارزه با استعمار انگلیس نامگذاری شده است.<ref>[http://www.qudsonline.ir/news/618385/ «بزرگداشت شهید رئیسعلی دلواری در حرم رضوی»]، سایت قدس آنلاین.</ref>  
یادبودهایی نیز برای بزرگداشت شهید رئیس‌علی دلواری در ایران برگزار شده است.<ref>«[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/05/15/2069843/ یادواره شهید رئیسعلی دلواری سردار ۱۲ شهریور برگزار می‌شود].»</ref>
یادبودهایی نیز برای بزرگداشت شهید رئیس‌علی دلواری در ایران برگزار شده است.<ref>«[https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/05/15/2069843/ یادواره شهید رئیسعلی دلواری سردار ۱۲ شهریور برگزار می‌شود»]، سایت تسنیم.</ref>


==مشروطه‌خواهی==
==مشروطه‌خواهی==
رئیس‌علی با شروع [[نهضت مشروطه|نهضت مشروطه‌خواهی]] به مشروطه‌خواهان بوشهری پیوست و ارتباط نزدیکی با [[سید مرتضی مجتهد اهرمی|سیدمرتضی مجتهد اَهرَمی]] رهبر روحانی این نهضت در بوشهر برقرار کرد.<ref>هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۵۹.</ref> او پس از به توپ بستن مجلس توسط محمد علی شاه، به دستور سید مرتضی مجتهد شهر بوشهر را تصرف کرد. حاکم بوشهر بازداشت شد و اداره شهر و گمرک آن به دست رئیس‌علی افتاد.<ref>هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۵۹.</ref> رئیس‌علی حدود ۹ ماه کنترل شهر بوشهر را در اختیار داشت.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/calendar/282/4-- «۱۲ شهریور ۱۲۹۴، رئیسعلی دلواری کشته شد»]</ref>
رئیس‌علی با شروع [[نهضت مشروطه|نهضت مشروطه‌خواهی]] به مشروطه‌خواهان بوشهری پیوست و ارتباط نزدیکی با [[سید مرتضی مجتهد اهرمی|سیدمرتضی مجتهد اَهرَمی]] رهبر روحانی این نهضت در بوشهر برقرار کرد.<ref>هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۵۹.</ref> او پس از به توپ بستن مجلس توسط محمد علی شاه، به دستور سید مرتضی مجتهد شهر بوشهر را تصرف کرد. حاکم بوشهر بازداشت شد و اداره شهر و گمرک آن به دست رئیس‌علی افتاد.<ref>هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۵۹.</ref> رئیس‌علی حدود ۹ ماه کنترل شهر بوشهر را در اختیار داشت.<ref>[http://tarikhirani.ir/fa/calendar/282/4-- «۱۲ شهریور ۱۲۹۴، رئیسعلی دلواری کشته شد»]، سایت تاریخ ایرانی.</ref>


نخستین درگیری‌ها بین رئیس‌علی و انگلیسی‌ها در همین زمان بود و تصرف بوشهر و گمرک آن موجب درگیری بین رئیس‌علی دلواری و انگلیسی‌ها شد.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/989813/ «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»]</ref>
نخستین درگیری‌ها بین رئیس‌علی و انگلیسی‌ها در همین زمان بود و تصرف بوشهر و گمرک آن موجب درگیری بین رئیس‌علی دلواری و انگلیسی‌ها شد.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/989813/ «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»]، سایت مشرق.</ref>


==اشغال جنوب ایران توسط انگلیس==
==اشغال جنوب ایران توسط انگلیس==
شهر بوشهر چند بار توسط انگلیسی‌ها اشغال شده بود.<ref>نوذری، تاریخ جنبش‌ها و شورش‌های معاصر ایران، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۰.</ref> در کشاکش [[جنگ جهانی اول]]، در سال ۱۹۱۵م برابر با ۱۲۹۴ش<ref>[https://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=86 «قیام رئیسعلی دلواری علیه انگلیس»]</ref> دولت انگلستان دوباره بوشهر را اشغال کرد.<ref>نوذری، تاریخ جنبش‌ها و شورش‌های معاصر ایران، ۱۳۸۵ش، ص۱۸۱.</ref> مردم شهرهای مختلف دست به اعتراض زدند و در برخی شهرها مشغول به جمع‌آوری کمک برای مردم بوشهر شدند.<ref name=":2" /> علمای بوشهر [[جهاد|فتوای جهاد]] علیه نیروهای انگلیسی دادند. [[سید عبدالحسین لاری]] پس از اعلام جهاد طی نامه‌ای به رئیس‌علی و دیگر سران مجاهدان آن‌ها را به نبرد با اشغالگران تشویق کرد.<ref name=":2">نوذری، تاریخ جنبش‌ها و شورش‌های معاصر ایران، ۱۳۸۵ش، ص۱۸۲- ۱۸۳.</ref>
شهر بوشهر چند بار توسط انگلیسی‌ها اشغال شده بود.<ref>نوذری، تاریخ جنبش‌ها و شورش‌های معاصر ایران، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۰.</ref> در کشاکش [[جنگ جهانی اول]]، در سال ۱۹۱۵م برابر با ۱۲۹۴ش<ref>[https://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=86 «قیام رئیسعلی دلواری علیه انگلیس»]، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref> دولت انگلستان دوباره بوشهر را اشغال کرد.<ref>نوذری، تاریخ جنبش‌ها و شورش‌های معاصر ایران، ۱۳۸۵ش، ص۱۸۱.</ref> مردم شهرهای مختلف دست به اعتراض زدند و در برخی شهرها مشغول به جمع‌آوری کمک برای مردم بوشهر شدند.<ref name=":2" /> علمای بوشهر [[جهاد|فتوای جهاد]] علیه نیروهای انگلیسی دادند. [[سید عبدالحسین لاری]] پس از اعلام جهاد طی نامه‌ای به رئیس‌علی و دیگر سران مجاهدان آن‌ها را به نبرد با اشغالگران تشویق کرد.<ref name=":2">نوذری، تاریخ جنبش‌ها و شورش‌های معاصر ایران، ۱۳۸۵ش، ص۱۸۲- ۱۸۳.</ref>


===نبرد با انگلیسی‌ها===
===نبرد با انگلیسی‌ها===
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[آیت الله خامنه‌ای]]:{{-}}'''«نام سردار مؤمن و شجاعی مثل شهید «رئیسعلی دلواری» از نام‌هایی است که همیشه دل‌های مؤمن را که آشنایی به وضع او و مبارزات او داشته‌اند، در سراسر این کشور به خود جذب می‌کرده است.»'''<ref>[http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=1559 «شهید رئیسعلی دلواری / تنگستان/بوشهر»]
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقل‌قول = [[آیت الله خامنه‌ای]]:{{-}}'''«نام سردار مؤمن و شجاعی مثل شهید «رئیسعلی دلواری» از نام‌هایی است که همیشه دل‌های مؤمن را که آشنایی به وضع او و مبارزات او داشته‌اند، در سراسر این کشور به خود جذب می‌کرده است.»'''<ref>[http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=1559 «شهید رئیسعلی دلواری / تنگستان/بوشهر»]، سایت آیت‌الله خامنه‌ای.
</ref>|تاریخ بایگانی| منبع =| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#FFF9E7| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}
</ref>|تاریخ بایگانی| منبع =| تراز = چپ| عرض = ۲۳۰px| اندازه خط = ۱۴px|رنگ پس‌زمینه =#FFF9E7| گیومه نقل‌قول =| تراز منبع = چپ}}


انگلیسی‌ها پس از اشغال بوشهر در ۱۲۹۴ش،‌ به روستای «دلوار» نیز حمله کردند. اما پیش از حمله آنان، مردم، روستا را خالی کرده و به کوه‌ها پناه بردند. انگلیسی‌ها نیز به ویران ساختن خانه‌ها و قطع نخل‌ها پرداختند.<ref name=":1">[https://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=86 «قیام رئیسعلی دلواری علیه انگلیس»]</ref>
انگلیسی‌ها پس از اشغال بوشهر در ۱۲۹۴ش،‌ به روستای «دلوار» نیز حمله کردند. اما پیش از حمله آنان، مردم، روستا را خالی کرده و به کوه‌ها پناه بردند. انگلیسی‌ها نیز به ویران ساختن خانه‌ها و قطع نخل‌ها پرداختند.<ref name=":1">[https://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=86 «قیام رئیسعلی دلواری علیه انگلیس»]، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref>


رییس‌علی به همراه دیگر تنگستانی‌ها، شب‌ها به نیروهای انگلیسی شبیخون می‌زدند و با هر شبیخون تلفات بسیاری به آنان وارد می‌کردند.<ref>[https://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=86 «قیام رئیسعلی دلواری علیه انگلیس»]</ref> «شیخ حسین خان چاه کوتاهی» معروف به «سالار اسلام»<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۱۳۹۱ش، ص۱۶۷.</ref> و «زائر خضرخان اَهرَمی» از جمله خان‌هایی بودند که علیه انگلیسی‌ها قیام کردند.<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۱۳۹۱ش، ص۱۶۴.</ref>
رییس‌علی به همراه دیگر تنگستانی‌ها، شب‌ها به نیروهای انگلیسی شبیخون می‌زدند و با هر شبیخون تلفات بسیاری به آنان وارد می‌کردند.<ref>[https://www.ir-psri.com/Show.php?Page=ViewArticle&ArticleID=86 «قیام رئیسعلی دلواری علیه انگلیس»]، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.</ref> «شیخ حسین خان چاه کوتاهی» معروف به «سالار اسلام»<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۱۳۹۱ش، ص۱۶۷.</ref> و «زائر خضرخان اَهرَمی» از جمله خان‌هایی بودند که علیه انگلیسی‌ها قیام کردند.<ref>مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۱۳۹۱ش، ص۱۶۴.</ref>


دلواری با [[آلمان|آلمانی‌ها]] ارتباطات و نامه‌نگاری‌هایی داشت، محققان معتقدند این ارتباط به معنای اینکه از آن‌ها فرمان بگیرد نبوده بلکه به جهت وجود دشمن واحد بوده است.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/989813/ «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»]</ref>
دلواری با [[آلمان|آلمانی‌ها]] ارتباطات و نامه‌نگاری‌هایی داشت، محققان معتقدند این ارتباط به معنای اینکه از آن‌ها فرمان بگیرد نبوده بلکه به جهت وجود دشمن واحد بوده است.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/989813/ «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»]، سایت مشرق.</ref>


نبرد با انگلیسی‌ها پس از شهادت رئیس‌علی و تا پایان جنگ جهانی اول ادامه داشت و تلفات و مشکلات بسیاری برای آنان بوجود آورد.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/989813/ «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»]</ref>
نبرد با انگلیسی‌ها پس از شهادت رئیس‌علی و تا پایان جنگ جهانی اول ادامه داشت و تلفات و مشکلات بسیاری برای آنان بوجود آورد.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/989813/ «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»]، سایت مشرق.</ref>


==شهادت==
==شهادت==
[[پرونده:Rais ali delvari1.PNG|بندانگشتی|مزار رئیس‌علی دلواری در [[وادی السلام نجف]]|پیوند=Special:FilePath/Rais_ali_delvari1.PNG]]
[[پرونده:Rais ali delvari1.PNG|بندانگشتی|مزار رئیس‌علی دلواری در [[وادی السلام نجف]]|پیوند=Special:FilePath/Rais_ali_delvari1.PNG]]
رئیس‌علی دلواری در در [[۱۲ شهریور]] ۱۲۹۴ش (و به قولی ۱۲۹۷ش<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/989813/7-7- «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»]</ref>) هنگام حمله به نیروهای انگلیسی، از پشت سر هدف گلوله یکی از همراهانش گرفت و به شهادت رسید.<ref name=":1" />
رئیس‌علی دلواری در در [[۱۲ شهریور]] ۱۲۹۴ش (و به قولی ۱۲۹۷ش<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/989813/7-7- «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»]، سایت مشرق.</ref>) هنگام حمله به نیروهای انگلیسی، از پشت سر هدف گلوله یکی از همراهانش گرفت و به شهادت رسید.<ref name=":1" />


درباره اینکه قاتل رئیس‌علی اجیرشده نیروهای انگلیسی بوده و یا به جهت اختلافات داخلی به این ترور دست زده، شک و تردید شده است.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/989813/7-7- «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»]</ref> مادر رئیس‌علی پس از مدتی جسدش را به [[نجف]] برد و در [[وادی السلام|قبرستان وادی السلام]] [[دفن]] کرد.<ref>هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۶۱.</ref> خبر شهادت رئیس‌علی انعکاس وسیعی در شهرهای جنوبی کشور داشت و مجالس مختلف ترحیم برای او برگزار شد.<ref>هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۶۱.</ref>
درباره اینکه قاتل رئیس‌علی اجیرشده نیروهای انگلیسی بوده و یا به جهت اختلافات داخلی به این ترور دست زده، شک و تردید شده است.<ref>[https://www.mashreghnews.ir/news/989813/7-7- «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»]، سایت مشرق.</ref> مادر رئیس‌علی پس از مدتی جسدش را به [[نجف]] برد و در [[وادی السلام|قبرستان وادی السلام]] [[دفن]] کرد.<ref>هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۶۱.</ref> خبر شهادت رئیس‌علی انعکاس وسیعی در شهرهای جنوبی کشور داشت و مجالس مختلف ترحیم برای او برگزار شد.<ref>هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۶۱.</ref>


محققان معتقدند از شهادت رئیس‌علی، افراد بسیاری برای مبارزه با [[انگلیس]] انگیزه‌ گرفتند.<ref>هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۶۱.</ref>
محققان معتقدند از شهادت رئیس‌علی، افراد بسیاری برای مبارزه با [[انگلیس]] انگیزه‌ گرفتند.<ref>هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۶۱.</ref>


==سینما و تلویزیون==
==سینما و تلویزیون==
سریال تلویزیونی دلیران تنگستان که به مبارزات رئیس علی دلواری و نیروهایش پرداخته، به‌کارگردانی همایون شهنواز در سال ۱۳۵۳ش در [[ایران]] تولید شد.<ref>[https://www.manzoom.ir/title/tt4310826 «دلیران تنگستان»]</ref> این سریال در ۱۴ قسمت در طول دو سال ساخته شد. اولین پخش سریال دلیران تنگستان به اسفند سال ۱۳۵۳ش برمی‌گردد که تا بهار سال بعدش ادامه داشت.<ref>[https://www.farsnews.com/news/13980430000349/1-%87-«روایت ماندگار دلیران؛ از تنگه تا تنگستان»]</ref>
سریال تلویزیونی دلیران تنگستان که به مبارزات رئیس علی دلواری و نیروهایش پرداخته، به‌کارگردانی همایون شهنواز در سال ۱۳۵۳ش در [[ایران]] تولید شد.<ref>[https://www.manzoom.ir/title/tt4310826 «دلیران تنگستان»]، سایت منظوم.</ref> این سریال در ۱۴ قسمت در طول دو سال ساخته شد. اولین پخش سریال دلیران تنگستان به اسفند سال ۱۳۵۳ش برمی‌گردد که تا بهار سال بعدش ادامه داشت.<ref>[https://www.farsnews.com/news/13980430000349/1-%87-«روایت ماندگار دلیران؛ از تنگه تا تنگستان»]، سایت فارس.</ref>


==جستارهای وابسته==
==جستارهای وابسته==

نسخهٔ ‏۲۲ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۲۰:۳۰

رئیسعلی دلواری
اطلاعات کلی
مذهبتشیع
زادروز۱۲۶۰ش یا ۱۲۶۱ش
محل زندگیبوشهر- تنگشتان


رئیسعلی دِلواری از رهبرانِ قیامِ مردم جنوب ایران علیه دولت بریتانیا پس از اشغال بوشهر در میانه جنگ جهانی اول بود. وی در دوران مشروطه از طرفداران مشروطه بود و پس از به توپ بستن مجلس توسط محمدعلی شاه به دستور سید مرتضی مجتهد اَهرَمی رهبر روحانی این نهضت در بوشهر،‌ شهر بوشهر را تصرف کرد.

در کشاکش جنگ جهانی اول، نیروهای انگلیسی شهر بوشهر را اشغال کرد. علمای بوشهر فتوای جهاد علیه نیروهای انگلیسی دادند. رئیس‌علی به همراه گروه‌های دیگری از تنگستانی‌ها، با نیروهای انگلیسی جنگید. حملات آن‌ها، شب‌هنگام و به صورت شبیخون بود و تلفات بسیاری به نیروهای انگلیسی‌ها وارد کرد.

رئیس‌علی دلواری در ۱۲ شهریور ۱۲۹۴ش، به‌دست یکی از همراهانش کشته شد. سالروز شهادت او به عنوان روز ملی مبارزه با استعمار انگلیس نام‌گذاری شده است.

زندگی‌نامه

رئیس‌علی دلواری در سال ۱۲۶۰ش [۱] یا ۱۲۶۱ش[۲] یا ۱۲۶۳ش[۳] در روستای «دلوار» متولد شد.[۱]‌ پدر او زائرمحمد کدخدای دلوار بود.[۴] دلوار جزئی از بخش تنگستان بوده است.[۵] خانواده رئیس‌علی در اصل از شهر نورآباد ممسنی و از طایفه لر بوده‌اند.[۶]

رئیس‌علی چهار بار ازدواج کرد و از ازدواج سوم خود یک فرزند پسر به نام عبدالحسین معروف به بهادر داشت.[۷] امروزه خانه شهید رئیسعلی دلواری در دلوار تنگستان به موزه مبارزه با استعمار تبدیل شده است.[۸]

۱۲ شهریور سالروز شهادت رئیس علی دلواری،‌ به عنوان روز ملی مبارزه با استعمار انگلیس نامگذاری شده است.[۹] یادبودهایی نیز برای بزرگداشت شهید رئیس‌علی دلواری در ایران برگزار شده است.[۱۰]

مشروطه‌خواهی

رئیس‌علی با شروع نهضت مشروطه‌خواهی به مشروطه‌خواهان بوشهری پیوست و ارتباط نزدیکی با سیدمرتضی مجتهد اَهرَمی رهبر روحانی این نهضت در بوشهر برقرار کرد.[۱۱] او پس از به توپ بستن مجلس توسط محمد علی شاه، به دستور سید مرتضی مجتهد شهر بوشهر را تصرف کرد. حاکم بوشهر بازداشت شد و اداره شهر و گمرک آن به دست رئیس‌علی افتاد.[۱۲] رئیس‌علی حدود ۹ ماه کنترل شهر بوشهر را در اختیار داشت.[۱۳]

نخستین درگیری‌ها بین رئیس‌علی و انگلیسی‌ها در همین زمان بود و تصرف بوشهر و گمرک آن موجب درگیری بین رئیس‌علی دلواری و انگلیسی‌ها شد.[۱۴]

اشغال جنوب ایران توسط انگلیس

شهر بوشهر چند بار توسط انگلیسی‌ها اشغال شده بود.[۱۵] در کشاکش جنگ جهانی اول، در سال ۱۹۱۵م برابر با ۱۲۹۴ش[۱۶] دولت انگلستان دوباره بوشهر را اشغال کرد.[۱۷] مردم شهرهای مختلف دست به اعتراض زدند و در برخی شهرها مشغول به جمع‌آوری کمک برای مردم بوشهر شدند.[۱۸] علمای بوشهر فتوای جهاد علیه نیروهای انگلیسی دادند. سید عبدالحسین لاری پس از اعلام جهاد طی نامه‌ای به رئیس‌علی و دیگر سران مجاهدان آن‌ها را به نبرد با اشغالگران تشویق کرد.[۱۸]

نبرد با انگلیسی‌ها

آیت الله خامنه‌ای:

«نام سردار مؤمن و شجاعی مثل شهید «رئیسعلی دلواری» از نام‌هایی است که همیشه دل‌های مؤمن را که آشنایی به وضع او و مبارزات او داشته‌اند، در سراسر این کشور به خود جذب می‌کرده است.»[۱۹]

انگلیسی‌ها پس از اشغال بوشهر در ۱۲۹۴ش،‌ به روستای «دلوار» نیز حمله کردند. اما پیش از حمله آنان، مردم، روستا را خالی کرده و به کوه‌ها پناه بردند. انگلیسی‌ها نیز به ویران ساختن خانه‌ها و قطع نخل‌ها پرداختند.[۲۰]

رییس‌علی به همراه دیگر تنگستانی‌ها، شب‌ها به نیروهای انگلیسی شبیخون می‌زدند و با هر شبیخون تلفات بسیاری به آنان وارد می‌کردند.[۲۱] «شیخ حسین خان چاه کوتاهی» معروف به «سالار اسلام»[۲۲] و «زائر خضرخان اَهرَمی» از جمله خان‌هایی بودند که علیه انگلیسی‌ها قیام کردند.[۲۳]

دلواری با آلمانی‌ها ارتباطات و نامه‌نگاری‌هایی داشت، محققان معتقدند این ارتباط به معنای اینکه از آن‌ها فرمان بگیرد نبوده بلکه به جهت وجود دشمن واحد بوده است.[۲۴]

نبرد با انگلیسی‌ها پس از شهادت رئیس‌علی و تا پایان جنگ جهانی اول ادامه داشت و تلفات و مشکلات بسیاری برای آنان بوجود آورد.[۲۵]

شهادت

مزار رئیس‌علی دلواری در وادی السلام نجف

رئیس‌علی دلواری در در ۱۲ شهریور ۱۲۹۴ش (و به قولی ۱۲۹۷ش[۲۶]) هنگام حمله به نیروهای انگلیسی، از پشت سر هدف گلوله یکی از همراهانش گرفت و به شهادت رسید.[۲۰]

درباره اینکه قاتل رئیس‌علی اجیرشده نیروهای انگلیسی بوده و یا به جهت اختلافات داخلی به این ترور دست زده، شک و تردید شده است.[۲۷] مادر رئیس‌علی پس از مدتی جسدش را به نجف برد و در قبرستان وادی السلام دفن کرد.[۲۸] خبر شهادت رئیس‌علی انعکاس وسیعی در شهرهای جنوبی کشور داشت و مجالس مختلف ترحیم برای او برگزار شد.[۲۹]

محققان معتقدند از شهادت رئیس‌علی، افراد بسیاری برای مبارزه با انگلیس انگیزه‌ گرفتند.[۳۰]

سینما و تلویزیون

سریال تلویزیونی دلیران تنگستان که به مبارزات رئیس علی دلواری و نیروهایش پرداخته، به‌کارگردانی همایون شهنواز در سال ۱۳۵۳ش در ایران تولید شد.[۳۱] این سریال در ۱۴ قسمت در طول دو سال ساخته شد. اولین پخش سریال دلیران تنگستان به اسفند سال ۱۳۵۳ش برمی‌گردد که تا بهار سال بعدش ادامه داشت.[۳۲]

جستارهای وابسته

پانویس

الگوی پانویس غیرفعال شده است. لطفا از الگوی پانوشت استفاده شود

منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «قیام رئیسعلی دلواری علیه انگلیس»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
  2. ↑ رئیسعلی دلواری»ريال سایت همشهری آنلاین.
  3. ↑ «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»، سایت مشرق.
  4. ↑ هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۵۹.
  5. ↑ «۱۲ شهریور ۱۲۹۴، رئیسعلی دلواری کشته شد»، سایت تاریخ ایرانی.
  6. ↑ نوذری، تاریخ جنبش‌ها و شورش‌های معاصر ایران، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۵.
  7. ↑ هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۶۱.
  8. ↑ «رئیسعلی دلواری؛ بزرگمردی که انگلیس را به زانو درآورد»، سایت تسنیم.
  9. ↑ «بزرگداشت شهید رئیسعلی دلواری در حرم رضوی»، سایت قدس آنلاین.
  10. ↑ «یادواره شهید رئیسعلی دلواری سردار ۱۲ شهریور برگزار می‌شود»، سایت تسنیم.
  11. ↑ هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۵۹.
  12. ↑ هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۵۹.
  13. ↑ «۱۲ شهریور ۱۲۹۴، رئیسعلی دلواری کشته شد»، سایت تاریخ ایرانی.
  14. ↑ «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»، سایت مشرق.
  15. ↑ نوذری، تاریخ جنبش‌ها و شورش‌های معاصر ایران، ۱۳۸۵ش، ص۱۶۰.
  16. ↑ «قیام رئیسعلی دلواری علیه انگلیس»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
  17. ↑ نوذری، تاریخ جنبش‌ها و شورش‌های معاصر ایران، ۱۳۸۵ش، ص۱۸۱.
  18. ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ نوذری، تاریخ جنبش‌ها و شورش‌های معاصر ایران، ۱۳۸۵ش، ص۱۸۲- ۱۸۳.
  19. ↑ «شهید رئیسعلی دلواری / تنگستان/بوشهر»، سایت آیت‌الله خامنه‌ای.
  20. ↑ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ «قیام رئیسعلی دلواری علیه انگلیس»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
  21. ↑ «قیام رئیسعلی دلواری علیه انگلیس»، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی.
  22. ↑ مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۱۳۹۱ش، ص۱۶۷.
  23. ↑ مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۱۳۹۱ش، ص۱۶۴.
  24. ↑ «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»، سایت مشرق.
  25. ↑ «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»، سایت مشرق.
  26. ↑ «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»، سایت مشرق.
  27. ↑ «علما یا آلمانی‌ها؛ کدامیک حامی «رئیسعلی دلواری» علیه انگلیس بودند؟»، سایت مشرق.
  28. ↑ هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۶۱.
  29. ↑ هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۶۱.
  30. ↑ هژیریان، «دلواری»، ج۱۸، ص۶۱.
  31. ↑ «دلیران تنگستان»، سایت منظوم.
  32. ↑ ماندگار دلیران؛ از تنگه تا تنگستان»، سایت فارس.
برگرفته از «https://fa.wikishia.net/w/index.php?title=رئیسعلی_دلواری&oldid=665592»